Quan điểm duy vật biện chứng cho rằng đời sống văn hóa tinh thần hình thành trên cái nền tảng của quá trình sinh hoạt vật chất,lao động sản xuất của con người.Kinh tế nông nghiệp thì sẽ sinh ra những phong tục tập quán đặc trưng của nông nghiệp(như phong tục gói bánh trưng bánh giày),còn nền công nghiệp thì lại hình thành lên những thói quen,tư duy và tác phong công nghiệp tương ứng.
Tôn giáo hình thành là một quy luật khách quan,và nguồn gốc của nó bắt đầu từ đời sống hiện thực,từ những quá trình sinh hoạt vật chất của con người.Trong thần thoại,truyền thuyết ta vẫn thấy có các vị thần:thần sông,thần núi,thần biển,thần tình yêu,thần đất,thần sức mạnh,thần lửa,thần chết... rõ ràng từ những sự vật hiện tượng mà con người giao tiếp trong đời sống hiện thực đã được thần thánh hóa và trở thành giá trị lớn lao vĩ đại để con người phải tôn thờ ,phong tục thờ cúng danh nhân,anh hùng dân tộc hay tổ tiên,ông bà, cha mẹ của người Việt nam ta cũng nằm trong quy luật ấy.
Về nguồn gốc sâu xa thì tôn giáo hình thành từ quá trình nhận thức.Nhận thức được chia ra làm các giai đoạn:trực quan sinh động,tư duy trừu tượng,tình cảm niềm tin và sâu nhất là đi vào tâm thức của con người.
Trong quá trình lao động sản xuất,sinh hoạt giao tiếp với môi trường tự nhiên hay xã hội mà con người nhận biết được bản chất của sự vất hiện tượng,có ích lợi hay tác hại ra sao,người này tốt nhân từ còn kẻ kia thì tàn ác ,từ đó trong tình cảm của con người sẽ hình thành ra cảm xúc yêu mến hay ghét bỏ,kính trọng hay là căm thù sợ hãi.Càng vào tầng sâu của nhận thức thì sự vật sẽ càng có xu hướng được thổi phồng siêu việt và hình thành lên đời sống tâm linh với những thần thánh và ác quỷ.
Người ta thường nói hiện thực là cái hình thật,còn đời sống tinh thần thì như cái bóng in trên vách không thể tách rời,chúng luôn đi với nhau.Nhưng cái hình thì luôn bé hơn còn cái bóng in trên vách thì lại rất to vì thế cần phải có sự tỉnh táo để mà phân biệt được chúng.Tôn giáo sẽ mang tính chất thuốc phiện khi con người có sự tha hóa không còn làm chủ được tôn giáo và trở thành nô lệ cho đời sống tinh thần của chính mình, họ sẽ có sự đảo ngược về nhận thức ,chỉ vào cái bóng to đùng rồi bảo nó là hình thật.
Trong công cuộc xây dựng đất nước Đảng ta chưa bao giờ gây khó khăn cho hoạt động tín ngưỡng của nhân dân,chỉ những người lợi dụng tín ngưỡng ,phát triển tôn giáo nô dịch để mê hoặc quần chúng mới bị nghiêm trị.