Chào mừng Bạn tham gia Diễn Đàn VNKienThuc.com - Định hướng Forum Kiến Thức
- HÃY TẠO CHỦ ĐỀ KIẾN THỨC HỮU ÍCH VÀ CÙNG NHAU THẢO LUẬN
Kết nối: VNK X - VNK groups | Nhà Tài Trợ: BhnongFood X - Bhnong groups - Đặt mua Bánh Bhnong

Trả lời chủ đề

Nội dung: <blockquote data-quote="truong_minh553" data-source="post: 73588" data-attributes="member: 75809">Chế độ Thủ lĩnh: hoán vị và thay đổi hình dạngChế  độ Thủ lĩnh như một nhu cầu "thân thuộc mở rộng" để củng cố triều đại  gốc thiểu số của Lê lại đứng trước một mâu thuẫn đe doạ sự tồn tại của  nó ngay từ sự phát triển của tập họp người cần đến nó. Kéo người của bản  làng thân thuộc đi đánh giặc, Lê đã bỏ trống vùng căn bản để cho kẻ  khác đến chiếm nên vừa thắng trận, Lê Lợi phải  "hạ lệnh cho con em các nhà đầu mục và các tướng hiệu trở về nhận ruộng  đất ở quê cũ để chấm dứt nạn tranh chiếm ruộng đất." Ngay cả khi lấy  được nước, nhóm Lê cũng không đủ người cai trị nên các lệnh gọi là "tiến  cử người hiền, giỏi" rõ ràng đã không làm thay đổi tình trạng chiếm hữu  có sẵn. Các "nguỵ quan" theo Minh lúc đầu không bị tịch thu ruộng đất  (tháng 4âl. 1429), và các nhóm lớn như Lương Nhữ Hốt vẫn còn ở yên một  thời gian. Những người hàng Minh như Ðào Mạnh Cung, Nguyễn Doãn Cung,  còn làm quan xử kiện dưới đời Thái Tổ, đến 1437 vì người mới cần chỗ  chen vào nên bị moi ra, bãi chức. Và thế là người thắng trận chợt nhận  ra tình trạng "người đi đánh giặc thì nghèo, kẻ rong chơi thì giàu,  người đi chiến đấu thì không có một thước, một tấc đất, còn những kẻ du  thủ du thực lại có quá thừa ruộng đất..." Các lệnh ban cấp ruộng đất  theo chức tước của triều đại mới rõ là để tước đoạt của các chủ cũ, thay  đổi tình trạng cô lập của nhóm Lam Sơn trên đất trung châu. Ngay cả trên đất căn bản, nhóm Lam Sơn  cũng phải chịu áp lực xô đẩy của các tập nhóm khác cứ tiến theo triền  sông mà đi về phía đông. Chứng cớ là sự thù hằn của nhóm Thái Phạm Vấn  "cùng làng" với nhóm Mường Lê Ngân kéo dài đến khi Lê thắng, Ngân lấn  lướt lên mà Ðại tư đồ Lê Sát còn e dè: "Sau này lỡ ta hết quyền thế..."  Triều đình phải lấy quyền lực để chia đất công ở Lam Sơn  cho bà con vì "các thế gia hay làm trái phép... chiếm đoạt đất đai làm  của riêng khiến cho công chúa không có tấc đất cắm dùi..." (Lệnh tháng  3âl. 1466).Xuống  đồng, thấy cô lập, Lê "ban quốc tính" cho gần như tất cả những kẻ theo  mình từ đầu tuy họ cũng cần phải chém, phải bỏ tù vài ông "Lê mới". Thế  là đám trung châu phản ứng theo cách khác. Họ viện dẫn ngay theo nền đạo  đức trị nước mà chính Lê phải theo, để củng cố cho lập luận của mình.  Tháng 5âl. 1467, Lễ bộ Thượng thư Phạm Công Nghị xin bỏ lệ theo quốc  tính, vì không phải họ vua mà lấy họ vua là "bất kính" (nịnh để dọn  đường cho lí lẽ tiếp theo!), và bỏ họ gốc là "bất hiếu". Giữa tình thế  đó thì Lê cố tình giữ gốc nhưng càng lúc càng bị lôi xa rời đất gốc. Vua  Lê vẫn về thăm lăng tẩm quê quán nội ngoại ở Lam Kinh một tên đặt cho  ngang hành với nơi họ thường xuyên có mặt, nhưng sự thu hút văn minh của Ðông Kinh cùng với tập đoàn đông đúc tại chỗ đó khiến "ý thức" Lam Kinh dần dần thất thế. Tướng lãnh Lam Sơn  đứng trước mâu thuẫn của nơi cỗi gốc và chốn cai trị nên thật lúng túng  trong cách hành xử. Ðại tư đồ Lê Sát muốn giết người (cho gọn!) thì  thấy lí lẽ mình có lúc thắng thế như trường hợp giết người mà vẫn có mưa  (khác với lời tâu của ngôn quan Nho), có lúc lại chịu nhũn hờn dỗi bảo Nguyễn Trãi  lấy "Ðức" cảm hoá kẻ tội đồ. Thế rồi ông quyền thần tuy ráng tìm cách  hợp thời thế, lấy vợ lẽ mang họ Trần nhưng vẫn bị khép tội chết, và lời  tâu cuối cùng "Nay khép cho tội chuyên quyền, thế là tội của thần do  Tiên đế mà có cả" chính là lời thú nhận đầu tiên về sự lui bước của nhóm  Lam Sơn trong thời đại mới.Ngay  đến các ông vua cũng phải thay đổi. Thái Tông còn cầm cung bắn chim  nhưng Thánh Tông lại thấy mình đủ sức chê danh nho Trung Hoa. Rồi các  ông vua không chỉ lấy vợ gốc Lam Sơn nữa mà còn  có vợ gốc Ðông Kinh khiến cho dòng dõi về sau lại coi mình là người của  quê quán mới. Uy Mục (1505-1509) có mẹ người Kinh Bắc, lấy thêm hai vợ  gốc Trần, "xua đuổi người tông thất và công thần về xứ Thanh Hoá... giết  các nữ sử, nội thần người Chiêm." Việc giết người Chiêm tiếp theo nữa  là dấu vết trừ khử tay chân Lam Sơn, phủ nhận gốc  gác về hướng khác bởi vì đám dân khác lạ kia chính là tù binh tưởng  thưởng cho tướng tá cũ. Sự đề phòng không phải là vô lí vì nhân vật  chính cầm quân lật đổ Uy Mục là Nguyễn Văn Lang,  em vợ Thánh Tông, có tướng Chàm là Chế Mạn. Tương Dực (1510-1516), người  kế nghiệp lại cũng mon men vợ của ông trước, cũng có vợ người Ðông Kinh  như đã thấy. Nhưng đến lúc này thì thế phân tranh đã phức tạp hơn,  người họ Trần nổi lên (Trần Tuân 1511, Trần Cảo 1516, người được sử quan  nhắc nhở là mang tên nạn nhân của ông tổ họ Lê xưa, có thêm một tướng  tài, cũng người Chiêm), rối loạn mang đến sự đổi thay triều đại chuyển  về dân trung châu, gây sự đối đầu kéo dài ra nhiều thế kỉ.Cho  nên "Lệnh chọn chức Thủ lĩnh" năm 1498 là dấu vết gượng gạo để củng cố  một thể chế đã đến lúc suy tàn. Sự rành mạch trong tên gọi chức phận, sự  xác định riêng biệt một tổ chức trong một văn thư rất dài chứng tỏ Hiến  Tông coi đó là vấn đề quan trọng. Tuy nhiên đã thấy có sự khủng hoảng  nên phải kêu gọi đến biện pháp củng cố: "Nay những người ở chức ấy,  không biết thấy người hay thì lo theo kịp, lại đi bắt chước kẻ dở, dung  túng che giấu cho nhau, lâu ngày quen nết. Thậm chí hùa nhau làm trò nhơ  nhuốc, mặt dày nịnh bợ, quỳ gối chui luồn, nuôi chứa lòng gian, gây mối  tệ hại không sao kể xiết khiến không sao phân biệt kẻ hay người dở để  khuyến khích hoặc răn trừng..." Ðã có chê trách thì muốn bồi đắp phải kể  tên những người gương mẫu khiến cho lần đầu tiên và là lần độc nhất, ta  thấy được một hình dạng cụ thể của thủ lĩnh: Vũ Phục Long, Phạm Như  Ðịa, Vũ Thế Hảo.Nhưng  đến lúc này thì thủ lĩnh chỉ còn đợi ngày tàn tạ mà thôi. Cho nên đến  triều đại Mạc về sau, khi vắng mặt tập thể bênh vực, nó chỉ còn là dư âm  trong tổ chức quân đội của triều mới (1528): "Mỗi vệ đặt một viên thư  kí, dùng hạng kí lục xuất thân khi trước, như là bổ các chức thủ lĩnh  chăn dân." Một câu nói hờ hững của văn từ, giống như một vướng víu bất  đắc dĩ của Mạc đối với triều đại họ đã lật đổ. Và Phan Huy Chú không  biết tới nó.Thế  nhưng vấn đề vẫn không dừng lại ở đó mà lại tiếp tục đi theo tình thế  khác để mang dạng mới. Qua gần một thế kỉ cai trị, tộc Lê với những cải  tạo bản thân đã buộc được nho sĩ trung châu công nhận tận trong tâm  tưởng đến độ nối kết được hiện thực thời đại với quá khứ xa xưa. Nhân  vật Hùng Vương mù mờ xa tít trên vùng trung du tây bắc,  dù có điện thờ của địa phương từ lâu, vẫn bị các triều đại về trước coi  như của một tập đoàn "man" mang xà-gạc đi rừng, không hề quan tâm tới,  đến lúc này vì sự tương hợp của những dòng chữ đã ghi chép so với sinh  hoạt của triều đại đương quyền, nhân vật đó được đem vào Quốc sử, làm  ông Tổ của nước Ðại Việt không chỉ là đồng bằng, sông nước nữa.(9)  Cho nên sự tranh chấp giữa Lê Ðông Kinh và Lê Lam Kinh cuối thời Lê sơ  lại là mở đầu cho một cuộc tranh chấp Vùng trầm trọng khác: tranh chấp  giữa Lê Tây Việt và Mạc Ðông Việt (10) trong thế kỉ XVI.Dòng  Lê Trung hưng được sự yểm trợ của họ Trịnh (Kiểm) tuy còn có dáng "rừng  núi" nhưng đã có quá khứ triều đại trung châu nên phạm vi thân thuộc  cũng được mở rộng ra. Lê Lợi còn xưng Lam Sơn  Ðộng chủ dè dặt nhỏ bé nhưng người con đã xưng Quế Lâm Ðộng chủ, mở  rộng cả vùng "quế" Thanh Hoá trước khi Thánh Tông xưng là Thiên Nam Ðộng  chủ bao trùm nước Việt. Với thời đầu trung hưng, tuy là mất đất vào tay  họ Mạc để chỉ còn là Tây Việt nhưng Lê vẫn níu kéo vùng trung châu bằng  cách để ông Ðông các đại học sĩ Nguyễn Bính vẽ vời (1572) thật nhiều  thần tích phía Bắc, xếp các nhân vật lịch sử có thật (Hai Bà Trưng) hoặc  tưởng tượng, gộp vào với ông Hùng-Vương-tổ-Lê. Ước vọng chỉ mới trên  văn bản này, vào giai đoạn thành công lại làm căn bản cho ông "thủ từ"  đền Hùng Nguyễn Hiền (1736) đem vào bia đá, củng cố thêm ý thức  Hùng-Vương-tổ-Ðại-Việt lan toả khắp nước về sau. (11) Dù vào lúc phải thất thế, Lê vẫn làm chủ vùng "quế" cũ. Cho nên Thanh Hoá, Nghệ An  trở thành "thang mộc ấp" của Trịnh Lê vào giai đoạn giành được quyền  bính trọn vẹn trong tay Mạc. Tấn tuồng cũ lại diễn ra, lần này rõ rệt  hơn vì nằm trong sinh hoạt chính thống nên tổ chức được văn bản định  hình, sử sách ghi chép, kể cả lộ liễu qua chứng kiến của người ngoại  quốc. Lính Tam Phủ Thanh Nghệ được ưu đãi, mang tên Ưu binh không cần  giấu diếm. Tình hình gây căng thẳng cả với chủ khi họ trở thành Kiêu  binh. Xung đột biến thành tranh chấp địa phương khi các quan ở triều  đình bị uy hiếp (Nguyễn Khản) muốn dựa vào quân của triều đình nhưng là  gốc trung châu quanh Ðông Kinh, quân Tứ trấn, để chống lại. Xung đột trở  thành mang tính quần chúng khi lính Thanh Nghệ thất thế lúc quân Tứ  trấn tấn công, như lúc Nguyễn Huệ tiến quân ra Bắc: "Kiêu binh chạy ra  các làng bị dân quê kể tội kiêu lộng ngày trước, không chứa chấp và làm  nhục nhã đủ đường." (12) "Thanh cậy thế, Nghệ cậy thần" là hồi chót của xung đột địa phương lớn trên đất Ðại Việt trong thời đại Lê Lam Sơn đứt nối nắm quyền hơn ba thế kỉ.</blockquote>

Tên

Mã xác nhận