Chào mừng Bạn tham gia Diễn Đàn VNKienThuc.com - Định hướng Forum Kiến Thức
- HÃY TẠO CHỦ ĐỀ KIẾN THỨC HỮU ÍCH VÀ CÙNG NHAU THẢO LUẬN
Kết nối: VNK X - VNK groups | Nhà Tài Trợ: BhnongFood X - Bhnong groups - Đặt mua Bánh Bhnong

Trả lời chủ đề

Nội dung: <blockquote data-quote="tubinhtran" data-source="post: 151302" data-attributes="member: 304774">Tốc ký là thể chữ ghi nhanh dành cho một số hoạt động <a href="https://vnkienthuc.com/forums/ngu-van.628/" target="_blank">chuyên môn</a>. Hoặc cũng có thể sử dụng bình thường để học, tiếp thu kiến thức mới.Tốc ký thường được sử dụng rộng rãi trong chuyên môn biên phiên dịch, báo chí, ..A. Giới   thiệuB. Cách   tốc kýC. Hai đoạn   thơ viết bằng chữ tốc kýD. Lời cuốiA.   GIỚI THIỆUBài này trình bày một cách tốc ký có   hệ thống cho chữ Việt. Chúng hữu ích cho việc: - “Chat” trên mạng, viết tin nhắn   ở điện thoại di động, v.v…- Cài đặt vào trang “Gõ Tắt”    ở các bộ gõ chữ Việt để khi gõ chữ   tốc ký mà máy tính vẫn hiện ra  chữ Việt   trọn vẹn (hiện được tích hợp trong   WinVNKey).     - Gợi một số ý cho việc   cải tiến chữ quốc ngữ nếu có.     B.   CÁCH TỐC KÝXin đọc các qui ước tốc   ký  từ trên xuống dưới vì chúng có <a href="https://vnkienthuc.com/categories/gia-su-pho-thong.920/" target="_blank">quan hệ </a>  nối tiếp. Cũng xin đọc các ví  dụ   để dễ nhớ các<a href="https://vnkienthuc.com/forums/ngon-ngu-hoc.908/" target="_blank"> qui ước tốc ký</a>.   1. Dấu   sắc ở vần ngược (1 qui ước):Vần  ngược là vần chỉ có   dấu sắc hoặc dấu nặng (Vd: oc, ach, up,   ơt,  …).Đọc vần   ngược chưa có dấu, nghe giống như   đọc vần ngược có dấu  sắc, như:   oc-óc, ach–ách, up-úp, ơt-ớt, ….Do đó, một qui ước cần   nhớ là • Bỏ bớt dấu sắcở vần ngược …… Vd: bưc =   bức, nup = núp, trot lọt= trót lọt.2. Y và Uy (3 qui ước):• I thay Y …… Vd: i tá = y tá, lí trí = lý trí. • Ngoại trừ: Vần AY, ÂY vẫn là AY, ÂY …… Vd: ngày   ấy = ngày ấy.• Y thay UY …… Vd: thý = thúy, byt = buýt, lỵ = lụy.3.   Phụ âm đầu chữ (9 qui ước):• F thay PH …… Vd: fải = phải.• C thay K …… Vd: cẻ = kẻ, cể = kể, cín = kín.   • K thay KH …… Vd: ki kó kăn   = khi khó khăn. • Z thay D …… Vd: zì = dì, zo zự = do dự.• D thay Đ …… Vd: di dâu dó = đi đâu đó. • J thay GI …… Vd: já jì = giá gì, jữ jìn = giữ gìn, zù jì = dù gì.• G thay GH …… Vd: ge = ghe, gế = ghế, gì = ghì.• NG thay NGH …… Vd: nge = nghe, ngề = nghề, ngĩ = nghĩ.• Q thay QU …… Vd: qay = quay, qên = quên, qệt = quệt.4.   Phụ âm cuối chữ (3 qui ước):• G thayNG …… Vd: xoog = xoong, trôg mog = trông mong.• H thay NH …… Vd: hoàh = hoành, huêh = huênh, qah = quanh.• K thay CH …… Vd: hoạk = hoạch, nguệk = nguệch, tak bạk =   tách bạch.5.   Vần “Nguyên âm ghép + chữ cái” (17 qui ước + 1 ngoại lệ):Đây là   phần mới lạ. Nó trình bày cách tốc ký có hệ   thống cho 52 vần, vốn có 3 hoặc 4 chữ cái,   xuống còn 2 chữ cái mỗi vần.Tiếng   Việt hiện có tất cả 57 vần “Nguyên âm ghép +   chữ cái”. Trong đó, 5 vần: oong, oanh, uênh, oach, uêch đã được   tốc ký là: oog, oah, uêh, oak, uêk như vừa trình bày   ở trên (xem ví dụ phần B.4). Còn lại 52 vần:- OĂ: … oăt, oăc, oăn, oăm,   oăng.- UÂ: … uât, uân, uâng, uây.- OE: … oet, oen, oem, oeo.- IÊ: … iêt, iêp, iêc, iên, iêm, iêng, iêu.- YÊ: … yêt, yên, yêm, yêng, yêu.- OA: … oat, oap, oac, oan, oam, oang, oai, oay,   oao.- UƠ: … uơt, uơn.- UÔ: … uôt, uôc, uôn, uôm, uông, uôi.- ƯƠ: … ươt, ươp,   ươc, ươn, ươm, ương, ươi,   ươu.- UYÊ: … uyêt, uyên.Trong đó có:- Các nguyên   âm ghép: OĂ, UÂ, OE, IÊ hay YÊ, OA, UƠ, UÔ, ƯƠ, UYÊ.- Các chữ cái cuối: T, P, C _ N, M,   NG _ I , Y _ O , U.52 vần nầy được   tốc ký còn 2 chữ cái cho mỗi vần, bằng   cách:- Rút gọn nguyên âm ghép còn một   nguyên âm. Và- Thay chữ cái cuối bằng một   chữ cái khác. Rút gọn nguyên âm ghép còn một   nguyên âm. Có 9 qui ước và 1 ngoại lệ:• Ă   thay OĂ  • Â thay   UÂ  • E thay   OE • I thay   IÊ hay YÊ • O thay OA ………… (thay OA, cho vần   “oay”)         • Ơ thay UƠ  • U   thay UÔ• Ư thay ƯƠ • Y thay UYÊThay chữ cái cuối bằng một   chữ cái khác. Có 8 qui ước:• D thay T • F thay P• S   thay C• L thay   N• V thay   M• Z thay NG • J thay I, Y • W thay   O, URáp 9 nguyên   âm rút gọn vào 8 chữ cái cuối khác, ta tốc ký   được 52 vần trên mỗi vần chỉ còn 2   chữ cái, như sau:(Như   vậy, chỉ cần nhớ 17 qui ước trên, ta   dễ dàng nhớ được 52 vần tốc ký   nầy)-   ĂD, ĂS, ĂL, ĂV, ĂZ … (oăt, oăc, oăn,   oăm, oăng).-   ÂD, ÂL, ÂZ, ÂJ …   (uât, uân, uâng, uây).-   ED, EL, EV, EW …   (oet, oen, oem, oeo).-   ID, IF, IS, IL, IV, IZ, IW … (iêt, iêp, iêc, iên, iêm, iêng, iêu).-   ID, IL, IV, IZ, IW …   (yêt, yên, yêm, yêng, yêu).-   OD, OF, OS, OL, OV, OZ, OJ, AJ, OW … (oat, oap, oac, oan, oam, oang, oai, oay, oao).-   ƠD, ƠL …   (uơt, uơn).-   UD, US, UL, UV, UZ, UJ … (uôt, uôc, uôn, uôm, uông, uôi).-   ƯD, ƯF, ƯS, ƯL, ƯV, ƯZ, ƯJ,   ƯW … (ươt,   ươp, ươc, ươn, ươm, ương,   ươi, ươu).-   YD, YL … (uyêt,   uyên).Sau đây   là các ví dụ cho 52 vần tốc ký. Các ví dụ tổng   hợp tất cả  qui ước tốc ký ở các   phần trên để cho thấy nhiều chữ Việt   được tốc  ký rất gọn:- ĂD   = oăt …… Vd: ngăd =   ngoắt, ngặd = ngoặt.  - ĂS   = oăc …… Vd: hặs =   hoặc, ngăs = ngoắc.- ĂL   = oăn …… Vd: xăl = xoăn.- ĂV   = oăm …… Vd: kăv =   khoăm.- ĂZ   = oăng …… Vd: hẵz =   hoẵng, kắz = khoắng. (5)- ÂD   = uât …… Vd: kâd = khuất,   lậd = luật. - ÂL   = uân …… Vd: kâl = khuân, tầl =   tuần. - ÂZ   = uâng …… Vd: bâg kâz = bâng khuâng. - ÂJ =   uây …… Vd: kây kỏa = khuây   khỏa. (4+5=9)- ED   = oet …… Vd: ked = khoét, lòe lẹd   = lòe loẹt.- EL   = oen …… Vd: hel = hoen.- EV =   oem …… Vd: ngev ngév = ngoem ngoém.- EW   = oeo …… Vd: ngẻw = ngoẻo.   (4+9=13)- ID   = iêt, yêt …… Vd: fịd =   phiệt, id = yết, kid = khiết, zịd = diệt- IF   = iêp ...... Vd: dịf =   điệp, kif = khiếp, ngịf = nghiệp, zịf =   diệp.- IS = iêc …… Vd:   tis = tiếc, vịs = việc. - IL = iên, yên …… Vd:   fil = phiên, íl = yến, qil = quyên, tìl = tiền.- IV = iêm, yêm …… Vd:   fív = phiếm, ỉv = yểm, ngiv = nghiêm.  - IZ = iêng, yêng …… Vd:   iz = yêng, jíz = giếng, ngiz = nghiêng. - IW = iêu, yêu …… Vd:   fíw = phiếu, íw = yếu, nhìw dìw = nhiều điều. (12+13=25)- OD = oat …… Vd: kod = khoát, lọd = loạt.   - OF = oap …… Vd: ngof = ngoáp.- OS = oac …… Vd: kos = khoác, tọs = toạc.- OL = oan …… Vd: hòl tòl = hoàn toàn, kol = khoan.- OV = oam …… Vd: ngọv = ngoạm.- OZ = oang …… Vd: hòz = hoàng, kỏz = khoảng.   - OJ = oai …… Vd: kój = khoái, ngòj = ngoài. - Ngoại   lệ: AJ = oay …… Vd:   laj haj = loay hoay.- OW = oao …… Vd: ngow = ngoao. (9+25=34)- ƠD = uơt …… Vd: hợd = huợt. - ƠL = uơn …… Vd: hỡl = huỡn. (2+34=36)- UD = uôt …… Vd: nud = nuốt, rụd =   ruột.  - US = uôc …… Vd: cus = cuốc, thụs =   thuộc.- UL = uôn …… Vd: kul = khuôn, lul = luôn, múl =   muốn. - UV = uôm …… Vd: lụv thụv = luộm   thuộm, nhúv = nhuốm.- UZ = uông …… Vd: úz = uống. - UJ = uôi …… Vd: cúj = cuối. (6+35=42)     - ƯD = ươt …… Vd: lưd = lướt, lựd   = lượt.- ƯF = ươp …… Vd: cưf = cướp.- ƯS = ươc …… Vd: dựs = được,   fưs = phước, zựs = dược. - ƯL = ươn …… Vd: lựl = lượn.- ƯV = ươm …… Vd: bưv bứv = bươm   bướm.- ƯZ = ương …… Vd: fưz = phương, gưz   = gương. - ƯJ = ươi …… Vd: tưj cừj = tươi   cười.- ƯW = ươu …… Vd: rựw = rượu. (8+42=50)- YD = uyêt …… Vd: kyd = khuyết, tyd = tuyết,   tỵd = tuyệt.    - YL = uyên …… Vd: kyl = khuyên, lýl = luyến. (2+50=52)C.   HAI ĐOẠN THƠ VIẾT BẰNG CHỮ TỐC KÝMột  khi nhớ được toàn   bộ qui ước tốc ký (33 qui ước + 1   ngoại lệ) và  hiểu các ví dụ ở trên, ta dễ   dàng hiểu hai đoạn thơ viết bằng chữ    tốc ký sau đây.    • Bài thơ “Ông đồ” của Vũ   Đình Liên viết bằng chữ tốc ký:  Mỗi   năm hoa dào nởMỗi năm hoa   đào nở  Lại thấy ôg dồ jàLại thấy ông   đồ giàBày mực   tàu, jấy dỏBày mực tàu, giấy đỏBên fố dôg   ngừj qaBên phố đông người quaBao nhiw   ngừj thuê vidBao nhiêu người   thuê viết  Tấm tăc ngợi ken tàiTấm tắc   ngợi khen tài  “Hoa tay thảo nhữg net“Hoa tay thảo   những nét  Như fựz múa rồg bay”Như phượng   múa rồng bay”Nhưg   mỗi năm, mỗi vắgNhưng   mỗi năm, mỗi vắng   Ngừj thuê vid nay dâuNgười   thuê viết nay đâu   Jấy dỏ bùl kôg thấmGiấy   đỏ buồn không thắm   Mực dọg trog ngil sầuMực   đọng trong nghiên sầu     Ôg dồ vẫn ngồi dấy   Ông đồ vẫn ngồi đấy Qa   dừz kôg ai hay   Qua đường không ai hay Lá   vàg rơi trên jấy   Lá vàng rơi trên giấy Ngòj   trời mưa bụi bayNgoài   trời mưa bụi bay    Năm nay dào lại nở   Năm nay đào lại nởKôg   thấy ôg dồ xưaKhông   thấy ông đồ xưa   Nhữg ngừj mul năm cũNhững   người muôn năm cũ   Hồn ở dâu bây jờHồn   ở đâu bây giờ?• Đoạn đầu “Truyện   Kiều” của thi hào Nguyễn Du viết bằng chữ   tốc ký: Trăm   năm trog cõi ngừj   ta                     Trăm năm trong   cõi người ta                    Chữ tài   chữ mệh kéo là get   nhau            Chữ tài chữ   mệnh khéo là ghét nhau    Trải qa   một cụs bể   zâu                           Trải qua một   cuộc bể   dâu                        Nhữg dìw   trôg thấy mà dau dớn   lòg         Những điều   trông thấy mà đau đớn lòng    Lạ jì bỉ săc tư   fog                                 Lạ gì bỉ   sắc tư   phong                              Trời xah   qen thói má hồg dáh   gen           Trời xanh quen thói   má hồng đánh ghen   Cảo   thơm lần jở trưs   dèn                        Cảo thơm   lần giở trước   đèn                     Fog tìh cổ lục còn trỳl   sử   xah                  Phong tình cổ lục còn truyền   sử xanhRằg   năm Ja Tĩh trìw MihRằng năm Gia   Tĩnh triều MinhBốn   fưz fẳg lặg hai cih vữg vàgBốn phương   phẳng lặng hai kinh vững vàngCó nhà vil ngọj họ VưzCó   nhà viên ngoại họ Vương Ja tư ngĩ cũg thừz thừz bậc trugGia   tư nghĩ cũng thường thường bậc   trung Một trai con thứ rôt lògMột   trai con thứ rốt lòng Vưz Qan là chữ, nối jòg nho jaVương   Quan là chữ, nối giòng nho gia Dầu lòg hai ả tố ngaĐầu   lòng hai ả tố nga Thý Cìw là chị, em là Thý VânThúy   Kiều là chị, em là Thúy Vân Mai côt cak, tyd tih thầnMai   cốt cách, tuyết tinh thần Một ngừj một vẻ, mừj fân vẹn   mừj     Một   người một vẻ, mười phân vẹn   mườiD. LỜI   CUỐI• Cách tốc ký có hệ thống và   dễ nhớ nầy đã được TS. Ngô Đình Học, tác giả   bộ gõ WinVNKey <a href="https://winvnkey.sf.net/" target="_blank">https://winvnkey.sf.net</a>    , tích hợp toàn   bộ cách tốc ký (chỉ trừ: i = y, y = uy) vào  WinVNKey,   để tạo ra một phương pháp mới gõ   tắt chữ Việt. Gõ chữ tốc  ký mà máy tính   vẫn hiện ra chữ Việt trọn vẹn. Muốn   dùng nó, chỉ cần  nhớ cách tốc ký của bài này,   hạ tải WinVNKey và bật vài tùy chọn theo    hướng dẫn. Ước tính tiết kiệm   khoảng  40% số phím phải gõ khi chỉ dùng duy   nhất phương pháp này. Ta tiết  kiệm   được nhiều hơn nữa khi dùng chung   phương pháp này với trang gõ  tắt các từ   thường dùng của riêng ta tự tạo. Muốn dùng phương pháp này, xin   đọc bài Phương pháp   mới gõ tắt chữ Việt ở trang  Chữ Việt Nhanh: • Gần đây, nhân đọc bài   viết này, TS. Nguyễn   Vĩnh-Tráng  thấy chữ W chưa được dùng   ở vị trí phụ âm đầu nên đã đề   nghị dùng W  thay cho hai phụ âm đầu NG và NGH (W = NG   =NGH). Xin mời đọc bài “Có nên thêm   phụ âm đầu W trong « Tốc Ký Chữ   Việt » chăng?” của TS. Nguyễn   Vĩnh-Tráng ở: <a href="https://chuvietnhanh.sf.net/ThemPhuAmDauWTrongTocKyChuViet.htm" target="_blank">https://chuvietnhanh.sf.net/ThemPhuAmDauWTrongTocKyChuViet.htm</a>   .• Một số tốc ký là của    những người đi trước đã nêu ra khi bàn   về vấn đề cải tiến chữ quốc    ngữ. Sau đây là xuất xứ của chúng:-           Bỏ   bớt dấu sắc ở vần ngược: Được thấy   đầu tiên trong bài viết của ông Dương   Tự Nguyên: Một ý kiến   về sự sửa đổi chữ quốc ngữ, Văn học tạp chí, số   5, 15-10-1932, và các số tiếp theo. (trích sách Vấn đề cải   tiến chữ quốc ngữ,   Nxb. Văn Hóa, Hà Nội, 1961, tr.79). -           I   thay Y: I thay cho y khi   y là nguyên âm duy nhất trong chữ được thấy   trong tự điển: Nouveau   Dictionnaire Français-Annamite, Imp. de la Mission, Sài Gòn, 1922. (trích   sách 100 năm phát triển   tiếng Việt, Phụng Nghi, Nxb Văn Nghệ, Hoa Kỳ,   1999, tr.134). -           Y   thay UY:    Được thấy đầu tiên trong các tham luận   của ông Nguyễn Trọng Phấn,  Hoàng Tụy, Nông Ích   Thùy và Phó Đức Thành, đọc tại hội   nghị về ‘Vấn  đề cải tiến chữ   quốc ngữ ’ năm 1960 tại Hà Nội. (sđd. Vấn đề cải   tiến chữ quốc   ngữ, tr.309, 335, 341, 348).-           F   thay PH: Đề   nghị của ông Ngô quang Châu, in trong sách Chữ của dân tộc, Hà Nội, 1946, tr.122.   (sđd. Vấn đề   cải tiến chữ quốc ngữ, tr.62). -           C   thay K: Đề   nghị này của ông Ngô quang Châu, in trong sách Chữ của dân tộc, Hà   Nội, 1946, tr.122. (sđd. Vấn   đề cải tiến chữ quốc ngữ, tr.62). -           K   thay KH:    Được thấy đầu tiên ở các tham   luận của ông Hoàng Tụy và ông Phó Đức  Thành,   đọc tại hội nghị về ‘Vấn   đề cải tiến chữ quốc ngữ’, năm    1960 tại Hà Nội. (sđd. Vấn   đề cải tiến chữ quốc ngữ, tr.335, 348).-           Z   thay D: Đề   nghị này được thấy đầu tiên trong sách   của ông E.F. Aymonier, Nos   transcriptions, Excursions et Reconnaissances, Saigon, 1886, tome XII.   (sđd. Vấn đề   cải tiến chữ quốc ngữ, tr.45). -           D   thay Đ:   Đề nghị này của ông Legrand de la Liraye, in trong tự   điển Dictionnaire   élémentaire annamite-français, Saigon, 1868, tr.3. (sđd. Vấn đề cải   tiến chữ quốc ngữ,   tr.43).-           J   thay GI và G thay GH:   Đề nghị này của ông E.F. Aymonier, in trong Nos transcriptions, Excursions et   Reconnaissances, Saigon, 1886, tome XII. (sđd. Vấn đề cải tiến chữ quốc   ngữ, tr.45). -           NG   thay NGH:  Đề   nghị này xuất hiện đầu tiên năm 1906 trong   bản kiến nghị của  Tiểu ban nghiên cứu   vấn đề chữ quốc ngữ, được   Hội đồng cải lương học  chính   Đông-dương thông qua. Xem Conseil   de perfectionnement de l’Enseignement   indigène. Première session, Hanoi, 1906, tr.64. (sđd. Vấn đề cải   tiến chữ quốc ngữ,   tr.54).-           Q   thay QU:    Được thấy trong tham luận của ông Hoàng   Tụy, đọc tại hội nghị về  ‘Vấn   đề cải tiến chữ quốc ngữ’ năm   1960 tại Hà Nội. (sđd. Vấn   đề cải tiến chữ quốc ngữ, tr.335).          -     Bỏ   bớt N ở phụ âm cuối chữ NG và NH: Đề nghị này tuy   chưa ai chính thức nêu ra nhưng lâu nay nhiều   người vẫn thường bỏ bớt n ở phụ âm cuối ng và nh để viết cho nhanh.________________________________________ Tốc ký chữ Việt - Trần Tư Bình</blockquote>

Tên

Mã xác nhận