Phong trào cách mạng 1930 – 1935 - bài 14

[Bùi Khánh Thu]

Giai đoạn 1929 – 1933, nền kinh tế nước ta phải gành chịu những hậu quả nặng nề do cuộc khủng hoảng kinh tế ở Pháp. Đời sống nhân dân vô cùng cực khổ, thực dân Pháp đàn áp hết sức dã man khiến cho tình hình xã hội vô cùng căng thẳng. Trong bối cảnh đó, Đảng đã kịp thời lãnh đạo phong trào đấu tranh cách mạng trong cả nước. Cùng mình tìm hiểu về bài phong trào cách mạng 1930 - 1935​

Bài 14 - Phong trào cách mạng 1930 – 1935​

A. Kiến thức trọng tâm​

I. Việt Nam trong những năm 1929 – 1933

1. Tình hình kinh tế

• Từ năm 1930, kinh tế Việt Nam bước vào thời kì suy thoái
• Hoạt động sản xuất công nghiệp bị suy giảm
• Trong thương nghiệp, xuất nhập khẩu đình đốn. Hàng hóa khan hiếm, giá cả đắt đỏ.
• Hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế ở Việt Nam rất nặng nề so với các thuộc địa khác của Pháp cũng như so với các nước trong khu vực.

2. Tình hình xã hội

• Nhiều công nhân bị sa thải. Cuộc sống của chợ thuyền ngày càng khó khăn.
• Nông dân phải chịu cảnh thuế cao, vay nợ nặng lãi, ruộng đất bị địa chủ người pháp và người Việt chiếm đoạt. Họ bị bần cùng hóa.
• Các tầng lớp nhân dân lao động khác cũng không tránh khỏi tác động xấu của khủng hoảng kinh tế. Các nghề thủ công bị phá sản, nhà buôn nhỏ phải đóng cửa, viên chức bị sa thải, học sinh ra trường không có việc làm. Số đông tư sản dân tộc cũng gặp nhiều khó khăn trong kinh doanh.
• Mâu thuẫn xã hội ngày càng sâu sắc, mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp và mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến.

II. Phong trào cách mạng 1930 – 1931 và xô viết Nghệ - Tĩnh.

1. Phong trào cách mạng 1930 – 1931
a. Phong trào trong cả nước

• Từ tháng 2 đến tháng 4-1930, nổ ra nhiều cuộc đấu tranh của công nhân và nông dân
• Tháng 5 trên phạm vi cả nước bùng nổ nhiều cuộc đấu tranh nhân ngày quốc tế lao động 1/5
• Tháng 6,7,8 phong trào tiếp tục diễn ra sôi nổi

b. Phong trào ở Nghệ-Tĩnh

• Phong trào phát triển mạnh, quyết liệt nhất
• Tiêu biểu là cuộc biểu tình của khoảng 8000 nông dân huyện Hưng Nguyên (12/9/1930), kéo đến huyện lị phá nhà lao, đốt huyện…
• Hệ thống chính quyền địch bị tê liệt, tan rã ở nhiều huyện, xã…

2. Xô viết Nghệ - Tĩnh

Các mặt	Nội dung chính sách
Chính trị	Thực hiện các quyền tự do, dân chủ cho nhân dân. Thành lập các đội tự vệ đỏ, lập tòa án nhân dân.
Kinh tế	Tịch thu ruộng đất công chia cho dân cày nghèo, bãi bỏ thuế thân, thuế chợ…
Văn hóa – xã hội	Xóa bỏ tệ nạn mê tín dị đoan, xây dựng nếp sống mới…
Nhận xét	Chính sách của Xô Viết đã đem lại lợi ích cho nhân dân, chứng tỏ bản chất ưu viết (Của dân, do dân, vì dân). Là đỉnh cao của phong trào cách mạng.

3. Hội nghị lần thứ nhất ban chấp hành Trung ương lâm thời ĐCSVN (10/1930).

• Hội nghị lần thứ nhất tại Hương Cảng (TQ) vào tháng 10/1930
• Hội nghị đã quyết định đổi tên Đảng thành Đảng Cộng sản Đông Dương, cử ra Ban chấp hành Trung ương chính thức do Trần Phú làm tổng bí thư và thông qua Luận cương chính trị của Đảng.

Nội dung Luận cương chính trị tháng 10.1930

• Chiến lược và Sách lược: Cách mạng Đông Dương lúc đầu là cách mạng tư sản dân quyền, sau đó tiến thẳng lên xã hội chủ nghĩa, bỏ qua thời kỳ tư bản chủ nghĩa.
• Nhiệm vụ đánh phong kiến và đánh đế quốc là hai nhiệm vụ có quan hệ khăng khít.
• Động lực cách mạng là công nhân và nông dân.
• Lãnh đạo cách mạng là giai cấpcông nhân – Đội tiên phong là Đảng Cộng sản.
• Nêu rõ hình thức, biện pháp đấu tranh, quan hệ giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới.

Hạn chế:

• Chưa nêu được mâu thuẫn chủ yếu của xã hội Đông Dương.
• Không đưa ngọn cờ dân tộc lên hàng đầu, nặng về đấu tranh giai cấp và cách mạng ruộng đất.
• Đánh giá không đúng khả năng cách mạng của tầng lớp tiểu tư sản, giai cấp tư sản dân tộc, khả năng lôi kéo bộ phận trung, tiểu địa chủ tham gia Mặt trận dân tộc thống nhất, chống đế quôc và phong kiến.

4. Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của phong trào cách mạng 1930 – 1931.
a. Ý nghĩa:

• Khẳng định đường lối đúng đắn của Đảng, quyền lãnh đạo của giai cấp công nhân đối với CM ĐD.
• Khối liên minh công nông được hình thành
• Qua phong trào Quốc tế CS công nhận ĐCSĐD là bộ phận độc lập, trực thuộc QTCS
• Cuộc tập dượt đầu tiên của Đảng, chuẩn bị cho CM tháng Tám 1945

b. Bài học kinh nghiệm :

• Công tác tư tưởng, tổ chức và lãnh đạo quần chúng đấu tranh
• Xây dưng khối liên minh công nông
• Cần thành lập mặt trận dân tộc thống nhất
• Vấn đề giành và giữ chính quyền…

III. Phong trào cách mạng trong những năm 1932 – 1935

1. Cuộc đấu tranh phục hồi phong trào cách mạng

• Cuối năm 1933, các tổ chức của Đảng dần dần được khôi phục và củng cố.
• Cuối năm 1934 - đầu năm 1935, các xứ ủy Bắc Kì, Trung Kì và Nam kì được lập lại

2. Đại hội đại biểu lần thứ nhất Đảng cộng sản Đông Dương(3-1935)
a. Nội dung Đại hội :

• Từ ngày 27=>31-3-1935 họp tại Ma cao (TQ).
• Đại hội xác định ba nhiệm vụ trước mắt là: củng cố và phát triển Đảng, tranh thủ quần chúng rộng rãi, chống chiến tranh đế quốc.
• Thông qua nghị quyết chính tri và điều lệ Đảng
• Bầu Ban Chấp hành TƯ do đồng chí Lê Hồng Phong làm Tổng bí thư

b. Ý nghĩa Đại hội

• Đánh dấu mốc tổ chức Đảng đã được khôi phục hệ thống từ trung ương đến địa phương.
• Tổ chức quần chúng cũng được khôi phục

B. BÀI TẬP​

Câu 1: Trang 91 – sgk lịch sử 12
Hãy nêu thực trạng kinh tế - xã hội Việt Nam trong những năm khủng hoảng kinh tế thế giới (1929-1933)?​

Bài làm:

• Tình hình kinh tế:
  • Từ năm 1930, kinh tế Việt Nam bước vào thời kì suy thoái
  • Hoạt động sản xuất công nghiệp bị suy giảm
  • Trong thương nghiệp, xuất nhập khẩu đình đốn. Hàng hóa khan hiếm, giá cả đắt đỏ.
  • Hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế ở Việt Nam rất nặng nề so với các thuộc địa khác của Pháp cũng như so với các nước trong khu vực.
• Tình hình xã hội:
  • Nhiều công nhân bị sa thải. Cuộc sống của chợ thuyền ngày càng khó khăn.
  • Nông dân phải chịu cảnh thuế cao, vay nợ nặng lãi, ruộng đất bị địa chủ người pháp và người Việt chiếm đoạt. Họ bị bần cùng hóa.
  • Các tầng lớp nhân dân lao động khác cũng không tránh khỏi tác động xấu của khủng hoảng kinh tế. Các nghề thủ công bị phá sản, nhà buôn nhỏ phải đóng cửa, viên chức bị sa thải, học sinh ra trường không có việc làm. Số đông tư sản dân tộc cũng gặp nhiều khó khăn trong kinh doanh.
  • Mâu thuẫn xã hội ngày càng sâu sắc, mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp và mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến.

Câu 2: Trang 96 – sgk lịch sử 12
Trình bày diễn biến phong trào cách mạng 1930-1931?​

Bài làm:

• Phong trào trên toàn quốc
  • Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế – xã hội, phong trào cách mạng lên cao
  • Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời kịp thời lãnh đạo phong trào đấu tranh của công nông trong cả nước.
  • Tháng 2 đến tháng 4 -1930 nhiều cuộc đấu tranh của công nhân và nông dân nổ ra.
  • Nhân ngày Quốc tế lao động 1/5, cả nước bùng nổ nhiều cuộc đấu tranh, đây là bước ngoặt của phong trào cách mạng Lần đầu tiên công nhân VN biểu tình kỷ niệm ngày Quốc tế lao động, đấu tranh đòi quyền lợi cho nhân dân lao động trong nước, thể hiện tình đoàn kết cách mạng với nhân dân lao động thế giới.
  • Tháng 6 đến tháng 8/1930 cuộc đấu tranh của công nhân trên cả nước.
• Ở Nghệ - Tĩnh
  • Tháng 9/1930 phong trào dâng cao ở Nghệ An và Hà Tĩnh:
    • Nông dân biểu tình có vũ trang tự vệ với hàng nghìn người kéo đến huyện lị, tỉnh lị đòi giảm thuế ở các huyện Nam Đàn, Thanh Chương, Diễn Châu, Anh Sơn (Nghệ An), Kỳ Anh (Hà Tĩnh) …
    • Được công nhân Vinh - Bến Thủy hưởng ứng.
  • Ngày 12/ 9/1930 biểu tình của 8000 nông dân Hưng Nguyên (Nghệ An):
    • Với khẩu hiệu: “Đả đảo chủ nghĩa đế quốc !”. Đến gần Vinh, con số lên tới 3 vạn người, xếp hàng dài 4 km. Pháp đàn áp dã man: cho máy bay ném bom làm chết 217 người, bị thương 126 người.
    • Chính quyền thực dân, phong kiến bị tê liệt, tan rã ở nhiều huyện, xã.
    • Nhiều cấp ủy Đảng ở thôn xã lãnh đạo nhân dân tự quản lý đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội ở địa phương, làm chức năng của chính quyền, gọi là Xô viết.

Câu 3: Trang 96 – sgk lịch sử 12
Xô Viết Nghệ - Tĩnh đã ra đời và hoạt động như thế nào?​

Bài làm:
Xô Viết Nghệ - Tĩnh ra đời:

• Ra đời từ tháng 09/1930, tại Nghệ An ở Thanh Chương, Nam Đàn, Anh Sơn, Nghi Lộc, Hưng Nguyên, Diễn Châu. Ở Hà Tĩnh, Xô viết hình thành ở Can Lộc, Nghi Xuân, Hương Khê … thực hiện quyền làm chủ, điều hành mọi mặt đời sống xã hội.

Hoạt động Xô Viết Nghệ - Tĩnh:

• Chính trị: Thực hiện các quyền tự do, dân chủ cho nhân dân. Thành lập các đội tự vệ đỏ, lập tòa án nhân dân.
• Kinh tế: Tịch thu ruộng đất công chia cho dân cày nghèo, bãi bỏ thuế thân, thuế chợ…
• Văn hóa – xã hội: Xóa bỏ tệ nạn mê tín dị đoan, xây dựng nếp sống mới…

=> Chính sách của Xô Viết đã đem lại lợi ích cho nhân dân, chứng tỏ bản chất ưu viết (Của dân, do dân, vì dân). Là đỉnh cao của phong trào cách mạng.

Câu 4: Trang 96 – sgk lịch sử 12
Nêu nội dung cơ bản của Luận cương chính trị (10/1930) của Đảng Cộng sản Đông Dương?​

Bài làm:
Nội dung Luận cương chính trị tháng 10/1930

• Chiến lược và Sách lược: Cách mạng Đông Dương lúc đầu là cách mạng tư sản dân quyền, sau đó tiến thẳng lên xã hội chủ nghĩa, bỏ qua thời kỳ tư bản chủ nghĩa.
• Nhiệm vụ đánh phong kiến và đánh đế quốc là hai nhiệm vụ có quan hệ khăng khít.
• Động lực cách mạng là công nhân và nông dân.
• Lãnh đạo cách mạng là giai cấpcông nhân – Đội tiên phong là Đảng Cộng sản.
• Nêu rõ hình thức, biện pháp đấu tranh, quan hệ giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới.

Câu 5: Trang 97 – sgk lịch sử 12
Trong những năm 1932-1935, phong trào cách mạng nước ta được phục hồi như thế nào?​

Bài làm:
Những đảng viên trong tù đấu tranh kiên trì bảo vệ lập trường, quan điểm cách mạng của Đảng, tổ chức vượt ngục; đảng viên không bị bắt tìm cách gây dựng lại tổ chức Đảng và quần chúng.
Một số đảng viên hoạt động ở Trung Quốc và Thái Lan trở về nước họat động.
Năm 1932, theo chỉ thị của Quốc tế Cộng sản, Lê Hồng Phong đã cùng một số đảng viên cộng sản hoạt động ở trong và nước ngoài tổ chức ra Ban lãnh đạo Trung ương Đảng.
6/1932: Ban lãnh đạo Trung ương thảo ra chương trình hành động của Đảng, chủ trương đấu tranh đòi quyền tự do dân chủ cho nhân dân lao động, thả tù chính trị, bỏ các thứ thuế bất công, củng cố và phát triển các đòan thể cách mạng của quần chúng.
Phong trào đấu tranh của quần chúng như Hội cấy, Hội cày, Hội hiếu hỉ, Hội đọc sách báo …
Nhiều cuộc đấu tranh của công nhân nổ ra …
Cuối 1933 tổ chức Đảng dần hồi phục và củng cố.
Cuối 1934 đầu 1935, các Xứ ủy Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ được lập lại.
Đầu 1935, các tổ chức Đảng và phong trào quần chúng được hồi phục.

Câu 6: Trang 97 – sgk lịch sử 12
Nêu nội dung và ý nghĩa Đại hội đại biểu lần thứ Nhất của Đảng (3/1935)?​

Bài làm:
Nội dung Đại hội :

• Từ ngày 27=>31-3-1935 họp tại Ma cao (TQ).
• Đại hội xác định ba nhiệm vụ trước mắt là: củng cố và phát triển Đảng, tranh thủ quần chúng rộng rãi, chống chiến tranh đế quốc.
• Thông qua nghị quyết chính tri và điều lệ Đảng
• Bầu Ban Chấp hành TƯ do đồng chí Lê Hồng Phong làm Tổng bí thư

Ý nghĩa Đại hội:

• Đánh dấu mốc tổ chức Đảng đã được khôi phục hệ thống từ trung ương đến địa phương.
• Tổ chức quần chúng cũng được khôi phục

Câu 1: Trang 97 – sgk lịch sử 12
Nêu ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của phong trào cách mạng 1930-1931 với đỉnh cao là Xô-Viết Nghệ- Tĩnh?​

Bài làm:

• Đây là bước chuẩn bị đầu tiên cho thắng lợi của cách mạng tháng Tám . Bởi vì:
  • Qua phong trào, giai cấp vô sản Việt Nam, Đảng cộng sản Đông Dương đã khẳng định quyền lãnh đạo và năng lực lãnh đạo của mình. Thực tiễn đã khẳng định tính chất đúng đắn của đường lối chiến lược mà Đảng đề ra.
  • Qua phong trào, nông dân đã thể hiện lòng tin vào giai cấp công nhân, hình thành khối liên minh công nông là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng. Đây là những bài học to lớn , được quán triệt trong quá trình đấu tranh sau này.
  • Phong trào 1930 – 1931 mà đỉnh cao là xô Viết Nghệ - Tĩnh đã đem lại cho quần chúng công nông niềm tin ở lực lượng cách mạng của mình, ở năng lực làm chủ đất nước và vận mệnh dân tộc của mình.
  • Trong quá trình đấu tranh, đội ngũ cán bộ được thử thách và rèn luyện.
  • Phong trào đã khẳng định sự trưởng thành của giai cấp công nhân Việt Nam. Nhờ đó, Đảng ta được công nhận là một chi bộ của Quốc tế Cộng sản.
• Với những ý nghĩa hết sức to lớn ấy, phong trào 1030 – 1031 là cuộc diễn tập đầu tiên chuẩn bị cho cách mạng tháng Tám. Đánh giá Xô Viết Nghệ - Tĩnh, Nguyễn Ái Quốc viết “ Tuy đế quốc Pháp đã dập tắt phong trào trong một biển máu, những Xô Viết Nghệ - Tĩnh đã chứng tỏ một tinh thần oanh liệt và năng lực cách mạng của nhân dân lao động Việt Nam. Phong trào tuy thất bại, nhưng nó rèn lực lượng cho cách mạng tháng Tám thắng lợi sau này”.

Câu 2: Trang 97 – sgk lịch sử 12
Hãy nêu nhận xét về phong trào cách mạng 1930-1931?​

Bài làm:

• Ưu điểm: quyết liệt, có sự đoàn kết của nhiều giai cấp, nhất là giai cấp vô sản như nông dân, công nhân. Phong trào nhận được sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam, có đường lối đấu tranh rõ ràng.
• Hạn chế: sự chuẩn bị chưa chu đáo (vũ khí thô sơ, người tham gia chưa được huấn luyện quân sự,...), Đảng Cộng Sản Việt Nam vừa ra đời còn non trẻ nên chưa có nhiều kinh nghiệm tỏng việc lãnh đạo cách mạng.