Thế giới nghệ thuật thơ lục bát Nguyễn Duy
MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài
Trong nhịp sống hiện đại hối hả, không ngừng biến đổi hôm nay, sự tồn tại và phát triển của thơ lục bát - một thể thơ đặc trưng của dân tộc Việt Nam đang được đề cử, xét chọn là quốc thi của Việt Nam - không thật phẳng lặng. Nhiều nhà thơ vững bước trên con đường hiện đại hoá thơ ca đã “lơ” thơ lục bát hoặc đặt lục bát nằm “ngoài vùng phủ sóng”. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số nhà thơ chọn lục bát làm nơi đi về của vui buồn tình cảm. Mỗi người mỗi vẻ nhưng đều mang ước vọng tốt đẹp gìn giữ và phát huy giá trị văn hoá phi vật thể của dân tộc. Nguyễn Duy là một nhà thơ như vậy.
Thơ lục bát của ông đã đi vào đời sống một cách sâu rộng, đọng lại thành niềm yêu mến trong lòng đông đảo độc giả khắp nơi. Đó là một thế giới được tô bồi từ hàng trăm bài thơ gắn nối giữa truyền thống và hiện đại, kết tinh nên từ sự lao động miệt mài, bền bỉ, không ngừng sáng tạo của nhà thơ.Và đặc biệt, đấy còn chính là sự cô đúc tình thương trong sáng của nhà thơ đối với lục bát. Điều đó đã chi phối, tạo nên một nét đặc sắc riêng biệt, “khác người” cho thế giới nghệ thuật thơ lục bát Nguyễn Duy cả về số lượng lẫn chất lượng nghệ thuật. Có đọc và cảm nhận hết mảng sáng tác này mới hiểu thấu đến tận cùng cái hay, cái đẹp và độc đáo trong thơ ông - những tâm tình đằng sau tâm tình.
Trên tinh thần ấy, đề tài Thế giới nghệ thuật thơ lục bát Nguyễn Duy của chúng tôi cũng là một một nỗ lực nhằm góp phần phát hoạ rõ nét hơn về đặc trưng trong mảng thơ đặc sắc nhất của tác giả từ một góc nhìn tổng thể, bao trùm cả về mặt tư tưởng nghệ thuật, hình tượng nghệ thuật lẫn phương thức thể hiện; qua đó khẳng định những cách tân, đóng góp nhất định của nhà thơ đối với sự vận động, phát triển của thể thơ còn đi dài với lịch sử dân tộc này.
2. Lịch sử vấn đề
2.1. Những công trình nghiên cứu về thơ Nguyễn Duy
Ngay từ khi Nguyễn Duy và một số bài thơ đầu tay xuất hiện trên thi đàn Việt Nam vào năm 1972, nhà phê bình văn học Hoài Thanh đã nhận ra “một thế giới quen thuộc” trong thơ Nguyễn Duy và cảm nhận được một điều “chừng nào anh đã nhìn ra cái hương vị cuộc sống xưa trên đất nước chúng ta” [56, tr. 225 - 232]. Phát hiện tinh tế ấy như một lời phi lộ đầy giá trị, đánh dấu một hành trình thơ đã được nhận diện ngay từ buổi khởi đầu. Rải rác trong những năm về sau là những bài phê bình, nghiên cứu về thơ Nguyễn Duy, khi thì gắn với từng bài thơ cụ thể, khi thì với từng tập thơ cụ thể, và rộng hơn là những bài viết mang tính khái quát. Nhìn chung, các tác giả đã tập trung khai thác một hoặc một vài đặc điểm nào đó về thơ cũng như thơ lục bát. Đã có lúc các tác giả gặp gỡ nhau khi cùng quan tâm chung một vấn đề. Tuy nhiên, mỗi người đều có cách tiếp cận cho riêng mình, từ đó góp phần phản ánh các vấn đề đầy đủ và trọn vẹn hơn .
Dù cho giữa các ý kiến, nhận xét còn có sự khác nhau, thậm chí trái ngược nhau nhưng hầu hết đều rất giá trị, mang ý nghĩa mở đường, gợi mở nhiều điều thú vị khi đi sâu tìm hiểu thế giới nghệ thuật thơ lục bát Nguyễn Duy.
Trong những năm gần đây, khuynh hướng nghiên cứu văn học theo phương pháp thi pháp đã trở nên phổ biến và đang dần chiếm lĩnh vị thế quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu văn học, mở ra hướng tiếp cận mới đối với tác phẩm văn học. Đến nay, đã có một số tác giả chọn hướng đi này để giải mã thơ Nguyễn Duy, thể hiện thành những công trình nghiên cứu công phu, khoa học và sáng tạo. Các công trình nghiên cứu này đã có những đóng góp nhất định trong việc làm sáng rõ những giá trị đặc sắc của thơ Nguyễn Duy.
2.2. Những công trình trực tiếp đề cập đến thơ lục bát Nguyễn Duy
Thơ lục bát Nguyễn Duy từ lâu đã trở thành một đề tài tập trung sự chú ý, quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Đã có nhiều bài viết, ý kiến nhận xét đầy tâm huyết liên quan đến vấn đề này. Nhìn chung, các nhà nghiên cứu đều đề cao tài năng sáng tác thơ lục bát của nhà thơ. Tuy nhiên, vấn đề Thế giới nghệ thuật thơ lục bát Nguyễn Duy cho đến nay vẫn chưa được thực hiện thành một công trình nghiên cứu cụ thể nào, chỉ mới thấp thoáng ẩn hiện trong một vài công trình nghiên cứu mang tính khái quát.
Do vậy, với mong muốn được tiếp bước những người đi trước, những người đã dành cho thơ và thơ lục bát Nguyễn Duy một sự yêu mến bằng nhiều công trình nghiên cứu công phu, tâm huyết, việc chọn nghiên cứu Thế giới nghệ thuật thơ lục bát Nguyễn Duy như một sự cụ thể hóa nhằm góp phần khẳng định những giá trị đặc sắc của thơ lục bát Nguyễn Duy cũng như những đóng góp quan trọng của nhà thơ trong nền thơ Việt Nam hiện đại.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Luận văn chúng tôi tập trung nghiên cứu, tìm hiểu về tư tưởng nghệ thuật, hình tượng nghệ thuật và phương thức thể hiện trong thơ lục bát Nguyễn Duy, trong phạm vi những bài thơ lục bát được in trong tập Thơ Nguyễn Duy xuất bản năm 2010.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để triển khai đề tài này, chúng tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau:
4.1. Vận dụng lý thuyết thi pháp học
4.2. Phương pháp so sánh - đối chiếu
4.3. Phương pháp thống kê - phân tích - tổng hợp
5. Đóng góp của đề tài
Thực hiện luận văn, chúng tôi mong muốn cung cấp một cái nhìn toàn diện và khoa học về những đặc điểm nổi bật, độc đáo trong thế giới nghệ thuật thơ lục bát Nguyễn Duy, để từ đó góp thêm một tiếng nói khẳng định những đóng góp và vị thế của nhà thơ trong tiến trình vận động và phát triển của thơ Việt Nam hiện đại. Chúng tôi cũng hy vọng những tư liệu và kết quả của luận văn sẽ góp phần vào việc nghiên cứu, giảng dạy thơ Nguyễn Duy trong nhà trường hiện nay theo hướng nghiên cứu tác giả đương đại ở góc độ thi pháp học. Ngoài ra, qua luận văn, chúng tôi cũng mong muốn góp phần nhỏ bé vào việc định hướng độc giả về sức bền của lục bát nói chung, lục bát Nguyễn Duy nói riêng trong sự vận động của văn học dân tộc.
6. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, nội dung của luận văn được triển khai thành 3 chương:
Chương 1: Nguyễn Duy - Từ tư tưởng nghệ thuật đến hành trình “Đưa chân lục bát mà đi loằng ngoằng”.
Chương 2: Hình tượng nghệ thuật trong thơ lục bát Nguyễn Duy
Chương 3: Phương thức thể hiện trong thơ lục bát Nguyễn Duy.
Sửa lần cuối bởi điều hành viên:
