rubi_mos2002
New member
- Xu
- 0
Tham khảo sách “Intimate relationships”- Sharon S. Brehm, Rowland S. Miller, Daniel Perlman, Susan M.Campbell
Khi chúng ta đã thiết lập mối quan hệ, 1 trải nghiệm không thoải mái có thể xuất hiện. Ghen là trải nghiệm cảm xúc tiêu cực là kết quả của khả năng đánh mất 1 mối quan hệ quý giá trước 1 tình địch có thật hoặc tình địch tưởng tượng (Salovey, 1991). 3 cảm xúc định nghĩa ghen tuông tốt nhất là tổn thương, tức giận và sợ hãi (Guerrero & Andersen, 1998b; Sharpsteen, 1993).
Tổn thương đến từ nhận thức rằng đối tác của 1 người đã không tôn trọng sự cam kết của anh/cô ấy với mối quan hệ, và sợ hãi và lo lắng là kết quả của viễn cảnh bị bỏ rơi hoặc mất mát (Guerrero & Andersen, 1998a). Nhưng không chỉ có sự mất mát đau đớn 1 đối tác đáng giá tạo nên ghen tuông; con người cũng đau khổ khi họ đánh mất 1 mối quan hệ vì bất kì lí do nào, từ đối tác phải ra nước ngoài làm việc đến cái chết bất ngờ của đối tác. Yếu tố duy nhất trong ghen tuông là tình địch đe dọa sẽ quyến rũ đối tác: “Để ghen tuông, 1 người phải có 1 mối quan hệ để đánh mất và 1 tình địch để làm mất nó” (DeSteno & Salovey, 1994, p.220). Hầu hết sự tức giận hướng đến đối tác phản bội (Paul, Foss, & Galloway, 1993). Đôi lúc sự tức giận chuyển thành bạo lực; 13% số tội sát nhân ở Mĩ là kết quả từ 1 đối tác giết người khác, và khi điều đó xảy ra, ghen là động cơ phổ biến nhất (Buss, 2000).
Rõ ràng, ghen tuông là 1 trải nghiệm bất hạnh. Nhưng nó có vẻ là 1 trải nghiệm phổ biến trên thế giới (Buss et al., 1999) và ta có thể quan sát thấy sự ghen tuông ở trẻ em dưới 2 tuổi (khi mẹ của bé phớt lờ chúng để chơi với đứa bé khác; Masciuch & Kienapple, 1993). Hơn nữa, cách phản ứng với ghen tuông của nền văn hóa chúng ta không phải lúc nào cũng tiêu cực. 1 phân tích từ những bài báo từ năm 1945 đến 1984 cho thấy ghen tuông thường được xem như minh chứng của tình yêu và tốt cho hôn nhân (Clanton, 1989).
Sau đây là 1 câu hỏi thú vị: Bạn sẽ cảm thấy thế nào nếu bạn không thể làm cho người yêu của bạn ghen? Bạn có cảm thấy thất vọng không nếu bạn không thể làm bất kì điều gì để khiến đối tác ghen? Hầu hết mọi người sẽ như vậy, nhưng chúng ta hãy khám phá tại sao đối tác ghen, và đối tác phản ứng với sự ghen tuông của anh/cô ấy như thế nào.
2 kiểu ghen tuông
Ghen phản ứng (reactive jealousy) xuất hiện khi 1 người trở nên ý thức về 1 mối đe dọa thực sự đối với 1 mối quan hệ quý giá (Bringle & Buunk,1991; Parrott, 1991). Mối đe dọa có thể không phải là 1 sự kiện trong hiện tại mà nó có thể xuất hiện trong quá khứ, hoặc nó có thể được đoán trước trong tương lai gần (ví dụ, nếu đối tác bộc lộ ý định muốn hẹn hò 1 người khác), nhưng ghen tuông phản ứng luôn luôn xuất hiện để đáp lại 1 mối đe dọa có thật.
Ghen nghi ngờ (suspicious jealousy) xuất hiện khi đối tác của 1 người không có hành động sai trái và sự nghi ngờ của 1 người không phù hợp với thực tế (Bringle & Buunk,1991).
Người nào có xu hướng ghen tuông?
Nhìn chung, đàn ông và phụ nữ không khác nhau về những xu hướng ghen tuông của họ (Buunk, 1995), nhưng có những khác biệt cá nhân trong tính dễ nổi cơn ghen dẫn đến 1 số người cảm thấy dễ ghen hơn và ghen dữ dội hơn người khác. 1 điềm báo trước về ghen tuông là sự phụ thuộc vào 1 mối quan hệ (Buunk, 1982). Khi con người cảm thấy họ cần 1 đối tác nào đó vì những sự lựa chọn thay thế khác của họ là ít thì bất kì mối đe dọa nào đến mối quan hệ của họ đều gây đe dọa. Ngược lại, người có những sự lựa chọn thay thế đáng khao khát có xu hướng ít ghen tuông hơn, vì họ có ít thứ để mất nếu mối quan hệ kết thúc (Hansen, 1985b).
Sự ghen tuông cũng gia tăng với cảm giác không đủ đầy, tương xứng trong 1 mối quan hệ (White, 1981a, 1981b). Người lo lắng rằng họ không thể đáp ứng những kì vọng của đối tác của họ, hoặc người buồn phiền rằng họ không phải là người mà người yêu của họ đang tìm kiếm, có xu hướng ghen tuông nhiều hơn so với người cảm thấy chắc chắn rằng họ có thể làm đối tác thỏa mãn. Sự tự tin rõ ràng bị ảnh hưởng bởi cảm nhận về giá trị bản thân của 1 người, nhưng người có lòng tự trọng cao không phải lúc nào cũng ít ghen hơn so với người có lòng tự trọng thấp (Guerrero & Andersen, 1998b). Thay vào đó, chính những nhận thức về sự đủ đầy/tương xứng của anh/cô ấy như 1 đối tác trong mối quan hệ mới quan trọng, và điều đó phụ thuộc nhiều vào đối tác của bạn thích và cần bạn nhiều như thế nào hơn là bạn thích bản thân bạn nhiều thế nào. Ngay cả người có lòng tự trọng cao cũng có thể có xu hướng ghen tuông nếu họ nghi ngờ khả năng của họ để làm thỏa mãn 1 người yêu.
1 trong những yếu tố trong sự hoài nghi đó là 1 sự khác nhau trong “giá trị bạn tình” mà mỗi người đem vào mối quan hệ (Buss, 2000). Nếu 1 đối tác đáng khao khát nhiều hơn người kia, ví dụ sở hữu sự quyến rũ ngoại hình, sự giàu có, tài năng nhiều hơn, thì đối tác ít đáng được khao khát hơn là 1 bạn tình kém giá trị hơn và đó là 1 vấn đề tiềm ẩn. Đối tác ít đáng khao khát hơn có thể nhận thấy những người khác có thể phù hợp hơn với người yêu của anh/cô ấy, và điều đó có thể gây ra 1 cảm giác của sự không tương xứng.
Lý do khác nữa là: Hầu hết chúng ta muốn những đối tác đáng được khao khát nhất mà chúng ta có thể có, nhưng nó có thể là mối đe dọa khi nhận ra đối tác của chúng ta có thể có được đối tác khác đáng khao khát nhất nếu họ thực sự muốn.
Như vậy, đối với những người vừa cảm thấy phụ thuộc và không tương xứng với mối quan hệ hiện tại của họ, họ cần đối tác của họ nhưng lo lắng là họ không đủ tốt để giữ được đối tác. Do đó, chúng ta không ngạc nhiên khi họ phản ứng mạnh mẽ trước những dấu hiệu có thực hoặc dấu hiệu tưởng tượng là 1 tình địch đã bước vào mối quan hệ.
Những đặc điểm cá nhân khác cũng thúc đẩy ghen tuông. Người đánh giá cao tính độc chiếm tình dục, muốn và kì vọng đối tác của họ trở nên chung thủy, 1 vợ 1 chồng có nhiều khả năng trải nghiệm những mức độ ghen tuông phản ứng cao nếu đối tác của họ ngoại tình (White, 1981a, 1981b). Ngược lại, nếu đối tác của họ cũng chia sẻ khao khát 1 vợ 1 chồng và chung thủy thì những người đó có xu hướng ít trải nghiệm sự ghen tuông nghi ngờ hơn những người khác vì 1 sự phản bội tình dục dường như không có khả năng (Pines & Aronson, 1983). Đối với những người đã từng (hoặc đang lên kế hoạch) ngoại tình thì có xu hướng ít ghen tuông khi đối tác của họ ngoại tình (Buunk, 1982), nhưng họ cũng có xu hướng lo lắng nhiều hơn khi đối tác của họ sẽ ngoại tình trong tương lai (Guerrero & Andersen, 1998b). Nhìn chung, những người không đánh giá cao tính độc quyền tình dục có xu hướng ít trải nghiệm về sự ghen tuông phản ứng nhưng có nhiều ghen tuông nghi ngờ hơn những người nhấn mạnh hôn nhân 1 vợ 1 chồng.
Những vai giới truyền thống cũng làm cho ghen tuông có nhiều khả năng hơn (Hansen, 1985a, 1985b). Những người đàn ông và phụ nữ truyền thống trải nghiệm nhiều ghen tuông hơn so với những lưỡng tính, có lẽ vì những quy tắc của những mối quan hệ truyền thống có xu hướng khá nghiêm khắc. Với những kì vọng cứng nhắc của họ, có rất ít chỗ cho cá tính/phong cách riêng trong những mối quan hệ truyền thống, và điều đó gây ra đau khổ lớn nếu đối tác của họ phá vỡ những quy tắc, ví dụ như đối tác của họ có mối quan hệ bạn bè khác giới với 1 đồng nghiệp ở công sở.
Ai làm chúng ta ghen?
Biết được đối tác của chúng ta đang quan tâm đến 1 người khác có thể gây ra ghen tuông, nhưng không phải tất cả tình địch đều tạo ra sự ghen tuông bằng nhau. Những tình địch có giá trị bạn tình cao và họ làm chúng ta trông thật tệ hại khi so sánh là những mối đe dọa gây lo lắng đến mối quan hệ của chúng ta, và họ gây ra nhiều ghen tuông hơn so với những tình địch là những đối thủ cạnh tranh yếu hơn. 1 tình địch vượt chúng ta trong những thành tựu mà chúng ta quan tâm- người đạt được những điều mà chúng ta ao ước- đặc biệt khiến chúng ta căm ghét (DeSteno & Salovey, 1996b). Đó là kiểu tình địch gì? Nó phụ thuộc vào liệu họ là nam hay nữ. Đàn ông đặc biệt quan tâm đến ngoại hình của phụ nữ và phụ nữ đặc biệt quan tâm đến những nguồn lực của đàn ông. Đối thủ đáng gờm nhất là người có thể đánh bại chúng ta trong trò chơi của chúng ta, và đàn ông ghen nhiều hơn trước những người đàn ông khác tự tin, có tính thống trị và quả quyết (những đặc điểm cho thấy người đó có nhiều nguồn lực) hơn những tình địch rất đẹp trai (Dijkstra & Buunk, 1998). Ngược lại, phụ nữ ghen nhiều hơn trước những phụ nữ đẹp hơn họ hơn là những phụ nữ tự tin và có tính thống trị. Cả đàn ông và phụ nữ trải nghiệm nhiều ghen tuông hơn khi họ gặp phải những tình địch có thể trao cho đối tác của họ những điều người đó muốn, nhưng đối với phụ nữ, sự so sánh gây đe dọa là quyến rũ ngoại hình và đối với đàn ông là tính thống trị.
Những đáp ứng trước ghen tuông
Mọi người có thể phản ứng trước sự tổn thương, tức giận và sợ hãi của ghen tuông theo nhiều cách, hoặc là có lợi hoặc có hại cho mối quan hệ của họ (Guerrero, Andersen, Jorgensen, Spitzberg, & Eloy, 1995). Đôi lúc, người ghen tuông chửi mắng, trả đũa đối tác của họ bằng những hành động bạo lực hoặc nỗ lực làm đối tác ghen ngược trở lại (Guerrero & Andersen, 1998a). Lúc khác, con người phản ứng lại theo những cách với ý định bảo vệ mối quan hệ nhưng thường thì làm hại nó thêm: theo dõi đối tác, hạn chế tự do của đối tác, hoặc xúc phạm, đe dọa tình địch. Lúc khác, con người đáp ứng 1 cách tích cực trước ghen tuông bằng cách bộc lộ thẳng thắn mối lo lắng của họ và cố gắng giải quyết vấn đề với đối tác, hoặc bằng cách làm bản thân họ hoặc mối quan hệ của họ đáng khao khát hơn (ví dụ, cải thiện ngoại hình, tặng quà cho đối tác, làm nhiều công việc nhà hơn) (Guerrero & Andersen, 1998a).
Đàn ông và phụ nữ thường khác nhau trong những cách đáp ứng của họ trước ghen tuông. Hãy tưởng tượng bản thân bạn đang ở trong tình huống này: tại 1 bữa tiệc, bạn rời đối tác để lấy đồ uống. Trong khi bạn đi, ex cũ của đối tác đến và ngồi cạnh đối tác của bạn 1 lúc và hôn chào hỏi nhẹ khi bạn trở lại với đồ uống. Bạn sẽ làm gì? Trong 1 vài nghiên cứu thực nghiệm về ghen tuông, các nhà nghiên cứu cho mọi người xem những video về 1 cảnh giống như vậy và đánh giá những ý định của họ, và đàn ông và phụ nữ đã phản ứng khác nhau (Shettel-Neuber, Bryson, & Young, 1978). Phụ nữ nói họ sẽ phản ứng lại sự can thiệp của tình địch bằng cách tìm cách cải thiện mối quan hệ; họ có ý định bộc lộ sự hờ hững, không quan tâm bên ngoài nhưng cạnh tranh với tình địch bằng cách làm cho bản thân họ quyến rũ hơn trước đối tác của họ. Ngược lại, đàn ông nói họ sẽ nỗ lực để bảo vệ cái tôi của họ; họ lên kế hoạch lấy đồ uống, đương đầu và đe dọa tình địch, và theo đuổi người phụ nữ khác. Trong khi phụ nữ dường như tập trung vào việc giữ gìn mối quan hệ đang có thì đàn ông xem xét đến việc rời bỏ nó và xoa dịu lòng tự tôn bị tổn thương của họ bằng cách chinh phục những đối tác mới.
Phụ nữ có nhiều khả năng hơn đàn ông cố gắng làm cho đối tác của họ ghen tuông (White, 1980a). Khi họ gây ra sự ghen tuông- thường bằng cách thảo luận hoặc phóng đại việc họ bị thu hút trước người đàn ông khác, đôi lúc bằng cách tán tỉnh hoặc hẹn hò họ-họ thường tìm cách để kiểm tra mối quan hệ (xem thử anh í quan tâm nhiều thế nào) hoặc cố gắng thu hút nhiều sự chú ý và cam kết hơn từ đối tác của họ (White, 1980a). Họ muốn người đàn ông của họ nỗ lực nhiều hơn để bảo vệ và duy trì mối quan hệ. Nhưng vấn đề là, đó không phải là cách mà đàn ông thường phản ứng. Phụ nữ tìm cách cải thiện mối quan hệ của họ bằng cách gây ra sự ghen tuông ở người đàn ông của họ chỉ có thể thành công trong việc khiến đối tác của họ rời xa họ.
Đương đầu tích cực với ghen
Như vậy, đã gần đến cuối cuộc thảo luận của chúng ta, bạn sẽ vẫn cảm thấy thất vọng nếu bạn không thể làm cho đối tác của bạn ghen? Nó là 1 sự pha trộn bất hạnh của tổn thương, tức giận và sợ hãi xuất hiện khi đối tác của bạn muốn bạn nhưng không chắc chắn liệu anh/cô í có thể giữ bạn. Ghen đôi lúc là 1 chất keo giữ 2 người ở bên nhau, nhưng nó cũng có thể “là lực phá hủy 1 cặp đôi và chia tách họ khỏi nhau” (Bringle & Buunk, 1991). Nó có thể là cảm xúc tự nhiên của con người, nhưng nó thường là 1 cảm xúc xấu xí đem lại hành vi có tính hủy hoại khủng khiếp (Buss, 2000). Vào 1 ngày, bạn có thể phát hiện thấy bản thân bạn ao ước mình có thể ít cảm thấy ghen tuông 1 cách dữ dội, và hạn chế những tác động của nó. Làm thế nào để làm được?
Không có câu trả lời dễ dàng và chắc chắn cho câu hỏi này, nhưng nhiều người từng xem xét vấn đề này đã nhấn mạnh 2 vấn đề chính. Thứ nhất, chúng ta cần loại bỏ niềm tin cho rằng ghen tuông là 1 dấu hiệu của ‘tình yêu đích thực.’ Trong thực tế, ghen tuông là 1 dấu hiệu của sự phụ thuộc và nó là 1 sự phản ánh của những khao khát của riêng chúng ta, lợi ích của bản thân chúng ta. Sự ghen tuông không dựa vào việc quan tâm đến hạnh phúc của đối tác của chúng ta, nó vốn là ích kỷ. Như vậy, bước đầu tiên để kiểm soát ghen tuông là học cách nhận ra bản chất của nó.
Bước thứ 2 là nỗ lực làm giảm mối liên kết giữa tính độc chiếm của 1 mối quan hệ và cảm nhận về giá trị bản thân của chúng ta. Phát hiện thấy người chúng ta yêu bị quyến rũ bởi 1 tình địch có thể là đau khổ. Tuy nhiên, nó không có nghĩa là đối tác của bạn hoặc bạn là 1 người kinh khủng, vô giá trị. Chúng ta hành động 1 cách vô lí khi chúng ta hành động như thể giá trị bản thân của chúng ta hoàn toàn phụ thuộc vào 1 mối quan hệ nào đó.
Nhìn chung, những người thành công trong việc làm giảm thiểu sự ghen tuông không mong muốn, sử dụng 2 kĩ thuật giúp họ duy trì 1 ý thức độc lập và giá trị bản thân (Salovey & Rodin, 1988). Kĩ thuật đầu tiên là dựa vào bản thân
Khi chúng ta đã thiết lập mối quan hệ, 1 trải nghiệm không thoải mái có thể xuất hiện. Ghen là trải nghiệm cảm xúc tiêu cực là kết quả của khả năng đánh mất 1 mối quan hệ quý giá trước 1 tình địch có thật hoặc tình địch tưởng tượng (Salovey, 1991). 3 cảm xúc định nghĩa ghen tuông tốt nhất là tổn thương, tức giận và sợ hãi (Guerrero & Andersen, 1998b; Sharpsteen, 1993).
Tổn thương đến từ nhận thức rằng đối tác của 1 người đã không tôn trọng sự cam kết của anh/cô ấy với mối quan hệ, và sợ hãi và lo lắng là kết quả của viễn cảnh bị bỏ rơi hoặc mất mát (Guerrero & Andersen, 1998a). Nhưng không chỉ có sự mất mát đau đớn 1 đối tác đáng giá tạo nên ghen tuông; con người cũng đau khổ khi họ đánh mất 1 mối quan hệ vì bất kì lí do nào, từ đối tác phải ra nước ngoài làm việc đến cái chết bất ngờ của đối tác. Yếu tố duy nhất trong ghen tuông là tình địch đe dọa sẽ quyến rũ đối tác: “Để ghen tuông, 1 người phải có 1 mối quan hệ để đánh mất và 1 tình địch để làm mất nó” (DeSteno & Salovey, 1994, p.220). Hầu hết sự tức giận hướng đến đối tác phản bội (Paul, Foss, & Galloway, 1993). Đôi lúc sự tức giận chuyển thành bạo lực; 13% số tội sát nhân ở Mĩ là kết quả từ 1 đối tác giết người khác, và khi điều đó xảy ra, ghen là động cơ phổ biến nhất (Buss, 2000).
Rõ ràng, ghen tuông là 1 trải nghiệm bất hạnh. Nhưng nó có vẻ là 1 trải nghiệm phổ biến trên thế giới (Buss et al., 1999) và ta có thể quan sát thấy sự ghen tuông ở trẻ em dưới 2 tuổi (khi mẹ của bé phớt lờ chúng để chơi với đứa bé khác; Masciuch & Kienapple, 1993). Hơn nữa, cách phản ứng với ghen tuông của nền văn hóa chúng ta không phải lúc nào cũng tiêu cực. 1 phân tích từ những bài báo từ năm 1945 đến 1984 cho thấy ghen tuông thường được xem như minh chứng của tình yêu và tốt cho hôn nhân (Clanton, 1989).
Sau đây là 1 câu hỏi thú vị: Bạn sẽ cảm thấy thế nào nếu bạn không thể làm cho người yêu của bạn ghen? Bạn có cảm thấy thất vọng không nếu bạn không thể làm bất kì điều gì để khiến đối tác ghen? Hầu hết mọi người sẽ như vậy, nhưng chúng ta hãy khám phá tại sao đối tác ghen, và đối tác phản ứng với sự ghen tuông của anh/cô ấy như thế nào.
2 kiểu ghen tuông
Ghen phản ứng (reactive jealousy) xuất hiện khi 1 người trở nên ý thức về 1 mối đe dọa thực sự đối với 1 mối quan hệ quý giá (Bringle & Buunk,1991; Parrott, 1991). Mối đe dọa có thể không phải là 1 sự kiện trong hiện tại mà nó có thể xuất hiện trong quá khứ, hoặc nó có thể được đoán trước trong tương lai gần (ví dụ, nếu đối tác bộc lộ ý định muốn hẹn hò 1 người khác), nhưng ghen tuông phản ứng luôn luôn xuất hiện để đáp lại 1 mối đe dọa có thật.
Ghen nghi ngờ (suspicious jealousy) xuất hiện khi đối tác của 1 người không có hành động sai trái và sự nghi ngờ của 1 người không phù hợp với thực tế (Bringle & Buunk,1991).
Người nào có xu hướng ghen tuông?
Nhìn chung, đàn ông và phụ nữ không khác nhau về những xu hướng ghen tuông của họ (Buunk, 1995), nhưng có những khác biệt cá nhân trong tính dễ nổi cơn ghen dẫn đến 1 số người cảm thấy dễ ghen hơn và ghen dữ dội hơn người khác. 1 điềm báo trước về ghen tuông là sự phụ thuộc vào 1 mối quan hệ (Buunk, 1982). Khi con người cảm thấy họ cần 1 đối tác nào đó vì những sự lựa chọn thay thế khác của họ là ít thì bất kì mối đe dọa nào đến mối quan hệ của họ đều gây đe dọa. Ngược lại, người có những sự lựa chọn thay thế đáng khao khát có xu hướng ít ghen tuông hơn, vì họ có ít thứ để mất nếu mối quan hệ kết thúc (Hansen, 1985b).
Sự ghen tuông cũng gia tăng với cảm giác không đủ đầy, tương xứng trong 1 mối quan hệ (White, 1981a, 1981b). Người lo lắng rằng họ không thể đáp ứng những kì vọng của đối tác của họ, hoặc người buồn phiền rằng họ không phải là người mà người yêu của họ đang tìm kiếm, có xu hướng ghen tuông nhiều hơn so với người cảm thấy chắc chắn rằng họ có thể làm đối tác thỏa mãn. Sự tự tin rõ ràng bị ảnh hưởng bởi cảm nhận về giá trị bản thân của 1 người, nhưng người có lòng tự trọng cao không phải lúc nào cũng ít ghen hơn so với người có lòng tự trọng thấp (Guerrero & Andersen, 1998b). Thay vào đó, chính những nhận thức về sự đủ đầy/tương xứng của anh/cô ấy như 1 đối tác trong mối quan hệ mới quan trọng, và điều đó phụ thuộc nhiều vào đối tác của bạn thích và cần bạn nhiều như thế nào hơn là bạn thích bản thân bạn nhiều thế nào. Ngay cả người có lòng tự trọng cao cũng có thể có xu hướng ghen tuông nếu họ nghi ngờ khả năng của họ để làm thỏa mãn 1 người yêu.
1 trong những yếu tố trong sự hoài nghi đó là 1 sự khác nhau trong “giá trị bạn tình” mà mỗi người đem vào mối quan hệ (Buss, 2000). Nếu 1 đối tác đáng khao khát nhiều hơn người kia, ví dụ sở hữu sự quyến rũ ngoại hình, sự giàu có, tài năng nhiều hơn, thì đối tác ít đáng được khao khát hơn là 1 bạn tình kém giá trị hơn và đó là 1 vấn đề tiềm ẩn. Đối tác ít đáng khao khát hơn có thể nhận thấy những người khác có thể phù hợp hơn với người yêu của anh/cô ấy, và điều đó có thể gây ra 1 cảm giác của sự không tương xứng.
Lý do khác nữa là: Hầu hết chúng ta muốn những đối tác đáng được khao khát nhất mà chúng ta có thể có, nhưng nó có thể là mối đe dọa khi nhận ra đối tác của chúng ta có thể có được đối tác khác đáng khao khát nhất nếu họ thực sự muốn.
Như vậy, đối với những người vừa cảm thấy phụ thuộc và không tương xứng với mối quan hệ hiện tại của họ, họ cần đối tác của họ nhưng lo lắng là họ không đủ tốt để giữ được đối tác. Do đó, chúng ta không ngạc nhiên khi họ phản ứng mạnh mẽ trước những dấu hiệu có thực hoặc dấu hiệu tưởng tượng là 1 tình địch đã bước vào mối quan hệ.
Những đặc điểm cá nhân khác cũng thúc đẩy ghen tuông. Người đánh giá cao tính độc chiếm tình dục, muốn và kì vọng đối tác của họ trở nên chung thủy, 1 vợ 1 chồng có nhiều khả năng trải nghiệm những mức độ ghen tuông phản ứng cao nếu đối tác của họ ngoại tình (White, 1981a, 1981b). Ngược lại, nếu đối tác của họ cũng chia sẻ khao khát 1 vợ 1 chồng và chung thủy thì những người đó có xu hướng ít trải nghiệm sự ghen tuông nghi ngờ hơn những người khác vì 1 sự phản bội tình dục dường như không có khả năng (Pines & Aronson, 1983). Đối với những người đã từng (hoặc đang lên kế hoạch) ngoại tình thì có xu hướng ít ghen tuông khi đối tác của họ ngoại tình (Buunk, 1982), nhưng họ cũng có xu hướng lo lắng nhiều hơn khi đối tác của họ sẽ ngoại tình trong tương lai (Guerrero & Andersen, 1998b). Nhìn chung, những người không đánh giá cao tính độc quyền tình dục có xu hướng ít trải nghiệm về sự ghen tuông phản ứng nhưng có nhiều ghen tuông nghi ngờ hơn những người nhấn mạnh hôn nhân 1 vợ 1 chồng.
Những vai giới truyền thống cũng làm cho ghen tuông có nhiều khả năng hơn (Hansen, 1985a, 1985b). Những người đàn ông và phụ nữ truyền thống trải nghiệm nhiều ghen tuông hơn so với những lưỡng tính, có lẽ vì những quy tắc của những mối quan hệ truyền thống có xu hướng khá nghiêm khắc. Với những kì vọng cứng nhắc của họ, có rất ít chỗ cho cá tính/phong cách riêng trong những mối quan hệ truyền thống, và điều đó gây ra đau khổ lớn nếu đối tác của họ phá vỡ những quy tắc, ví dụ như đối tác của họ có mối quan hệ bạn bè khác giới với 1 đồng nghiệp ở công sở.
Ai làm chúng ta ghen?
Biết được đối tác của chúng ta đang quan tâm đến 1 người khác có thể gây ra ghen tuông, nhưng không phải tất cả tình địch đều tạo ra sự ghen tuông bằng nhau. Những tình địch có giá trị bạn tình cao và họ làm chúng ta trông thật tệ hại khi so sánh là những mối đe dọa gây lo lắng đến mối quan hệ của chúng ta, và họ gây ra nhiều ghen tuông hơn so với những tình địch là những đối thủ cạnh tranh yếu hơn. 1 tình địch vượt chúng ta trong những thành tựu mà chúng ta quan tâm- người đạt được những điều mà chúng ta ao ước- đặc biệt khiến chúng ta căm ghét (DeSteno & Salovey, 1996b). Đó là kiểu tình địch gì? Nó phụ thuộc vào liệu họ là nam hay nữ. Đàn ông đặc biệt quan tâm đến ngoại hình của phụ nữ và phụ nữ đặc biệt quan tâm đến những nguồn lực của đàn ông. Đối thủ đáng gờm nhất là người có thể đánh bại chúng ta trong trò chơi của chúng ta, và đàn ông ghen nhiều hơn trước những người đàn ông khác tự tin, có tính thống trị và quả quyết (những đặc điểm cho thấy người đó có nhiều nguồn lực) hơn những tình địch rất đẹp trai (Dijkstra & Buunk, 1998). Ngược lại, phụ nữ ghen nhiều hơn trước những phụ nữ đẹp hơn họ hơn là những phụ nữ tự tin và có tính thống trị. Cả đàn ông và phụ nữ trải nghiệm nhiều ghen tuông hơn khi họ gặp phải những tình địch có thể trao cho đối tác của họ những điều người đó muốn, nhưng đối với phụ nữ, sự so sánh gây đe dọa là quyến rũ ngoại hình và đối với đàn ông là tính thống trị.
Những đáp ứng trước ghen tuông
Mọi người có thể phản ứng trước sự tổn thương, tức giận và sợ hãi của ghen tuông theo nhiều cách, hoặc là có lợi hoặc có hại cho mối quan hệ của họ (Guerrero, Andersen, Jorgensen, Spitzberg, & Eloy, 1995). Đôi lúc, người ghen tuông chửi mắng, trả đũa đối tác của họ bằng những hành động bạo lực hoặc nỗ lực làm đối tác ghen ngược trở lại (Guerrero & Andersen, 1998a). Lúc khác, con người phản ứng lại theo những cách với ý định bảo vệ mối quan hệ nhưng thường thì làm hại nó thêm: theo dõi đối tác, hạn chế tự do của đối tác, hoặc xúc phạm, đe dọa tình địch. Lúc khác, con người đáp ứng 1 cách tích cực trước ghen tuông bằng cách bộc lộ thẳng thắn mối lo lắng của họ và cố gắng giải quyết vấn đề với đối tác, hoặc bằng cách làm bản thân họ hoặc mối quan hệ của họ đáng khao khát hơn (ví dụ, cải thiện ngoại hình, tặng quà cho đối tác, làm nhiều công việc nhà hơn) (Guerrero & Andersen, 1998a).
Đàn ông và phụ nữ thường khác nhau trong những cách đáp ứng của họ trước ghen tuông. Hãy tưởng tượng bản thân bạn đang ở trong tình huống này: tại 1 bữa tiệc, bạn rời đối tác để lấy đồ uống. Trong khi bạn đi, ex cũ của đối tác đến và ngồi cạnh đối tác của bạn 1 lúc và hôn chào hỏi nhẹ khi bạn trở lại với đồ uống. Bạn sẽ làm gì? Trong 1 vài nghiên cứu thực nghiệm về ghen tuông, các nhà nghiên cứu cho mọi người xem những video về 1 cảnh giống như vậy và đánh giá những ý định của họ, và đàn ông và phụ nữ đã phản ứng khác nhau (Shettel-Neuber, Bryson, & Young, 1978). Phụ nữ nói họ sẽ phản ứng lại sự can thiệp của tình địch bằng cách tìm cách cải thiện mối quan hệ; họ có ý định bộc lộ sự hờ hững, không quan tâm bên ngoài nhưng cạnh tranh với tình địch bằng cách làm cho bản thân họ quyến rũ hơn trước đối tác của họ. Ngược lại, đàn ông nói họ sẽ nỗ lực để bảo vệ cái tôi của họ; họ lên kế hoạch lấy đồ uống, đương đầu và đe dọa tình địch, và theo đuổi người phụ nữ khác. Trong khi phụ nữ dường như tập trung vào việc giữ gìn mối quan hệ đang có thì đàn ông xem xét đến việc rời bỏ nó và xoa dịu lòng tự tôn bị tổn thương của họ bằng cách chinh phục những đối tác mới.
Phụ nữ có nhiều khả năng hơn đàn ông cố gắng làm cho đối tác của họ ghen tuông (White, 1980a). Khi họ gây ra sự ghen tuông- thường bằng cách thảo luận hoặc phóng đại việc họ bị thu hút trước người đàn ông khác, đôi lúc bằng cách tán tỉnh hoặc hẹn hò họ-họ thường tìm cách để kiểm tra mối quan hệ (xem thử anh í quan tâm nhiều thế nào) hoặc cố gắng thu hút nhiều sự chú ý và cam kết hơn từ đối tác của họ (White, 1980a). Họ muốn người đàn ông của họ nỗ lực nhiều hơn để bảo vệ và duy trì mối quan hệ. Nhưng vấn đề là, đó không phải là cách mà đàn ông thường phản ứng. Phụ nữ tìm cách cải thiện mối quan hệ của họ bằng cách gây ra sự ghen tuông ở người đàn ông của họ chỉ có thể thành công trong việc khiến đối tác của họ rời xa họ.
Đương đầu tích cực với ghen
Như vậy, đã gần đến cuối cuộc thảo luận của chúng ta, bạn sẽ vẫn cảm thấy thất vọng nếu bạn không thể làm cho đối tác của bạn ghen? Nó là 1 sự pha trộn bất hạnh của tổn thương, tức giận và sợ hãi xuất hiện khi đối tác của bạn muốn bạn nhưng không chắc chắn liệu anh/cô í có thể giữ bạn. Ghen đôi lúc là 1 chất keo giữ 2 người ở bên nhau, nhưng nó cũng có thể “là lực phá hủy 1 cặp đôi và chia tách họ khỏi nhau” (Bringle & Buunk, 1991). Nó có thể là cảm xúc tự nhiên của con người, nhưng nó thường là 1 cảm xúc xấu xí đem lại hành vi có tính hủy hoại khủng khiếp (Buss, 2000). Vào 1 ngày, bạn có thể phát hiện thấy bản thân bạn ao ước mình có thể ít cảm thấy ghen tuông 1 cách dữ dội, và hạn chế những tác động của nó. Làm thế nào để làm được?
Không có câu trả lời dễ dàng và chắc chắn cho câu hỏi này, nhưng nhiều người từng xem xét vấn đề này đã nhấn mạnh 2 vấn đề chính. Thứ nhất, chúng ta cần loại bỏ niềm tin cho rằng ghen tuông là 1 dấu hiệu của ‘tình yêu đích thực.’ Trong thực tế, ghen tuông là 1 dấu hiệu của sự phụ thuộc và nó là 1 sự phản ánh của những khao khát của riêng chúng ta, lợi ích của bản thân chúng ta. Sự ghen tuông không dựa vào việc quan tâm đến hạnh phúc của đối tác của chúng ta, nó vốn là ích kỷ. Như vậy, bước đầu tiên để kiểm soát ghen tuông là học cách nhận ra bản chất của nó.
Bước thứ 2 là nỗ lực làm giảm mối liên kết giữa tính độc chiếm của 1 mối quan hệ và cảm nhận về giá trị bản thân của chúng ta. Phát hiện thấy người chúng ta yêu bị quyến rũ bởi 1 tình địch có thể là đau khổ. Tuy nhiên, nó không có nghĩa là đối tác của bạn hoặc bạn là 1 người kinh khủng, vô giá trị. Chúng ta hành động 1 cách vô lí khi chúng ta hành động như thể giá trị bản thân của chúng ta hoàn toàn phụ thuộc vào 1 mối quan hệ nào đó.
Nhìn chung, những người thành công trong việc làm giảm thiểu sự ghen tuông không mong muốn, sử dụng 2 kĩ thuật giúp họ duy trì 1 ý thức độc lập và giá trị bản thân (Salovey & Rodin, 1988). Kĩ thuật đầu tiên là dựa vào bản thân
Mã:
, bao gồm nỗ lực giữ bình tĩnh và tránh tức giận hoặc xấu hổ bằng cách từ chối đắm chìm vào sự bất công của hoàn cảnh. Kĩ thuật 2 là [B]tự giúp bản thân[/B], nâng cao lòng tự trọng của bản thân bằng cách làm 1 việc gì đó tử tế cho bản thân và nghĩ về những phẩm chất tốt của bạn. Duy trì 1 ý thức tự tin về khả năng hành động và sống sót của bản thân giúp giữ cho sự ghen tuông ở mức độ có thể kiểm soát được.
