Chào mừng Bạn tham gia Diễn Đàn VNKienThuc.com - Định hướng Forum Kiến Thức
- HÃY TẠO CHỦ ĐỀ KIẾN THỨC HỮU ÍCH VÀ CÙNG NHAU THẢO LUẬN
Kết nối: VNK X - VNK groups | Nhà Tài Trợ: BhnongFood X - Bhnong groups - Đặt mua Bánh Bhnong

Trả lời chủ đề

Nội dung: <blockquote data-quote="missyouloveyou" data-source="post: 78503" data-attributes="member: 138284"> PHÂN TÍCH TIẾNG HÁT CON TÀUVấn đề chính cần làm rõ :- Quá trình suy ngẫm bản thân của nhà thơ trước hiện thực xây dựng đất nước- Hành trình “từ chân trời một người đến chân trời tất cả”- Vẻ đẹp của Tây Bắc trong những ngày kháng chiến chống Pháp : lòng biết ơn nhân dân đã chuyển hóa từ cảm xúc đến nhận thức lý trí nhuần nhuyễn- Sự chuyển đổi phong cách nghệ thuật Chế Lan Viên trước và sau cách mạngDÀN Ý CHI TIẾT :I. ĐVĐ :1. “Tây Bắc ư ? Có riêng gì Tây Bắc...”Quả đúng như lời đề từ cho bài thơ “Tiếng hát con tàu”, Chế Lan Viên đã gửi gắm những suy nghĩ, xúc cảm phong phú vào một đề tài mang tính thời sự của những năm 1958 –1960 : phong trào khai hoang xây dựng kinh tế ở vùng rừng núi Tây Bắc. Vượt qua lối minh họa thông thuờng cho đường lối chủ trương của Đảng, nhà thơ đã tự thể hiện tâm sự của một lớp ngươì cầm bút về đất nước và nhân dân, với tình cảm chân thành và khát vọng mãnh liệt của cả một dân tộc trong thời đại mới.2. Bằng phong cách nghệ thuật trí tuệ sắc sảo, tài hoa trong ngôn ngữ và hình ảnh thơ, cùng tấm lòng, ý thức của người nghệ sĩ gắn bó với cuộc sống, bài thơ vẫn nguyên vẹn sức sống đến hôm nay.II. GQVĐ :A. Con đường đi đến “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên :1. Có thể xem bốn câu thơ đề từ của tác phẩm như là sự gói ghém trọn vẹn nỗi niềm của nhà thơ Chế Lan Viên, là sự trải nghiệm của một người có hơn hai mươi năm cầm bút để đi đến một chân lý giản đơn:Tây Bắc ư ? Có riêng gì Tây BắcKhi lòng ta đã hóa những con tàuKhi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hátTâm hồn ta là Tây Bắc chứ còn đâu2. Một thần đồng thơ sáng chói vào năm 17 tuổi, cảm nhận cuộc sống qua lăng kính của một cái tôi “tất cả như vô nghĩa, tất cả không ngoài nghĩa khổ đau”, chìm đắm trong quá khứ của một dân tộc “điêu tàn”, có lẽ để “khi lòng ta đã hóa những con tàu”, Chế Lan Viên đã phải trải qua bao lần tự soi thấu vào lòng mình để chọn một hướng đi. Câu thơ nói lên một nhận thức mới, một sự lột xác toàn diện, gắn với cảm giác thanh lọc và bay bổng của tâm hồn. “Con tàu”, trong cách nói của thi sĩ hẳn khác “con tàu say” của các thi sĩ lãng mạn nhiều lắm, bởi hành trình lần này là “từ chân trời một người đến chân trời tất cả”, là tình cảm “khởi phát tự lòng người” đi đến với cuộc đời.3. Ta chợt nhận ra ý nghĩa nhan đề của bài thơ : “tiếng hát con tàu”, “khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát”. Thời điểm có ý nghĩa thật lớn lao! Gắn với không khí hào hứng sôi nổi của cả một đất nước hồi sinh, tâm hồn nhà thơ được chắp cánh cùng “tiếng hát” hòa điệu vào bản đại hợp xướng của dân tộc, là men say khát vọng của thời đại mới – tràn trề “Ánh sáng” và tươi rói “Phù sa”. Hiện thực – khát vọng, cái riêng và cái chung hòa quyện, làm nên ngân vang “ tiếng hát của tình yêu nhân dân” (Nguyễn Xuân Nam).B. Phân tích chi tiết :1. Tiếng hát vang lên như một lời giục giã, mời gọi lên đường : Hai khổ thơ mở đầu cũng chính là tâm sự của nhà thơ :Con tàu này lên Tây Bắc anh đi chăng(...) Tâm hồn anh chờ gặp anh trên kiaMột câu hỏi hay một lời tự vấn? “Anh” là ai? Trong một đại từ nhân xưng ngôi thứ hai số ít, câu hỏi đã tạo ra một cuộc đối thoại trực tiếp : với bạn thơ và với chính mình. Hai vị thế khác nhau : một bên là những người đang được hút vào không gian động “lên Tây Bắc” với âm thanh “gió ngàn rú gọi” và một bên là anh – còn lưu luyến một “trời Hà Nội” bình yên. Hai không gian – hai thái cực được đặt vào tiếng “tàu gọi” thúc bách về thời gian, như đòi hỏi một chọn lựa dứt khoát. Hàng loạt hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng đã nối kết thành những suy ngẫm về ý nghĩa cuộc đời của mỗi con người. Làm gì đã có đường tàu lên Tây Bắc vào những năm 1958 – 1960? Chỉ có con tàu “đói những vầng trăng” – đến với khát vọng của muôn đời. Phải chăng suy tưởng của Chế Lan Viên đã gặp mạch cảm xúc ngày trước của Xuân Diệu: “trăng vú mộng đã muôn đời thi sĩ” trong hình ảnh “vầng trăng”. Thế nhưng con tàu thơ của Chế Lan Viên đâu phải chơi vơi trong vầng trăng lãng mạn trước kia, nó đang lao về phía trước, hứng gió ngàn mạnh mẽ của hiện thực, “lên Tây Bắc” là bay lên cùng ước mơ. Một cuộc ra đi vĩ đại để tìm thi hứng, cuộc sống đang mời gọi, “anh đi chăng?”, “anh có nghe?”, “sao chửa ra đi?”. Những câu hỏi dồn dập như xoáy sâu vào những trăn trở suy tư về thiên chức của người cầm bút trước hiện thực vĩ đại của dân tộc. Không ai khác, người đặt ra câu hỏi ấy chính là chàng trai mười bảy tuổi năm xưa đã từng coi “tất cả như vô nghĩa”, qua quá trình trải nghiệm đã nhận thức lại sự non nớt trong ám ảnh của một thời khổ đau. Hỏi để tự khẳng định dứt khoát với chính mình, dù phải trải qua bao trăn trở cũng phải xác định hướng đi rõ ràng. Thời “Điêu tàn”, Chế Lan Viên từng viết :Ta nằm ở giữa cân trời đấtKhối ngọc chưa nghiêng một hướng nàoCái tôi lúc ấy sao mà ngạo nghễ! Còn giờ đây anh mới có thể nhận ra cái tầm thường thảm hại của nó khi đặt vào thế tương phản với “đất nước mênh mông”. Cả cái vũ trụ bí mật anh tưởng mình đã khám phá ra, giờ thu lại trong một vỏ ốc của một “lòng đóng khép”. Hiện thực cuộc sống vĩ đại đòi hỏi mỗi nhà thơ phải mở lòng đón nhận, để tự nhận ra khuôn mặt chính mình. Khi sống hết mình cùng cuộc đời chung, đó là lúc tâm hồn anh mới thật sự trở thành “khối ngọc”.2. Lên Tây Bắc cũng là về nguồn :Hình ảnh Tây Bắc hiện lên trong tâm trí nhà thơ song hành cùng kỷ niệm mười năm kháng chiến gian khổ và anh dũng, mười năm nhà thơ đi tìm lại chính mình :Trên Tây Bắc! Ôi mười năm Tây BắcXứ thiêng liêng rừng núi đã anh hùngNơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đấtNay rạt rào đã chín trái đầu xuânÔi kháng chiến, mưòi năm qua như ngọn lửaNghìn năm sau còn đủ sức soi đưòngCon đã đi nhưng con cần vưọt nữaCho con về gặp lại Me yêu thương“Mười năm” – với lịch sử chỉ là một cái chớp mắt, với đời người cũng chỉ như một giấc chiêm bao, nhưng đối với một lớp ngưòi như Chế Lan Viên thì đó là cả một quá trình lột xác đầy đau đớn mà thiêng liêng. Tây Bắc là một giá trị đưọc khẳng định đầy tự hào trong quá khứ : Xứ thiêng liêng rừng núi đã anh hùng, nơi một con người Chế Lan Viên mới đã được khai sinh. Mảnh đất ấy là ân tình, là “máu đỏ” thấm vào đất, để thấm vào huyết quản, để nhà thơ một lần nữa cảm nhận một cách đầy tự hào ba tiếng “tâm hồn ta”. Đó là tấm lòng của một con người hiểu được giá trị của những hy sinh mất mát., hiểu đưọc màu đỏ thiêng liêng đã nhuộm máu bao lớp ngưòi anh dũng. Đó còn là niềm sung sưóng của con người nhìn sắc “chín trái đầu xuân”, tự nhìn lại mình để biết ơn sâu sá8c hơn mảnh đất đã tạo độ chín trong nhận thức. Cũng là hình ảnh hiện thực rạt rào niềm vuiGiọng thơ ấy không đơn thuần là tiếng nói lý trí mà chính là ân tình sâu nặng với kháng chiến. Những thán từ vang ra từ sâu thẳm lòng mình đã đưa nhà thơ sống lại với tất cả những ân tình kháng chiến, nói lên tiếng nói tâm tình của đứa con trong phút quay về. Từ thực tại, dòng suy tưởng nối kết “mười năm” quá khứ và “nghìn năm sau” trong ánh sáng bừng lên của “ngọn lửa” bất diệt. Dòng thơ là mạch cảm xúc tuôn chảy của dòng suối ngầm tình cả nguồn ân tình đằm thắm của dân tộc. Mỗi một cách xưng hô là sự biến chuyển của nhận thức và tâm trạng. Khi nhà thơ xưng “Con” và Tây Bắc trở thành “Mẹ yêu thương”, nhà thơ đã thật sự vượt qua ranh giới của cái tôi bé nhỏ để đến với Tổ quốc – nhân dân bằng một tình yêu giản dị chân thành.3. Tâm sự gắn cùng những hình ảnh kỷ niệm thân thương :a/ Đứa con đi xa trở về với Mẹ, biết bao là cảm động và ý nghĩa thiêng liêng trong giờ phút gặp lại :Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũCỏ đón giêng hai chim én gặp mùaNhư đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữaChiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưaSức sống mới của tâm hồn đưọc diễn tả qua những hình ảnh liên tưởng khái quát đã nói lên mối quan hệ mật thiết gắn bó của nhà thơ với nhân dân – những con người của một thời “hắt hiu lau xám , đậm đà lòng son”. Nhữnggian khổ của ngày hôm qua đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận, niềm vui sướng hồi sinh của tâm hồn. Tấm lòng biết ơn được thể hiện bằng những hình ảnh giàu sức biểu cảm, tình cảm ấy còn thiêng liêng hơn cả nỗi niềm của một “cố nhân”. Thời điểm “gặp lại” không phải là một thoáng tình cờ, mà là một cuộc gặp gỡ để những ân tình của nhân dân theo suốt một đời. Một cách nói giản đơn nhưng đó là kết quả của một quá trình thâm nhập để có thể cùng chung nhịp đập với dân tộc của cả một lớp người.b/ Cùng với niềm vui gặp lại là một nỗi nhớ mênh mông, những kỷ niệm một thời gian khổ ùa về, hiện hình cụ thể thành những “anh con”, “em con”, “mế” trong đại gia đình cách mạng. Hình ảnh ấy là những ân tình gắn bó tha thiết của nhà thơ với nhân dân, là chân lý của đời thuờng vô cùng giản đơn nhưng sâu sắc. Trong tâm trí nhà thơ, những con người của ngày hôm qua chính là hiện thân cụ thể của một khái niệm trừu tượng không dễ dàng hiểu nổi : Cách mạng. Cách mạng là sự chuyển giao giữa các thế hệ gắn với gian khổ, hy sinh và trách nhiệm. Là “chiếc áo nâu suốt một đời vá rách – Đêm cuối cùng anh gửi lại trao con”. Cách mạng là ân tình với đồng chí, đồng bào, là tình quân dân cá nưóc, là tình người trong kháng chiến. Mảnh đất và con ngưòi Tây Bắc sống cùng ký ức vẹn nguyên của nhà thơ để làm nên một nhận thức sâu sắc :Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủNơi nào qua lòng lại chẳng yêu thươngKhi ta ở chỉ là nơi đất ởKhi ta đi đất đã hóa tâm hồnTây Bắc xa xôi bỗng trở nên gần gũi, khi trái tim con người vang nhịp đập “yêu thương”. Đã từ rất lâu, lời tâm tình này của Chế Lan Viên đã thành câu nói cửa miệng biểu hiện tâm tình sâu đậm của mỗi con ngưòi. Đó chính là “tiếng ca từ lòng mình” mà nhà thơ đã chắt lọc ra từ những ngày kháng chiến. Tình cảm ấy vừa là tình cảm của ngưòi con cách mạng với quê hương kháng chiến, vừa là tâm huyết của con người hiểu trọn vẹn hai chữ “thủy chung” trong mạch nguồn dân tộc. Đó là sự khởi nguồn cho tình yêu bất tận :Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rétTình yêu ta như cánh kiến hoa vàngNhư xuân đến chim rừng lông trở biếcTình yêu làm đất lạ hóa quê hươngLên Tây Bắc là trở về trong vòng tay của mẹ, trong tình yêu của em, trong sắc màu nhung nhờ và mùi hưong nếp mới. Để từ kỷ niệm tạo ra cảm giác mới mẻ, ắp tràn, phong phú của mọi giác quan, để cảm nhận đầy đủ hơn về Tây Bắc – Đất nước và nhân dân.4. Tiếng hát của khát vọng :Tình nghĩa của ngày hôm qua đã tạo nên sức sống của thời đại mới, khơi nguồn cho những khát vọng về tương lai. Bằng lối triết lý đầy trí tuệ, Chế Lan Viên đã chọn lọc những biểu tượng khái quát từ những hình ảnh quen thuộc hàng ngày trong cuộc đời hằng thấy :Mắt ta nhớ mặt người tai ta nhớ tiếngMùa nhân dân giăng lúa chín rì ràoRẽ người mà đi, vịn tay mà đếnMặt đất nồng nhựa nóng của cần lao...Cuộc sống mới hiện hình trong mùa thu hoạch tràn đầy cảm hứng thời đại. Thời gian, công sức, sự hy sinh của bao lớp ngưòi kết thành khối vàng mười rực sáng của niềm tin, tạo thành nhựa sống mạnh mẽ cho hồn thơ Chế Lan Viên. Nhà thơ bộc bạch :Tây Bắc ơi, Người là Mẹ của hồn thơTưởng chừng nhà thơ không làm thơ nữa mà chỉ là lời tâm sự của một con người say mùi hưong chân lý, tận hưởng gió mới của cuộc sống xây dựng. Khát vọng, tình yêu lớn và suy nghĩ về tương lai tốt đẹp đã làm nên cảm hứng lãng mạn bay bổng cùng dân tộc.C. Khái quát tóm ý :1. Khi từ thế giới của cái tôi đến với cuộc đời chung, nhà thơ đã tìm ra dòng cảm hứng bất tận cho thơ ca bắt nguồn từ chính cuộc sống khẩn trương của nhân dân đang chuyển mình. Bài thơ là kết tinh sáng tạo của một chặng đưòng thơ mới của Chế Lan Viên, vừa là tiếng nói dạt dào cảm xúc vừa gắn với một tài hoa trí tuệ, đạt đến độ nhuần nhuyễn giữa lý trí và tình cảm.2. Có thể nhận ra một bản lĩnh thơ của Chế Lan Viên khi ông không sa vào kể lể những sự kiện minh họa cho tư tưởng lớn của Đảng như các nhà thơ cùng thời. Vì vậy, bài thơ không phải là tiếng nói của một thời mà đã thấm nhuần chân lý của đời sống, có sức sống bền bỉ. Đó là kết quả của một chặng đưòng nhà thơ thâm nhập để phát hiện bản chất tốt đẹp của cuộc sống mới. Tiếng lòng một người đã tạo thành độ cộng hưởng cảm xúc lớn đến với muôn người, chuyển tải những tình cảm chính trị hòa nhập vào đời sống tình cảm của cá nhân, hòa nhập Riêng – Chung làm một. Nhà thơ đã nói lên đưọc tâm tình của cả một lớp người giác ngộ sâu sắc vai trò của cách mạng và nhân dân bằng tình yêu chân thành, tự nhiên.III. KTVĐ :Lịch sử đã sang trang, dân tộc ta đang tiếp tục hành trình vào thiên niên kỷ mới. Trong không khí đất nưóc thanh bình, đọc lại “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên, ta như cảm nhận được âm vang của một thời đại dân tộc say mê cùng lý tưởng vẫn lan tỏa đến tận hôm nay. Tiếng thơ ấy không chỉ gợi lên những suy nghĩ về trách nhiệm của mỗi nguời gắn cùng dân tộc mà còn khơi dậy những ân tình với quá khứ. Bài thơ của Chế Lan Viên vẫn đi cùng năm tháng bằng suy ngẫm, tình cảm máu thịt gắn bó với nhân dân, đất nước, thời đại. Nhà thơ như đang nói cùng chúng ta :Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hátTâm hồn ta là Tây Bắc chứ còn đâu.. </blockquote>

Tên

Mã xác nhận