Chào mừng Bạn tham gia Diễn Đàn VNKienThuc.com - Định hướng Forum Kiến Thức
- HÃY TẠO CHỦ ĐỀ KIẾN THỨC HỮU ÍCH VÀ CÙNG NHAU THẢO LUẬN
Kết nối: VNK X - VNK groups | Nhà Tài Trợ: BhnongFood X - Bhnong groups - Đặt mua Bánh Bhnong

Trả lời chủ đề

Nội dung: <blockquote data-quote="dunghoi" data-source="post: 24031" data-attributes="member: 19">Bài làm (2)    Không biết tự bao giờ thu đã thành bến đợi của nhiều thi sĩ. Người ta yêu thu bởi cái dịu dàng, nhẹ nhàng mà thanh mảnh. Thu đã gieo tình cho mỗi tâm hồn thi sĩ và dệt vần nên những bài thơ. Cái duyên tình thu ấy đã kết tinh trong thơ Nguyễn Khuyến như một thành công độc đáo. Nói như Xuân Diệu, “trong thơ Nôm của Nguyễn Khuyến, nức danh nhất là ba bài thơ mùa thu: Thu điếu, Thu ẩm, Thu vịnh”. Mỗi bài thơ là một thanh sắc, một khối tình riêng. Nó làm nên dư vị thơ Nguyễn Khuyến – nhà thơ của làng cảnh Việt Nam.    Có thể nói, cho đến hôm nay và mai sau, thơ thu Nguyễn Khuyến vẫn có một giá trị vĩnh hằng. Nó là cảnh sắc, là tâm hồn nước Việt. Người yêu thơ và “sành” thơ, đọc thơ thu Nguyễn Khuyến không khỏi ngạc nhiên vì sức sống mãnh liệt của nó. Vậy trong chùm thơ kia điều gì là bất tử? Cái tài của Nguyễn Khuyến không dừng lại ở những nét vẽ thần thái mà còn bộc lộ ở những nét riêng độc đáo trong mỗi bài thơ. Đọc Thu điếu, ngẫm Thu ẩm và thưởng ngoạn Thu vịnh, người ta không thấy nhàm chán bởi một “hơi thơ”, mà càng khám phá người ta càng thấy thú vị. Cía hấp dẫn chung không lấn át cái hấp dẫn riêng. Tách từng bài thơ vẫn thấy cái hay tuyệt đích. Cái tài của nhà thơ lớn là ở chỗ đó.        Trước hết, cái độc đáo của từng thi phẩm là ở điểm nhìn của tác giả. Mỗi bài thơ thu được nhìn ở một góc độ, một cách khác nhau. Ở Thu vịnh “đó là cái nhìn từ xa đến gần, từ trời thu, gió thu, nước thu, trăng thu đến chùm hoa trước giậu”. Không gian mùa thu ngày càng thu hẹp trong thơ cổ. Bao giờ cũng hướng từ xa đến gần như vậy. Đến Thu ẩm lại khác. Nhà thơ không cảm nhận mùa thu bằng điểm nhìn trước mà thay đổi tư thế để tạo nên nét riêng cho bài thơ. Thu ẩm được vẽ từ gần đến xa, từ gian nhà cỏ đến làn ao, đến da trời. Tất cả cứ ngày một mở rộng, không gian trong Thu ẩm toả ra từ cái gần gũi, nhỏ bé đến cái cao rộng của trời thu. Hai bức tranh, hai điểm nhìn khác nhau. Đến Thu điếu, Nguyễn Khuyến lại tạo ra bất ngờ mới. Nhà thơ tạo ra không gian đa chiều, hài hoà cân đối. Người ta thấy cả cái rộng của bầu trời, cái sâu của ngõ trúc, và cái bé nhỏ của thuyền câu. Tất cả tạo nên một bức tranh thuỷ mặc đượm tình tác giả. Chính từ những điểm nhìn khác nhau ấy mà ba bài thơ thu mỗi bài lại mở ra những cảnh sắc đọc đáo, riêng biệt, thu được cái thần thái nhất của mùa thu đất Việt.    Ở Thu vịnh, người đọc nhận ra những nét bút tinh tế tuy chỉ chấm phá mà thâu tóm được cái thần của mùa thu. Hồn thu nhẹ nhàng toả ra trong từng câu chữ:                Trời thu xanh ngắt mấy từng cao,                Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu.                Nước biếc trông như từng khói phủ,                Song thưa để mặc bóng trăng vào.    Cảnh thu hiện ra với những nét đặc sắc nhất. Nguyễn Khuyến đã kịp ghi lại cái xanh ngắt đặc trưng của trời thu – cái màu xanh mà không mùa nào có được. Cái xanh đậm mà không tạo ra cái nóng, nó gợi ra cái cao sâu của bầu trời thu khi thu tới, từng lớp mây xanh trùng điệp, đẩy đến cái xanh hun hút mấy từng cao. Có thể nói, Nguyễn Khuyến đã gắn bó sâu nặng với bầu trời Việt nam. Không gắn bó thì sao thấy được cái màu sắc thần thái ấy. Ở Thu điếu và Thu vịnh, cái màu xanh ngắt ấy lại được nhắc lại như một ai nhuộm mà xanh ngắt? Cả ba bài đều tạo được bầu trời mùa thu sống động. Dù nhìn ở phương diện nào, cái sắc thu vẫn không thay đổi. Nó trở đi trở lại như một thành công của Nguyễn Khuyến.    Cảnh thu không chỉ gợi ra ở cái ao rộng của bầu trời mà còn mở ra những hình ảnh khác. Nhà thơ của làng cảnh Việt Nam không vẽ nhiều nhưng từ bức tranh tưởng như đơn sơ nhưng lại có sức toả ra những ý nghĩa khôn cùng. Cái chung của ba bức tranh là nết thanh mảnh, dịu dàng. Mùa thu trong thơ Nguyễn Khuyến chở được cái nhẹ nhàng, hiu hắt của gió thu, cái không khí se sắt, lạnh buồn và cái tĩnh tuyệt đối trong thơ cổ. Nhưng quan trọng là cái bức tranh ấy gợi ra mỗi lúc một hấp dẫn, mới mẻ, nó không trùng lặp lại nét vẽ cũ. Mỗi lần Nguyễn Khuyến chọn màu, vung bút là một lần cảnh sắc ấy được hiện diện với những nét mới mẻ. Mỗi bài đều tạo được những dấu ấn thu riêng không dễ lẫn. Ở Thu vịnh, người ta nhớ đến cái cần trúc, cái nước biếc, cái hoa năm ngoái. Tất cả đều được đặc tả một cách khéo léo và tinh tế. Cần trúc mảnh mai đưa nhẹ trong gió tạo được cái mềm dịu của không gian thu. Nước biếc trong xanh so sánh với khói  phủ vừa gợi được cái thực của màu nước mùa thu vừa gợi cái mơ hồ rất duyên dáng. Đến hình ảnh hoa năm ngoái thì đã mang đầy tâm sự. Nó không chỉ đánh dấu thời gian luân chuyển một năm mà còn ẩn chứa  cái bí ẩn trong tâm hồn tác giả. Năm ngoái hoa đáng yêu hơn hay vì năm nay thế sự đổi thay mà nhà thơ day dứt? Kết hợp hình ảnh ngỗng nước nào lại càng chứng thực khối tình tác giả. Hoá ra nhìn ngắm mùa thu, Nguyễn Khuyến không chỉ có tình yêu thiên nhiên sâu sắc mà còn có tâm sự yêu nước thầm kín. Tâm sự ấy trở thành nỗi thẹn cuối bài:                Nhân hứng cũng vừa toan cất bút,                Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào.    Cái thẹn về khí tiết thực chất là cái thẹn của một tâm hồn thanh cao, suốt đời u uẩn một nỗi niềm. Nguyễn Khuyến là nhà nho lấy “trí quân trạch dân” làm quan niệm sống, làm lí tưởng phấn đấu. Trong thời bình có lẽ cái lí tưởng ấy sẽ được thoả nguyện. Nhưng thời thế Nguyễn Khuyến không cho cái chí phò vua giúp nước thoả nguyện. Cái đê hèn của triều Nguyễn hàng giặc đã khiến nhà thơ day dứt khôn nguôi. Về hay ở luôn là nỗi băn khoăn của một nhà nho yêu nước. Chính vì thế nên mới có cái thẹn cao cả ở bài thơ.    Đến Thu điếu, người ta lại thấy những nát vẽ khác. Cũng cái thanh, cái tĩnh, cái lặng nhưng chúng mang một màu sắc riêng. Nhà thơ lấy cái chất liệu ao, thuyền để gợi cái lạnh lẽo của nước thu và cái bé nhỏ của chiếc thuyền câu. Những tính từ được sử dụng hết sức chính xác. Lạnh lẽo, tẻo teo, tất cả đều thu được cái thần của mùa thu. Có thể nói Nguyễn Khuyến đã sáng tạo cho riêng mình một thế giới vừa trong lành vừa u uẩn. Sự đối lập giữa cái rộng của ao thu với cái bé của thuyền câu càng làm không gian thu cô đặc. Người đọc không chỉ nhận ra từng nét đặc trưng thu mà còn nhận ra cái cảm nhận mang tâm trạng thi sĩ. Hơn nữa cách sử dụng âm eo đầy thú vị đã ngày một khép lại, làm chiếc thuyền câu ngày một nhỏ thêm, nhỏ thêm đến sợ hãi. Nhà thơ sử dụng độc vận không khó khăn mà tạo được hiệu quả thẩm mĩ bất ngờ. Chưa hết, cái tài của Nguyễn Khuyến trong Thu điếu còn ở chỗ tả được cái gió thu nhẹ qua làn sóng biếc hơi gợn tí và hình ảnh chiếc lá vàng khẽ đưa vèo. Đọc câu thơ, người ta có cảm tưởng gió thu đang  lướt qua mặt mình, nhẹ thôi nhưng rất rõ. Đến cái sâu hút quanh co của ngõ vắng, Nguyễn Khuyến lại dùng âm eo:        Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.    Nếu ở trên cần trúc gợi mảnh, gợi thanh thì ở dưới ngõ trúc gợi cái nhỏ hẹp đặc trưng của làng quê Việt Nam. Ngõ trúc vừa là hình ảnh quen thuộc vừa gợi ra cái cô quạnh, vắng vẻ đến lạnh lẽo.     Tài thơ của Nguyễn Khuyến là ở chỗ cùng nói về mùa thu nhưng không lẫn nào không khiến người ta hứng thú. bức tranh trong Thu điếu cũng được vẽ với những nét chấm phá như Thu vịnh nhưng rõ ràng mang hơi sắc khác. Ở đây tất cả chìm vào cái lạnh và cái tĩnh đến rợn người. Hình ảnh ông già bó gối câu cá cuối bài thơ như chìm trong cái không gian lạnh vắng ấy, ông miên man suy nghĩ gì, chợt nhận ra:        Cá đâu đớp động dưới chân bèo    Cái hay của câu thơ không chỉ ở cái tài lấy động tả tĩnh mà ở cái tài thổi hồn vào sự vật. Tâm sự của nhân vật trữ tình cũng u uẩn như trong Thu vịnh. Cái “ưu thời mẫn thế” hiện rõ, chỉ có điều nó hiện ra ở cách thức khác, cô toả trong dáng ngồi bó gối bất động. Ông già câu cá kia ngồi trong thuyền câu nhỏ, nhìn ngắm cảnh sắc thu hay băn khoăn điều gì? Ông câu thanh, câu vắng hay câu đợi người tri kỉ tri âm, hay câu thời cuộc? Chỉ biết rằng cái cần câu bất động kia là cần câu đầy tâm trạng.    Nếu ở Thu vịnh, cảnh thu gợi từ xa đến gần, Thu điếu hài hoà cân đối nhiều chiều, thì ở Thu ẩm, cảnh thu gợi từ gần đến xa. Nhà thơ hiện ra trong cảnh uống rượu. Thế nên mọi hình ảnh cứ nhạt nhoà, loe đổ, từ gian nhà cỏ đến cái ngõ tối, đến bóng trăng… Tất cả đều phảng phất cái hơi men buồn bực. Cảnh thì xinh xắn, đượm chất thu đấy nhưng ẩn trong đó là cái tình không dứt. Vẫn cái tài sử dụng độc vận, vẫn cái nghệ thuật tương phản lấy sáng tả tối, vẫn cái chấm phá tài tình nhưng bức tranh thu hiện ra lại khác. Nó không nhẹ như ở Thu vịnh, không tĩnh như ở Thu điếu mà nhỏ nhắn giản dị. Thu trong con mắt người uống rượu khác với thu trong con mắt người câu cá và làm thơ. Cảnh in vào người đọc một nét riêng với cái thấp le te, cái lập loè, cái màu khói nhạt và bóng trăng loe đổ xuống làn ao. Đặc biệt là cái tình. Nếu ở hai bài thơ trước cái tình vẫn giấu, vẫn cố nén thì ở bài thơ này, hình như khối u uẩn kia không chịu được nữa, phải cất tành lời:        Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt,        Mắt lão không vầy cũng đỏ hoe.        Rượu tiếng rằng hay, hay chả mấy,         Độ năm ba chén đã say nhè.    Người làm thơ thất bại vì nỗi thẹn, người câu cá thất bại vì không có cá, đến uống rượu, người hiện diện trong thơ vẫn không được thoả nguyện. Ông già uống rượu như một cách giải sầu nhưng càng uống càng tỉnh, càng say càng da diết buồn. Chính vì vậy mà thiên nhiên mới thấm đẫm tâm sự như vậy. Cái đối lập giữa sắc xanh ngắt của trời với cái đỏ hoe của mắt làm nên cái buồn riêng Nguyễn Khuyến. Vẫn cái tâm sự ấy không lần nào thoát ra để nhà thơ ngắm cảnh. Ít hay nhiều, dù bằng cách nào nó cũng trở thành nội dung chính của bài thơ.Người ẩn sĩ có tìm đến thơ, đến cá, hay đến rượu cũng chỉ để tìm đến lòng mình. Đọc ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến thấy dúng cái thần thái của làng cảnh Việt Nam. Từ cảnh vật đến đắc sắc nghệ thuật, tất cả đều kết tinh từ hồn quê đất nước. Nhưng quan trọng là phải nhận ra khối tình mang xuống tuyền đài chưa tan. Phải có cái tình ấy thì ba bài thơ thu mới cất cánh, Nguyễn Khuyến mới trở thành nhà thơ kì tài. Và đúng như Xuân Diệu đã nhận xét, “trong thơ Nôm Nguyễn Khuyến, nức danh nhất là thơ mùa thu: Thu điếu, Thu ẩm , Thu vịnh”. Chùm thơ thu không chỉ đem đến cho thi ca Việt Nam những bức tranh thuỷ mặc cổ điển thần thái mà còn chứng tỏ tài nghệ bậc thầy của Nguyễn Khuyến. Nhà thơ đã sáng tạo không ngừng để góp riêng hương sắc riêng cho mỗi bài thơ thu. Nếu không có sức sáng tạo ấy thì nhiều lắm, thơ thu Nguyễn Khuyến chỉ sống một bài.    Có thể nói cá tính sáng tạo của người nghệ sĩ là yếu tố quyết định trong văn học nghệ thuật. Nhà văn là người sáng tạo ra tác phẩm. Từ quá trình thai nghén cảm xúc đến quá trình chọn lựa ngôn ngữ và thể hiện,…Tất cả đều mang dấu ấn riêng, không lẫn được. Đó là phong cách độc đáo của một nhà văn. Và nói như Nam Cao, “văn chương không cần đến những người khéo tay, làm theo một vài kiểu mẫu đưa cho. Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi, và sáng tạo những gì chưa có”. Tính sáng tạo trong văn chương là sự tồn tại của nhà văn và tác phẩm. Không có sự sáng tạo ấy thì giữa trăm nghìn âm thanh hỗn độn, người ta sẽ không nhận ra Nguyễn Khuyến, Nguyễn Du, Hồ Chí Minh, Thạch Lam, Xuân Diệu, Nguyễn Tuân hay Nam Cao,…Người nghệ sĩ lớn là người tạo được dấu ấn riêng của mình cả về cái nhìn độc đáo lẫn nghệ thuật biểu hiện. Ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến đã tạo được dấu ấn ấy. Người ta nhận ra con người thơ gắn bó với cuộc sống, và u uẩn suốt đời tiếng kêu cứu nước. Cái nhìn riêng ấy  được chứng thực qua những bức tranh thu và khối tình day dứt. Nhưng đặc sắc hơn, người ta không chỉ nhận ra cái khả năng riêng trong từng bài. Mỗi bài một nét vẻ, một dấu ấn, không bài nào giống bài nào.    Sau này cùng viết về đề tài mùa thu, những tác phẩm sống được cũng là những tác phẩm độc đáo và mới mẻ, ví như Đây mùa thu tới của Xuân Diệu, nếu không có con mắt xanh non, cái tôi trẻ trung mở mọi giác quan đón nhận cuộc sống thì làm sao đứng vững được. Sở dĩ người ta nhớ Đây mùa thu tới là bởi nhà thơ đã thổi được vào đó cái hồn thơ mới, đồng thời sáng tạo lại những thi liệu cũ, khiến con người là chủ thể, là thước đo mọi giá trị của thiên nhiên. Những câu thơ như: Những luồng run rẩy rung rinh lá là những câu thơ chỉ riêng Xuân Diệu mới có. Nó chứng tỏ quan niệm “thơ là công việc của cá nhân thi sĩ làm” được thực hiện nghiêm túc và đúng đắn.     Như vậy giá trị của ba bài thơ thu không chỉ ở phương diện nội dung và nghệ thuật mà còn đem đến quan điểm đúng đắn cho thơ ca. Đó là vấn đề sáng tạo của người nghệ sĩ. Đây là “phương thức tồn tại”, là ngọn nguồn nuôi dưỡng sức sống tác phẩm. Nhưng để sáng tạo và có phong cách, người nghệ sĩ phải làm gì? Đó là câu hỏi lớn mà phải qua thực tiễn sáng tác mới đúc kết được. Ở bản thân Nguyễn Khuyến, người ta nhận ra hai yếu tố quan trọng là tài năng và tấm lòng. Để cảm nhận được mùa thu thần diệu đến thế nếu không yêu thiên nhiên, không có vốn sống chắt lọc trong quãng đời ở nông thôn thì làm sao kết tinh được? Nguyễn Khuyến là một phong cách lớn cho các thế hệ nhà văn noi theo. Hãy trải lòng với cuộc đời, hãy để  những dư vang của thời đại thấm vào da thịt, lăn lộn trong những hoàn cảnh khắc nghiệt để góp nhặt cho mình một túi đầy hình ảnh và sự kiện. Qua quá trỉnhèn luyện câu chữ của mình, tình mình trong đó.    Sức gợi của ba bài thơ thu do đó rất lớn, không chỉ gợi hình, gợi tình mà còn mở ra chân lí đúng đắn cho người nghệ sĩ.                    VŨ THUỲ DUNG        Trường THPT chuyên Trần Phú - Hải Phòng                BÀI ĐOẠT GIẢI NHẤT.</blockquote>

Tên

Mã xác nhận