Chào mừng Bạn tham gia Diễn Đàn VNKienThuc.com - Định hướng Forum Kiến Thức
- HÃY TẠO CHỦ ĐỀ KIẾN THỨC HỮU ÍCH VÀ CÙNG NHAU THẢO LUẬN
Kết nối: VNK X - VNK groups | Nhà Tài Trợ: BhnongFood X - Bhnong groups - Đặt mua Bánh Bhnong

Trả lời chủ đề

Nội dung: <blockquote data-quote="truong_minh553" data-source="post: 73589" data-attributes="member: 75809">Chú dẫn*  Trừ những chú dẫn riêng dưới đây, các chứng cớ đều lấy ở bản dịch 1993  Ðại Việt sử kí toàn thư của Nxb. Khoa học Xã hội. Và riêng của chúng tôi  là "Những người ‘xuống đồng’ trước nhóm Mường Thái Lam Sơn"  trong Hợp Lưu số 94, tháng 4&5/2007, 42-61. Nhân tiện cũng xin xoá  phần sai lầm của chúng tôi ở tạp chí này, trong phân đoạn cuối trang 45:  "ví dụ... này cả."(1) Phan Huy Chú, Lịch triều hiến chương loại chí, Tổ phiên dịch Viện Sử học Việt Nam, Nxb. Khoa học Xã hội, 1992, tập I, Dư địa chí, trang 50, Nhân vật chí, trang 325.(2) Phan gia công phả ố Gia Thiện, Hà Tĩnh, Nguyễn Ngọc Nhuận dịch và chú giải, Phan Huy Lê hiệu đính, Nxb. Thế Giới, Hà Nội  2006, trang 13, chú số 3. Lời xác nhận "Trong số các họ nước ta, họ  Phan là một trong những dòng họ có từ lâu đời", căn cứ theo chú dẫn 1,  cùng trang: "Ðời vua Hùng có ông Phan Tây Nhạc quê gốc Hà Trung,  châu Ái... là bộ tướng của Tản Viên Sơn Thánh, con rể của Hùng Duệ  Vương..." cho thấy dịch giả đã đi quá xa tinh thần khoa học cần phải có.  Tuy nhiên điều này hình như đã trở thành bình thường bây giờ, trong  nước. Riêng với chúng tôi, thông tin này về nguồn gốc xa đời của họ Phan  lại thêm một lần chứng thực giả thuyết của chúng tôi về phần lớn họ  Phan (không phải tất cả) là gốc từ cách nhìn theo hướng cấp độ văn minh của Trung Hoa: tộc Phiên, phía tây. Theo chỉ dẫn của gia phả, có thể tóm lược đại khái tiến triển của dòng họ Phan này như sau:Lần  xa đời nhất được biết là họ này sinh sống trong vùng được gọi là vùng  Trại thấp kém đối với vùng Kinh văn minh hơn, và ông tổ được các triều  đại Lí, Trần coi là hay phong cho chức Thủ lĩnh của tập họp dân dưới  quyền, tập họp những Phiên dân ở phía tây. Một thủ lĩnh như thế, với  những đời xa hơn về trước, có thể kiêm nhiệm vai trò thế tục và siêu  nhiên ố như ông vua Hùng của Ðại Việt sử lược, nhưng với áp lực lấn lướt  từ Thăng Long, ví dụ qua ông Lí Hoảng của Lí, ông Trần Nhật Duật, Trần  Quốc Khang của Trần thì vai trò ông trại chủ quyền uy sinh sát sẽ biến  mất chỉ còn lại ông thầy mo (như người ông của Lê Lợi) ê a bùa chú, nhảy  múa theo nhịp gõ, kèn thổi. Con cháu tuy "làm ruộng" nhưng nhờ truyền  thống đó thành "am tường âm nhạc" (lời Gia phả), và thế là dễ dàng nhập  vào vai trò của một ông Trùm Giáo phường sinh hoạt trong các cuộc tế lễ  thần thánh dưới triều Lê sơ. Với sự nổi dậy của nhóm Trịnh Lê trung  hưng, một ông tổ dòng này, chắc không còn được gọi bằng tên "phiên"  phiếm chỉ nữa mà đã mang họ Phan thực thụ (xem chứng cớ ở Lê Quý Ðôn về  họ Phan của nhóm người Sách Quảng Bình), và gia nhập toán chống Mạc ngay  từ lúc khởi thuỷ nên theo thời gian làm quan võ, kết thông gia với họ  Trịnh, thoát được vị thế "xướng ca vô loài", cho con học hành đỗ Tiến sĩ  1754 (Phan Huy Cận 1722-1789) rồi cứ thế mà thênh thang trong một giai  đoạn mới của dòng họ, đổi chữ lót "văn" quê mùa đồng loạt, đồng dạng với  mọi người khác, qua chữ "huy" của những người nổi danh toàn đất nước:  Phan Huy Ích, Phan Huy Chú... kể cả ông Phan Huy Quát xấu số làm Thủ  tướng Việt Nam Cộng hoà, tù nhân cải tạo, và ông sử gia Phan Huy Lê ngày  nay...(3)  Phan Huy Lê và Phan Ðại Doãn trong Khởi nghĩa Lam Sơn (Nxb. Khoa học Xã  hội 1977, 120-122, 139, 148) tuy có nói đến "sự đóng góp tích cực của  đồng bào các dân tộc Mường, Thái" nhưng Lê Lợi được coi là "địa chủ"  (yêu nước), một "hào trưởng / quân trưởng một phương" chứ không phải là  con cháu một ông Thầy mo ("sư công"), liên hệ với tộc Thái nhiều đến mức  con cháu khấn trong lễ gia tiên phải thêm lời tiếng Lào như Phạm Ðình  Hổ cho biết (Vũ trung tùy bút, bản dịch, Nxb. Văn hoá 1972, 172.) Thật  cũng dễ hiểu. Khi các tác giả đã đặt tên sách đầy tính phấn khích của  thời đại như trên thì vấn đề "Lê Lợi là một tù trưởng người Mường" phải  "cần nghiên cứu và xác minh thêm..." cũng là lẽ đương nhiên. "Nguyên  tắc" về dân tộc đã được đặt ra kênh kiệu như thế thì "không thể nhường",  như sự kiên định chính trị của thời đại đã cho thấy, cho nên đến thế kỉ  XXI, dù đất Lam Sơn được coi là nơi "tập họp và đoàn kết nhiều tộc  người... như Mường (kể tên làm chứng cứ...), Thái (kể tên...) hoặc  Tày..." nhưng Lê Lợi vẫn là "một hào trưởng [người Kinh] thuộc giai tầng  xã hội mới (địa chủ bình dân [?!])có uy tín..." (Tiến trình lịch sử  Việt Nam, Nguyễn Quang Ngọc chủ biên, Nxb. Giáo dục 2003, 112). Ðây là  sách soạn theo chương trình của Ðại học Quốc gia Hà Nội, theo Lời giới  thiệu, có ý định "đáp ứng phần nào" tình hình "các bộ thông sử Việt Nam  đã quá lâu chưa được sửa chữa, bổ sung." Ở Ðại học là thế thì học sinh  Trung học cũng không thể được hiểu khác. Lê Lợi "có ông tổ ba đời... tổ  chức khẩn hoang lập nên một trang trại... từ đó đời đời làm quân trưởng  một phương." (Trương Hữu Quýnh chủ biên, Ðại cương lịch sử Việt Nam, tập  I, Nxb. Giáo dục, H. 2000, 283, dưới tiểu mục đáng chú ý về Nguyễn Trãi  như chúng tôi lưu ý dưới đây: "Lê Lợi, Nguyễn Trãi, hội thề Lũng Nhai  và công cuộc chuẩn bị khởi nghĩa.")Tin  tưởng vững vàng như thế tất nhiên ảnh hưởng đến cả học giả phương Tây  vốn thường mang tính xét nét khó khăn hơn. Chứng cớ hơi cũ, nhưng ông  Giám đốc Danh dự Trường Viễn Ðông Bác Cổ, G. Coedès, cũng đã viết: Lê  Lợi, vị đại anh hùng của lịch sử Việt Nam, là "chef d’une famille  paysanne de Thanh Hoá" (Les peuples de la péninsule indochinoise, Dunod,  Paris 1962, pp. 193, 194.)(4)  Phan Huy Chú, sđd, I, trang 457, 458, 466, 467. Trong chiến tranh chống  Minh, danh xưng tổ chức còn thấy trong việc Lê Lợi phong Phạm Văn Xảo  làm Khu mật đại sứ (chuyện 1426), phong Nguyễn Trãi làm Lại bộ Thượng  thư kiêm hành Khu mật viện sự (1427). Ðây là lần xuất hiện đầu tiên của  Nguyễn Trãi trong Toàn thư, lí do của việc phong chức hẳn là để Lê Lợi  sử dụng trong việc trao đổi thư từ với Vương Thông đang bị vây trong  thành Ðông Ðô. Nguyễn Trãi tuy có mặt từ đầu nhưng vai trò của văn quan  chỉ cần thiết khi đã có đất đai, có thế lực để trao đổi lời lẽ nên dấu  vết dồi dào còn lại trong Quân trung từ mệnh tập chỉ là khoảng 1424 trở  đi. Toàn thư cũng chỉ nói nhiều đến Nguyễn Trãi trong thời bình và giữa những nhân vật khác cho đến khi bị tru di. Khi  triều đình Lê ban biểu ngạch công thần sau chiến thắng (tháng 5âl.  1429) cho 93 người, Nguyễn Trãi chỉ đứng vào hạng 6/9 mà thôi. Ðây không  phải là sự kì thị, vì hành động có tính cách chiến lược khiến cho quân  Lam Sơn phá vỡ vòng vây, tiến lên đà tấn công (1424) là của Nguyễn Chích  (công thần bậc 4/9), gián tiếp cũng là mở đường thi thố tài năng văn từ  cho Nguyễn Trãi. Việc đề cao Nguyễn Trãi như người thứ hai sau Lê Lợi  trong cuộc chống Minh chỉ là cách nhìn của sử gia ngày nay, những người  văn-nhảy-qua-sử, bị ám ảnh với Cáo bình Ngô rổn rảng (mà không liếc tới  các Biểu trần tình tạ tội với Minh) hợp với tinh thần dân tộc chủ nghĩa  dâng cao trong cuộc chiến vừa qua. Và cũng vì thế giới cần thêm một nhân  vật của Việt Nam trong tập họp văn hoá của nhân loại. (Có ai bình tĩnh  ngồi đọc lại Quốc âm thi tập không?)(5)  Chúng tôi đành theo bản dịch để hiểu chữ thủ phủ như nghĩa trên vì trên  nguyên văn ở tập IV của Nxb. Khoa học Xã hội in chụp lại thì trang 67ab  có vấn đề trên lại là trang 69ab. Không đủ thì giờ để biết trang 67ab  chạy đi đâu!(6)  Ðàm Thị Uyên, "Tầng lớp Thổ ti của người Tày ở Cao Bằng đầu thế kỉ XX",  trong Nghiên cứu Lịch sử số 4(360) 2006, 35-45. Từ trong bài này có thể  hình dung ra sự phân biệt đại thủ lĩnh và tiểu thủ lĩnh đề cập trong  Toàn thư. Cũng có thể thấy dấu vết thổ ti trong hồ sơ của những người  này nổi lên vào thời kì Pháp bình định miền thượng du cuối thế kỉ XIX, ở  đó, ví dụ có Nùng Hồng Tân (cháu xa Nùng Trí Cao, cháu nội Nùng Văn  Vân), tri phủ Tương Uyên (Cao Bằng) "dòng dõi các thổ ti cai quản châu  Bảo Lạc ít nhất là từ thế kỉ XI". [Emmanuel Poisson, Quan và lại ở Miền  Bắc Việt Nam, một bộ máy hành chính trước thử thách (1820-1918), bản  dịch của Ðào Hùng và Nguyễn Văn Sự, Nxb. Ðà Nẵng 2006, 194, 195.](7) Việt sử lược, Trần Quốc Vượng dịch, Nxb. Thuận Hoá 2006, trang 90: "Ðổi chức Ðại thủ lĩnh làm Thứ sử."(8)  Lê triều chiếu lịnh thiện chính, Nguyễn Sĩ Giác phiên âm và dịch nghĩa,  Vũ Văn Mẫu đề tựa, Nhà in Bình Minh Sài Gòn 1961, trang 91, 223.(9)  Ngày 26-4-2007 vừa qua là lần đầu cử hành lễ Quốc tổ Hùng Vương (10  tháng 3 âm lịch), từ nay được coi là quốc lễ của CHXHCN VN. Như vậy Việt  Nam là nước độc nhất trên thế giới có Quốc tổ như có người đã hãnh  diện, hơn cả Trung Hoa. Cuộc vận động chính trị đưa đến kết quả này mang  tính thông lệ thường thấy của Ðảng cầm quyền: Ðề nghị của một tổ chức  công quyền nhưng có dáng quần chúng (Thương binh Xã hội) chuyển qua sự  chấp thuận của cơ quan lập pháp và được hành pháp thi hành, thật là dân  chủ, thật hợp "ý dân". Mục đích chính trị là siết chặt thêm tính chất  thống nhất đất nước nhưng về mặt kiến thức khoa học thì đó là sự tối tăm  trên cấp bực cao nhất của quốc gia. Ngay cả về mặt "đoàn kết" thì vẫn  còn sơ hở: Ðó là việc buộc 53 dân tộc thiểu số phải công nhận "Quốc tổ"  của duy chỉ một nhóm đa số Việt Kinh hiện nay, làm của mình, trái với  tinh thần văn minh đại đoàn kết thường hô hào. Trong thực hiện, việc  chia "lộc Tổ" từ đền Hùng Vĩnh Phú lại là biểu hiện của quan niệm cai  trị từ chốn đình trung của các Ông-làng-mới mở ra đến toàn quốc, ứng hợp  với lí thuyết của học giả nhà nước về tương quan làng nước của xã hội  Việt Kinh. Nó cũng là một thử thách không cần thiết về sự tuân phục của  các cơ quan truyền thông, các trí thức chuyên ngành. (Mà có đưa ra hỏi ý  kiến cũng "trật chìa": Ông Trần Văn Khê chỉ giỏi về cầm trống chầu hay  kéo đờn cò dù có Tiến sĩ Tây, dù được giải thưởng quốc tế, nhưng biết gì  về Hùng Vương mà phỏng với vấn?) Tuy nhiên cũng vì sự ồ ạt nhiệt thành  trong lúc thiếu kiến thức đã khiến phát sinh một vài sơ hở nhỏ: Có độc  giả phàn nàn với báo Tuổi Trẻ là trong ngày Giỗ Tổ, đền Hùng trong Sở  Thú Tp. Hồ Chí Minh lại đóng cửa khiến họ không vào chiêm bái Tổ được.  Họ không biết rằng nơi đó vốn là đền kỉ niệm lính An Nam chết trong trận  Âu chiến / Thế chiến I, kỉ niệm những con Rồng không có bạc phun để  đánh đổ Ðức tặc nên phải mang thân ra chiến trường thí mạng cho Mẫu  quốc! Cũng nên nói ra để rủi có một ngày 10-3 đẹp trời nào đó, chức  quyền trung ương muốn tỏ tình đoàn kết kéo nhau vào Nam giỗ Tổ, họ khỏi  lạy các ông đội, ông ách, lầm người, tội nghiệp. Thế mà, theo Tin trong  nước, người ta bắt đầu tính chuyện lập hồ sơ xin UNESCO công nhận Ðền  Hùng là Di sản văn hoá Thế giới. Hình như các nhân vật trong nước không  sống ở thế kỉ XXI?(10)  Về phương hướng xác định hai vùng Mạc Trịnh Lê thì xem Toàn thư:  "(1564) Lộ Sơn Nam từ sông Cái về phía tây, đất đai và nhân dân các  huyện đều thuộc về triều đình (Lê Trịnh)"; năm 1576, tướng Mạc, Nguyễn  Quyện, thắng Trịnh Lê, "các tướng hùng, giỏi cả miền phía đông sông  (Cái) đều cho là mình không bằng." Về bằng chứng danh xưng khu vực quản  trị đương thời, xem Phan Huy Chú, sđd, 57: "Ðến thời Mạc... [t]ừ phủ  Trường Yên trở ra phía ngoài gọi là Ðông Việt, trở vào phía trong gọi là  Tây Việt. Từ Trung hưng trở về sau cũng gọi theo thế..." Cũng có thể  đọc bia "Tây Việt Quốc thái Phu nhân Nguyễn thị chi mộ" ở xã Bố vệ,  huyện Ðông Sơn, Thanh Hoá. Bia không niên đại nhưng cho biết người chết  sinh năm Tân mùi, chết năm Bính tí, thọ 66 tuồi, đúng là các năm 1511 và  1576, và còn là mẹ của "đương kim Thánh mẫu Tuyên từ Nhân ý Hoàng thái  hậu", nghĩa là có thể làm mẹ vợ của Lê Thế Tông (ở ngôi từ 1573). Lại  còn tấm bia đào ở chợ Thanh ngày 5-1-1940: "Tây Việt nhập nội Tư mã...  thiêm tri chính sự Á hầu họ Nguyễn, huý Lỗ... cũng người xã Bố Vệ, huyện  Ðông Sơn, lộ Thanh Hoá." Á hầu là ngang bậc với Nguyễn Trãi trước kia.  Người này sinh năm Ất tị, mất năm Quý mão, có thể là 1485 và 1543, vừa  vặn trong biến chuyển và hợp với tuổi thọ bình thường của đương thời.  (Nguyễn Quang Hồng chủ biên, Văn khắc Hán Nôm Việt Nam, Nxb. Khoa học Xã  hội, H. 1993, 761-762, 772.) Vì thế qua các dấu vết này, ta thấy rằng  quan niệm thông thường cho rằng "sử gọi phân tranh Lê Mạc là của Nam-Bắc  triều", là không có căn cứ. Chắc các sử gia trong nước bây giờ đã theo  quan điểm định hướng mới học của Tây phương (hình như bắt đầu là Trần  Trọng Kim với An Nam sử lược 1920 còn thấy trong các ấn bản gần đây) chứ  với quan điểm của các vương triều ở Thăng Long đương thời thì Thanh  Hoá, Nghệ An... là ở phía tây, cho nên mới có Tây Ðô, và một trong 5 Ðạo  của Ðại Việt trước Thánh Tông, là Hải Tây Ðạo bao gồm Thanh Nghệ, vì  vậy trong thế phân tranh Trịnh Lê và Mạc người ta chỉ dùng tên Ðông  Việt, Tây Việt, còn sử quan thì coi Mạc là "nhuận triều", không thể cho  phép đương cự chính thống với "chính triều" Lê được. Ngay cả với phân  tranh Trịnh Nguyễn, gọi "Nam, Bắc triều" cũng là phát xuất từ Ðàng Trong  (Nguyễn Khoa Chiêm, Nam triều công nghiệp diễn chí, 1719) chứ Trịnh vẫn  cho Nguyễn là phản thần li khai.(11) Xem Văn khắc Hán Nôm... đã dẫn, tìm nơi các mục Nguyễn Bính, Nguyễn Hiền để dò ra nội dung các bia, và suy nghĩ.(12) Ngô Thời Chí, Hoàng Lê nhất thống chí, Ngô Tất Tố dịch, Tự Do tái bản, Sài Gòn 1958, 50, 51, 76.</blockquote>

Tên

Mã xác nhận