Tại sao tôi ghét sắc đẹp

[rubi_mos2002]

Đàn ông bị tác động tiêu cực bởi những hình ảnh của những phụ nữ xinh đẹp lạ thường và không thể có được trên truyền thông, làm họ khó mà khao khát phụ nữ đẹp bình thường.


Các nhà thơ nói say sưa về sắc đẹp. Những người đàn ông dũng cảm từng gây chiến tranh vì sắc đẹp. Phụ nữ khắp thế giới nỗ lực vì nó. Các học giả dành cả cuộc đời họ để phân tích sự thôi thúc đạt được nó của chúng ta. Những đền thờ sắc đẹp. Thế giới tôn thờ sắc đẹp cơ thể. Nhưng tôi ghét sắc đẹp.


Tôi sống ở nơi có lẽ là thủ đô sắc đẹp của thế giới và có may mắn đáng ghen tị là được làm việc với một số trong số những phụ nữ đẹp nhất. Với cơ thể uyển chuyển và eo mềm mại, những phụ nữ đó là hiện thân của tuổi trẻ và sự quyến rũ. Họ không chỉ là những hình mẫu của sự thiết kế của tự nhiên cho việc làm bùng nổ ham muốn ở đàn ông, mà họ còn kích thích những khao khát về tình bạn. Sắc đẹp vẫn làm tôi thấy khó chịu, và dù tôi là một chàng trai người Mĩ thành đạt, khoẻ mạnh, đã ly dị và sẵn sàng về mặt tình cảm, chính sắc đẹp làm tôi vẫn độc thân và cô đơn.


Khoa học đứng về phía tôi là một sự an ủi hiếm hoi. Tôi dường như có một trường hợp được xác minh của hiệu ứng tương phản. Nó không làm tôi hạnh phúc hơn khi biết nó cũng làm nhiều người khác khổ sở.


Là một tác giả của những cuốn sách về marketing, tôi từ lâu đã biết đến hiệu ứng tương phản (contrast effect). Nó là một nguyên tắc của nhận thức mà nhờ đó những sự khác biệt giữa hai vật bị phóng đại phụ thuộc vào thứ tự mà những vật đó được phơi bày. Nếu bạn nâng một vật nhẹ và sau đó nâng một vật nặng, thì bạn sẽ đánh giá vật thứ hai nặng hơn nếu bạn đã nâng nó đầu tiên hoặc một mình.


Các nhà tâm lý Sara Gutierres và tiến sỹ Douglas Kenrick đều đến từ đại học Arizona State University, chứng minh rằng hiệu ứng tương phản cũng vận hành mạnh mẽ trong phạm vi quyến rũ người-người. Trong một loạt nghiên cứu trong hai thập kỷ qua, họ chỉ ra, những đánh giá về sự quyến rũ (của bản thân chúng ta và của những người khác) phụ thuộc vào tình huống mà chúng ta ở trong đó. Ví dụ, một phụ nữ có nhan sắc trung bình dường như kém quyến rũ rất nhiều so với thực tế nếu một người xem ban đầu nhìn một phụ nữ rất quyến rũ. Nếu một người đàn ông đang nói chuyện vơi một phụ nữ xinh đẹp tại một buổi tiệc cocktail và sau đó nói chuyện với một phụ nữ kém xinh đẹp hơn, thì người phụ nữ thứ hai sẽ có vẻ tương đối không quyến rũ.


Nguyên tắc tương phản cũng có tác động ngược lại. Một phụ nữ với nhan sắc bình thường sẽ dường như đẹp hơn nếu cô ấy bước vào một căn phòng gồm những phụ nữ không đẹp. Nói cách khác, bối cảnh là có giá trị.


Trong loạt nghiên cứu đầu tiên của họ, từng được mở rộng và tinh lọc qua các năm để xác định chính xác dưới những hoàn cảnh nào mà các phát hiện được áp dụng và những ảnh hưởng của chúng lên đàn ông và phụ nữ, Gutierres và Kenrick yêu cầu những nam sinh viên ở ký túc xá đánh giá bức ảnh của một cô gái hẹn hò tiềm năng. (Các tấm ảnh trước đây từng được đánh giá bởi những người đàn ông khác là đẹp ở mức bình thường.) Nếu những người đàn ông đó đang xem phim Những Thiên thần của Charlie khi được cho xem bức ảnh, thì cô gái bị đánh giá là ít đuọc khao khát hơn so với khi cô ấy được đánh giá bởi những anh chàng đang xem một chương trình khác. Những ấn tượng ban đầu về những người yêu—những phụ nữ trong thực tế sẵn sàng về mặt tình cảm với họ và có thể thích họ—bị ảnh hưởng một cách bất lợi đến nỗi đàn ông thậm chí không muốn phiền lòng.


Từ các nghiên cứu đó, các nhà nghiên cứu phát hiện thấy hiệu ứng tương phản không chỉ ảnh hưởng đến những đánh giá của chúng ta về những người xa lạ mà còn ảnh hưởng đến quan điểm của chúng ta về người bạn đời của mình. Và nó cũng ảnh hưởng đến sự tự đánh giá về sắc đẹp.


Kenrick và Gutierres phát hiện thấy những phụ nữ bị vây quanh bởi những phụ nữ quyến rũ khác, dù là trực tiếp bằng xương bằng thịt hoặc trên phim ảnh, đã đánh giá bản thân họ là ít thoả mãn với nhan sắc của họ—và ít được khao khát như một người hôn phối. "Nếu có một số lượng lớn những thành viên đáng khao khát của giới của một người, thì một người có thể xem giá trị thị trường của mình là kém hơn," các nhà nghiên cứu thông báo trong Personality and Social Psychology Bulletin.


Nếu bạn phải chọn điểm gốc cho hiệu ứng tương phản, nó sẽ là Hollywood. Để nuôi dưỡng lòng ham muốn đối với những khuôn mặt đẹp của ngành công nghiệp phim ảnh, nó dụ dỗ những phụ nữ đặc biệt xinh đẹp trên khắp thế giới. Và đối với những người không đạt tới đỉnh cao của sự hoàn hảo, thì toàn bộ các ngành công nghiệp tồn tại ở đây để làm cho nó có thể đạt được, để tái tạo lại hình dáng những khuôn mặt và cơ thể theo tiêu chuẩn của vẻ đẹp đang thịnh hành.


Những phụ nữ xinh đẹp tập trung cao một cách kỳ lạ ở Los Angeles, và do ưu đãi của thời tiết và lối sống thường êm dịu, họ có xu hướng hết sức nổi tiếng - và không chỉ ở địa phương. Ngành công nghiệp TV và phim ảnh chiếu những hình ảnh của họ ra toàn thế giới, chưa kể đến sự ủng hộ của truyền thông với những người nổi tiếng và câu chuyện phiếm giúp họ có thể tồn tại được.


Tôi làm việc với những phụ nữ đó ngày và đêm. Bạn có thể cho rằng điều đó làm tôi cảm thấy vui, vì chúng ta thường thích ở cạnh những người xinh đẹp. Nhưng sự tiếp xúc với nhan sắc quá đẹp của tôi đang huỷ hoại khả năng yêu thích những người phụ nữ đẹp bình thường trong thế giới thực, những phụ nữ có nhiều khả năng đáp ứng được những nhu cầu của tôi về sự kết nối sâu sắc và bạn đồng hành của tâm hồn.


Hiệu ứng tương phản không chỉ áp dụng đối với những người lạ mà đàn ông đã gặp, những người mà có thể phù hợp nhất đối với họ. Trong các nghiên cứu, Gutierres và Kenrick phát hiện thấy nó cũng ảnh hưởng đến cảm xúc của đàn ông về người bạn tình hiện tại của họ. Xem những tấm ảnh của các phụ nữ đẹp làm suy yếu sự cam kết với bạn tình của họ. Những người đàn ông tự đánh giá bản thân là ít yêu bạn tình của họ hơn sau khi xem những ảnh màu phóng to trong tờ Playboy hơn là xem những tấm ảnh của các phụ nữ xinh đẹp.


Phát hiện này gây nhiều ngạc nhiên vì làm cho một ai đó hưng phấn tình dục thì thường làm tăng sự thu hút của họ trước bạn đời của họ. Nhưng nhìn thấy những người mẫu xinh đẹp loại bỏ bất kỳ ảnh hưởng nào mà người đàn ông có thể từng trải nghiệm từ việc bị kích thích tình dục.


Điều kỳ lạ là, bị tấn công tới tấp bởi các hình ảnh của những phụ nữ đẹp (hoặc đối với phụ nữ, là những người đàn ông mạnh mẽ quyền lực về mặt xã hội) không làm chúng ta nghĩ rằng người bạn đời của mình kém quyến rũ. Nó không làm thay đổi nhận thức của chúng ta về bạn đời của mình. Thay vào đó, bằng một số mưu mẹo, nó xuyên tạc quan điểm của chúng ta về cái ao của những khả năng


Những hình ảnh đó làm chúng ta nghĩ rằng có rất nhiều sự thay thế. Nó làm thay đổi đánh giá của chúng ta về số người sẵn sàng về mặt tình cảm với chúng ta như những bạn tình tiềm năng. Thay đổi cảm nhận của chúng ta về những khả năng thay thế, nó thúc chúng ta tin rằng mình luôn luôn có thể làm tốt hơn, khiến chúng ta liên tục bất mãn.


"Nhận thức về cái ao so sánh đã bị thay đổi," Gutierres nói. "Trong bối cảnh này, người bạn đời của chúng ta không còn trông rất tuyệt." Kenrick: "bạn nghĩ, 'Vâng, người yêu của tôi tốt - nhưng tại sao tôi phải an phận với cái tốt khi có rất nhiều người tuyệt vời ở ngoài kia?'" Tất cả những gì bạn phải làm là bật TV hoặc xem những trang bìa tạp chí trong siêu thị rồi bị thuyết phục rằng có rất nhiều phụ nữ xinh đẹp sẵn sàng về mặt tình cảm.


Kenrick diễn tả về nó theo quan điểm tiến hoá. Giống như chúng ta, ông nói, tổ tiên chúng ta có lẽ được thiết kế để đưa ra một số đánh giá về cái ao của những khả năng thay thế và một số đánh giá về giá trị của họ tuỳ theo những khả năng.


Vấn đề là họ không gặp/nhìn thấy nhiều người, và chắc chắn là không nhìn thấy nhiều người đẹp. Họ sống trong một ngôi làng nhỏ gồm khoảng 30 người. Ngay cả nếu bạn tính cả những họ hàng xa thì tổ tiên chúng ta có thể từng tiếp xúc với tổng số 500 người trong suốt cuộc đời của họ. Và trong số 500 người đó, có một số người già, một số người trẻ, nhưng rất ít người rất đẹp.


Ngày nay bất kì ai bật TV lên hoặc xem một tờ tạp chí thì có thể dễ dàng nhìn thấy 500 người xinh đẹp trong vòng một giờ đồng hồ, chắc chắn trong một buổi tối. "Cái ao của tôi bao gồm những người mà tôi nhìn thấy trong cuộc sống hằng ngày của tôi," Kenrick giải thích. "Tôi không nghĩ một cách có ý thức rằng những người tôi thấy trên phim, tv và các tạp chí là giả tạo. Nhìn Juliette Binoche thường xuyên ghi vào trong tâm trí tôi."


"Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy bộ não của chúng ta không coi nhẹ những phụ nữ xuất hiện trên trang bìa tạp chí Cosmo ngay cả khi các đối tượng biết những phụ nữ đó là người mẫu. Các đối tượng đánh giá một phụ nữ đẹp trung bình là ít đáng khao khát như một đối tác hẹn hò sau khi nhìn thấy những người mẫu," Kenrick nói.


Một phần của vấn đề là chúng ta ghi nhớ có chọn lọc về sắc đẹp. Họ nổi bật. "Nó cảm thấy tốt trong bộ não." Và bất kỳ kích thích nào sống động thì trở nên có giá trị với trí nhớ, khuyến khích bạn đánh giá quá mức về tần suất thực sự của những phụ nữ xinh đẹp ở ngoài kia.


Vì vậy, những phụ nữ mà đàn ông xem như những khả năng thì lại không phải là những khả năng thực sự đối với phần lớn đàn ông. Điều đó dẫn đến rất nhiều chàng trai ngồi ở nhà một mình với những huyễn tưởng của họ về các siêu người mẫu không thể có được, mắc kẹt trong một trạng thái tiếc nuối, làm họ không có khả năng tiếp cận tình yêu đích thực đối với những phụ nữ đời thật. Hoặc, Kenrick phát hiện, rất nhiều nam sinh viên hay than vãn, "chẳng có người phụ nữ quyến rũ nào để hẹn hò." Do chướng ngại của những hình ảnh trên truyền thông của những phụ nữ đẹp, những anh chàng đó có một kỳ vọng về sắc đẹp cực kỳ cao—và điều đó làm cho những con người thực xung quanh họ mà họ có thể thích, dường như lu mờ đi, ngay cả nếu họ khá đẹp.


Quan điểm cho rằng sắc đẹp có thể làm nhiều đàn ông đau khổ có bằng chứng toán học dứt khoát. Trong thế giới của logic trừu tượng, hôn nhân được xem như một vấn đề kết hợp cơ bản với những trụ thống kê trong lý thuyết trò chơi. Logic nói rằng mọi người muốn làm tốt nhất có thể trong việc lựa chọn một người bạn đời. Và khi con người áp dụng tiêu chuẩn khác nhau trong việc chọn một bạn đời, thì mọi người kết thúc với một bạn đời mà họ thoả mãn ít hay nhiều. Không phải tất cả mọi người đều có được sự lựa chọn số 1 của anh/ cô ấy, nhưng mọi người cuối cùng vẫn khá thoả mãn.


Nhưng thế giới đã thay đổi kể từ khi các nhà toán học lần đầu tiên tìm cách giải quyết việc kết đôi con người với những người bạn đời vào đầu những năm 1960. Phim ảnh, tv và các tạp chí không chỉ trao cho sắc đẹp một sự hiện diện mang tính điều khiển trong cuộc sống của chúng ta mà còn giúp tiêu chuẩn hoá mơ tưởng về sắc đẹp của chúng ta. Tiến sỹ Guido Caldarelli, đại học University of Rome, và tiến sỹ Andrea Capocci, đại học University of Fribourg ở Thuỵ Sĩ. Họ đưa vào những phương trình kết hôn của họ cái mà họ gọi là "yếu tố Vogue"—một đánh giá về ảnh hưởng của sắc đẹp—họ phát hiện thấy con người trở nên bất mãn với các bạn tình của họ.


"Khi quan điểm về người 'đẹp nhất' thế giới có xu hướng giống nhau đối với mọi người thì việc làm cho nhiều người hạnh phúc ngày càng trở nên khó hơn," các nhà nghiên cứu nói. Danh sách những người bạn đời đáng khao khát nhất của tất cả mọi người đều có một vài người đẹp giống nhau—rõ ràng là một điều bất khả thi—và không có ai kết hôn được với bất kỳ sự lựa chọn nào của họ. Vì vậy con người trở nên bất hạnh với những người bạn đời khả thi của họ.


Chao ôi, nó không đơn giản là một vấn đề lý thuyết suông. Các nhà xã hội học Satoshi Kanazawa, phát hiện thấy những hậu quả thực tế của hiệu ứng tương phản, như chuyện ly dị. Hiệu ứng tương phản không chỉ phá hoại các cuộc hôn nhân; nó còn làm đàn ông sau đó sống độc thân - và đau khổ.


Kanazawa, phó giáo sư xã hội học ở đại học Indiana University of Pennsylvania, tự hỏi: "Nếu đàn ông thấy bản thân ít bị thu hút trước những người bạn đời của họ sau khi tiếp xúc với tám hoặc 16 tấm ảnh trong một thực nghiệm kéo dài nửa tiếng, thì điều gì xảy ra nếu họ tiếp xúc hằng ngày với nhiều phụ nữ đẹp trong 20 năm?" Ông chợt nảy ra ý nghĩ rằng các giáo viên phổ thông và đại học sẽ là những ứng cử viên quan trọng nhất cho một nghiên cứu; họ liên tục được vây quanh bởi những phụ nữ trẻ trong độ tuổi sinh sản của họ. Một nghề nghiệp duy nhất khác mà ông có thể nghĩ đến mà ở đó phần lớn những người mà đàn ông tiếp xúc là những phụ nữ trẻ, là các đạo diễn phim Hollywood, cũng như các nhà sản xuất và nam diễn viên- nhóm không được biết đến về những cuộc hôn nhân ổn định của họ. Nhưng không có một dữ liệu có sẵn về họ như các giáo viên, từ một cuộc khảo sát dân số chung.


Những gì Kanazawa phát hiện được tóm tắt trong tựa đề của báo cáo của ông được đăng trên Evolution and Human Behavior: "Nghề dạy học có thể gây nguy hiểm cho cuộc hôn nhân của bạn." Đàn ông nhìn chung ít có khả năng bị ly dị hoặc chia tay hơn phụ nữ, và nhìn chung các giáo viên đặc biệt không thể bị ly dị hoặc chia tay. Nhưng là một giáo viên nam hoặc giáo sư nam thì lại xoá bỏ lợi thế đó. Và không phải giáo viên nam nào cũng có nguy cơ. Các giáo viên nam dạy mẫu giáo và phổ thông có cuộc hôn nhân một vợ một chồng thoả mãn. "Dường như có một điều gì đó về những nam giáo viên tiếp xúc hằng ngày với những cô gái tuổi teen làm tăng khả năng bị ly dị hoặc chia tay," Kanazawa nói. Ông nói thêm rằng những người đàn ông đó vẫn chưa kết hôn vì bất kỳ người phụ nữ nào mà họ có thể gặp và hẹn hò sau cuộc ly dị của họ sẽ bị lu mờ khi so sánh với những cô gái trẻ đẹp liên tục xuất hiện xung quanh họ.


"Phần lớn vụ cuộc ly dị trong thực tế xảy ra bởi vì một người hoặc người bạn đời kia bất mãn với bạn đời của họ," Kanazawa. "Hiệu ứng tương phản có thể giải thích tại sao đàn ông có thể trong vô thức trở nên bất mãn. Họ không biết tại sao họ đột nhiên thấy những bà vợ tuổi trung niên của họ không còn lôi cuốn nữa; sự tiếp xúc của họ với các phụ nữ trẻ có thể là một lý do."


Thật dễ dàng cho rằng sự mê đắm với tuổi trẻ và sắc đẹp là lỗi của giới truyền thông. Nhưng nó cũng sai lầm. Họ chỉ đang đưa cho chúng ta những gì chúng ta vốn yêu thích. Tất cả bằng chứng chỉ ra rằng chúng ta bẩm sinh phản ứng trước sắc đẹp. Nó không chỉ đơn thuần là vấn đề thẩm mỹ; sắc đẹp thể hiện sức khoẻ và khả năng sinh sản, đối với khả năng sinh sản, một dấu hiệu rõ ràng rằng một phụ nữ có yếu tố quan trọng của người hôn phối tiềm năng sẽ ban tặng những gen tốt cho các thế hệ tương lai. Ví dụ, một trong những yếu tố quan trọng nhất của sắc đẹp là sự đối xứng của những đặc điểm cơ thể. Nghiên cứu cho rằng những người đối xứng thì khoẻ mạnh về mặt thể lý và tâm lý hơn những người kém đối xứng.


Nếu chúng ta bây giờ đều quay cuồng từ sự thừa mứa những hình ảnh về sắc đẹp, nó rất giống với chế độ kiêng ăn đường của chúng ta. "Chúng ta muốn nó. Chúng ta cần nó. Và tổ tiên của chúng ta không có đủ nó," Kenrick quan sát. "Họ lo lắng nhiều về chuyện thiếu ăn, chết đói. Kết quả là, chúng ta có những máy dò siêu nhạy cảm đối với nó. Và kỹ thuật hiện đại đóng gói nó và gửi cho chúng ta những liều lượng quá lớn cho sức khoẻ của chúng ta.






Rubi dịch
Nguồn: https://www.psychologytoday.com/articles/200107/why-i-hate-beauty