Chào mừng Bạn tham gia Diễn Đàn VNKienThuc.com - Định hướng Forum Kiến Thức
- HÃY TẠO CHỦ ĐỀ KIẾN THỨC HỮU ÍCH VÀ CÙNG NHAU THẢO LUẬN
Kết nối: VNK X - VNK groups | Nhà Tài Trợ: BhnongFood X - Bhnong groups - Đặt mua Bánh Bhnong

Trả lời chủ đề

Nội dung: <blockquote data-quote="truong_minh553" data-source="post: 73585" data-attributes="member: 75809">Quản lĩnh: chức danh và nhân vật Chức  danh Quản lĩnh xuất hiện rất sớm trong đời Lê: "Ngày mồng 9 (tháng  Giêng âl. 1429) ra lệnh chỉ rằng: Quan võ từ chức Quản lĩnh, quan văn từ  chức Hành khiển trở lên, ai có con trai (nhỏ tuổi)... cho được vào hầu  Hoàng Thái tử (Nguyên Long 6 tuổi, Thái Tông sau này.)" Lệnh chỉ ngày  20, tháng 3 (âl. 1429) cho biết về chức "Ðô tổng quản và Quản lĩnh các  đạo cùng quan viên các phường trong Kinh thành..." Ðô tổng quản là dành  cho người cầm quân phủ lộ Thanh Hoá, Thuận Hoá bên ngoài khu vực trung  tâm (việc chuyển đổi tháng 7âl. 1437). Còn chức tước cầm đầu 3 đạo  (1428), 5 đạo (1434) đương thời được ghi là Tổng quản với các cấp bực  dưới là Ðồng tổng quản, Tổng tri. Một biến động đầu đời Thái Tông cho  thấy chi tiết, không những về tên người mà còn cả nguồn gốc xuất thân  của một thành phần Quản lĩnh: "Tháng 2 ngày 3âl. (1434), Quản lĩnh trấn Lạng Sơn là Hoàng Nguyên Ý mưu phản..." "Hoàng Nguyên Ý, Hoàng Văn Ngạc, Nguyễn Thế Ninh, Nguyễn Công Ðịnh ở trấn Lạng Sơn  đều là Phụ đạo của trấn đó, vì có công theo về triều đình, đều được làm  Quản lĩnh, vẫn được ở đất cũ của mình..." Vậy quản lĩnh ở đây là chức  danh của triều đình phong cho các phụ đạo tộc người thiểu số chịu khuất  phục chính quyền mới. Ðó là một chính sách thoả hợp bởi vì các chủ đất  tuy phải nằm dưới sự trông chừng của các Tuyên úy của triều đình, họ vẫn  còn lãnh địa của mình. Sự ràng buộc hai chiều ngược nhau đó dễ đi đến  đổ vỡ khi tính chất phụ đạo tương đối độc lập cũ phải đứng trước sự thua  thiệt của vai trò quản lĩnh mới. Ðó là nguyên nhân nổi dậy của Hoàng  Nguyên Ý khi Ý về Ðông Kinh chầu hầu lại thu tóm một người thiếp của  Quận vương Tư Tề thải ra và bị tố giác. Tuy  nhiên, lại thấy quản lĩnh không phải chỉ là cựu phụ đạo bên lề trung  châu mà còn là quan chức nằm ngay ở triều đình, ví dụ có quản lĩnh cầm  đầu đi sứ Minh tạ ơn điếu tế Lê Lợi (5-11âl.  1434), tạ ơn sách phong tạm (2âl. 1435) rồi sách phong chính thức (1âl.  1437). Trong vụ diệt trừ Lê Sát như dấu vết đầu tiên về sự tranh chấp  giữa các nhóm Lam Sơn ở Ðông Kinh, ta thấy có việc chuyển đổi người để lấy vây cánh phía vua (tháng 6âl. 1437): "Lấy Nam Sách  hạ vệ đồng tổng quản Trịnh Khả làm Hành quân tổng quản tri (coi) Xa kị  vệ chư quân sự, quản lĩnh Thiết đột hậu dực thánh quân, thái giám (bao  quát) Ngự tiền lục quân, tri (coi) các đội Ngự tiền võ sĩ, Ngự tiền  trung quân." Và "Thiên ngưu vệ Hành quân tổng quản quản lĩnh Tả dực  thánh quân, kiêm Nghệ An lộ Ðại tổng quản Lê  Chuyết làm Bảo chính công thần hành quân tổng quản, tri (coi) Kim ngô vệ  chư quân sự, quản lĩnh Hữu dực thánh quân." Tiếp theo có việc diệt trừ  tay chân Lê Sát nên "(tháng 9âl. 1437) giáng chức bọn Quản lĩnh Lê Bồ,  Lê Lao, Lê Lỗi cho trở về các chức Trấn phủ, Tuần sát như trước..." Lê  Chuyết là công thần hạng 3/9 được ghi tháng 3âl. 1429, vẫn được giữ danh  hiệu "công thần" trong lần thuyên chuyển này, coi quân ở trung ương mà  kiêm lĩnh cả địa phương Nghệ An nữa. Trong chức vụ mới, vai trò ở Nghệ An  đã mất không phải là chứng cớ sút kém uy thế mà hẳn là để ông tập trung  vào việc ở kinh đô như Thái Tông mong muốn. Trịnh Khả có mặt trong văn  thề Lũng Nhai, từ đầu rõ ràng là từ địa phương với chức thấp được lôi về  trung ương "trao cấm binh", quyền hành rất lớn nên Lê Sát mới than với  vua: "Khả được hầu trong cung thì thần nguy mất!" Những người bị giáng  chức không được nhắc kèm với các chức danh khác nhưng Lỗi gốc họ Trịnh,  Lao / Ba Lao họ Ðinh, cha của Ðinh Triện (tử sĩ 1427), Lê Bồ công thần  hạng 2 (tháng 2âl. 1428), đều là cựu tướng Lam Sơn.  Năm 1446, Nhân Tông cho các quản lĩnh vũ đội Ngự tiền thân cận, về thăm  nhà "vì đã túc trực từ thời Thái Tổ" về thăm nhà, nghĩa là về Lam Sơn! Không những chức lớn ở đồng bằng mà họ còn giữ chức Tuyên úy của triều đình, coi cả các quản lĩnh phụ đạo ở vùng cao nữa. Qua  các nhân vật đã kể, ta thấy rằng chức danh quản lĩnh ở đồng bằng, ít ra  vào đầu đời, đều có mang thêm một danh vị xác định của triều đình. Tuy  nhiên dù với danh vị dài dòng thế nào đi nữa, khi nói về họ, người ta  chỉ ghi lại một nhiệm vụ, chức danh không có trong kinh sử học được:  quản lĩnh. Tất cả chứng tỏ rằng Nhóm Lê Lam Sơn  đã thi hành một hệ thống quân quản trên toàn vùng đất vừa chiếm được mà  danh xưng quản lĩnh tuy lạc loài với chức tước của hệ thống đồng bằng  vẫn được gìn giữ thật là chính thức, đi kèm với những nhân vật gốc Lam Sơn có tiếng tăm rõ rệt. Rồi  có vẻ với thời gian, chức danh đó tuy vẫn còn đấy trong tổ chức của  chính quyền Lê sơ nhưng lại không được thường xuyên nhắc nhở. Và càng  lúc nó càng bị hạ thấp vị thế quan trọng chỉ vì các "ông lớn" kia đã  mang danh hiệu chính thức của triều đình để lãnh lương, lãnh đất phong  rồi. Gần cuối thời Lê sơ nó mới xuất hiện lần nữa trong một văn thư  tuyển bổ quan lại, ngày 5 tháng 12 Nhâm tuất (1502): "Ðịnh lệ chọn các  quan từ phủ, vệ, ti, sở trở lên... Vệ, sở nào khuyết một viên tổng tri,  theo lệ được lấy hai viên quản lĩnh, khuyết một viên quản lĩnh theo lệ  được lấy 3 viên võ úy để chọn một viên [quản lĩnh]..." Tổng tri ở đây có  mặt từ đầu đời (11âl. 1435) ở cấp dưới chức tổng quản coi vệ, đồng tổng  quản coi phân vệ (như Nam Sách thượng/hạ vệ), thế mà quản lĩnh lại còn dưới bậc tổng tri nữa. Thêm  một thời gian, chức danh quản lĩnh lại nhạt nhoà tính sắc tộc. Cha vợ  của Uy Mục là một viên quản lĩnh họ Trần, họ gốc của vùng trung châu  (chuyện năm 1506). Khi Lê Tương Dực bị giết (1516) lại thấy chức danh  quản lĩnh nơi người cha Hoàng hậu Nguyễn (Thị?) Ðạo: Nguyễn Vũ. Qua các  sự việc gần như bên lề của những lần thay đổi ngôi vị này, ta thấy thêm  được tính chất của một chức danh có lẽ là vào cuối mùa của tổ chức, lúc  này đã biến dạng nhiều. Nguyễn Vũ (1461-1516) người huyện Từ Liêm, quản lĩnh hương Văn Giang  (Hưng Yên), đỗ tứ trường thi Hương, theo Tương Dực lật đổ Uy Mục  (1509), làm quan đến Binh bộ Tả thị lang, thi Hội năm 1514, đỗ Tiến sĩ,  làm tới Thượng thư bộ Hình, vào nội các hầu vua, chết theo Tương Dực.  Ðáng lưu ý là Nguyễn Vũ, với tư cách quản lĩnh, mang nhiệm vụ trông coi  một khu vực rõ rệt: hương, hẳn là thấp nhất được thấy đến nay. Ông ta đi  thi không đỗ, Tương Dực cho thi lại để lấy người, lúc làm quan thì  "ngày đêm đánh bạc uống rượu ở nội điện, bị người coi khinh." Sự sa sút  này có vẻ không phải chỉ của cá nhân mà là của cả tập thể, theo với đà  đổi thay riêng của một lớp người như ta đã phân tích, và sẽ còn thấy  thêm về trường hợp các nhân vật mang chức danh khác: Thủ lĩnh.</blockquote>

Tên

Mã xác nhận