Bút Nghiên
ButNghien.com
- Xu
- 552
Ôn tập: Liên Xô và các nước Đông Âu (1945-1991) - Liên bang Nga (1991-2000)
Câu 1: Nêu những thành tựu chính của Liên Xô trong công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh(1945-1950)? Ý nghĩa của những thành tựu đó?
Sau chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô là nước thắng trận, song lại là nước bị chiến tranh tàn phá nặng nề nhất cả về người và của: hơn 27 triệu người chết, 1700 thành phố và hơn 7 vạn làng mạc bị phá hủy, 32000 xí nghiệp bị tàn phá.
Bên ngoài, các nước phương Tây đã thực hiện chính sách thù địch với Liên Xô, tiến hành "Chiến tranh lạnh", tích cực chạy đua vũ trang, bao vây kinh tế nhằm chuẩn bị một cuộc chiến tranh tổng lực để tiêu diệt Liên Xô và các nước Xã hội chủ nghĩa. Do vậy, Liên Xô phải thực hiện kế hoạch 5 năm khôi phục kinh tế(1945-1950).
Với tinh thần tự lực tự cường, nhân dân Liên Xô đã hoàn thành thắng lợi kế hoạch 5 năm khôi phục kinh tế(1946-1950) trong vòng 4 năm 3 tháng.
Công nghiệp được phục hồi vào năm 1947. Đến năm 1950, tổng sản lượng công nghiệp tăng 73% so với mức trước chiến tranh, hơn 6200 xí nghiệp được phục hồi hoặc xây dựng mới và đi vào hoạt động.
Sản xuất nông nghiệp năm 1950 đã đạt mức trước chiến tranh.
Khoa học-kỹ thuật phát triển nhanh chóng. Năm 1949, Liên Xô đã chế tạo thành công bom nguyên tử, phá vỡ thế độc quyền vũ khí nguyên tử của Mỹ.
Ý nghĩa:
Việc hoàn thành thắng lợi kế hoạch 5 năm khôi phục kinh tế có ý nghĩa hết sức quan trọng, là nền tảng vững chắc cho công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội về sau đạt được những thành tựu to lớn.
Những thành tựu đó đã củng cố và tăng cường sức mạnh của nhà nước Xô viết, nâng cao uy tín và vị thế của Liên Xô trên trường quốc tế, làm cho Liên Xô trở thành nước xã hội chủ nghĩa lớn và là chỗ dựa của phong trào cách mạng thế giới. Đồng thời nó cũng chứng tỏ tính ưu việt của Chủ nghĩa xã hội, làm đảo lộn chiến lược toàn cầu của Mỹ.
Câu 2:Trình bày những thành tựu Liên Xô đạt được trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội(từ năm 1950 đến nửa đầu những năm 70)? Ý nghĩa?
Sau khi hoàn thành khôi phục kinh tế, Liên Xô tiếp tục thực hiện nhiều kế hoạch dài hạn nhằm xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật của Chủ nghĩa xã hội đạt nhiều thành tựu to lớn:
Công nghiệp: trở thành cường quốc công nghiệp thứ hai thế giới(sau Mỹ).Một số nghành công nghiệp có sản lượng cao vào loại nhất thế giới như dầu mỏ, than, thép...Liên Xô đi đầu trong công nghiệp vũ trụ, công nghiệp điện hạt nhân.
Nông nghiệp: sản lượng nông phẩm trong những năm 60 tăng trung bình hằng năm 16%.
Khoa học-kỹ thuật: Năm 1957 là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo của trái đất; 1961phóng thành công tàu vũ trụ đưa nhà du hành vũ trụ I.Gagarin bay vòng quan trái đất, mở đầu kỷ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người.
Xã hội có nhiều biến đổi: tỷ lệ công nhân chiếm 55% số người lao động, trình độ học vấn của người dân không ngừng nâng cao.
Đối ngoại: thực hiện chính sách đối ngoại hòa bình, ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc và giúp đỡ các nước xã hội chủ nghĩa.
Những thành tựu đạt được có ý nghĩa hết sức quan trọng, là nền tảng vững chắc cho công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội về sau đạt được những thành tựu to lớn.
Những thành tựu đó đã củng cố và tăng cường sức mạnh của nhà nước Xô viết, nâng cao uy tín và vị thế của Liên Xô trên trường quốc tế, làm cho Liên Xô trở thành nước Xã hội chủ nghĩa lớn và là chỗ dựa của phong trào cách mạng thế giới.Đồng thời nó cũng chứng tỏ tính ưu việt của Chủ nghĩa xã hội, làm đảo lộn chiến lược toàn cầu của Mỹ.
Câu 3: Trình bày sự ra đời các nhà nước dân chủ nhân dân Đông Âu.Ý nghĩa?
Từ 1944-1945, chớp thời cơ hồng quân Liên Xô truy kích phát xít Đức qua lãnh thổ Đông Âu, nhân dân các nước Đông Âu đã nổi dậy giành chính quyền, thiết lập nhà nước dân chủ nhân dân: Ba Lan, Rumani(1944); Hunggari, Tiệp Khắc, Nam Tư, Anbani, Bungari(1946).
Từ 1945-1949, các nước Đông Âu tiến hành cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa các xí nghiệp lớn của tư bản, ban hành các quyền tự do dân chủ, nâng cao đời sống nhân dân.Vai trò lãnh đạo của các Đảng cộng sản ngày càng được khẳng định.
Sự ra đời các nhà nước Dân chủ nhân dân Đông Âu có ý nghĩa to lớn, đánh dấu chủ nghĩa xã hội thoát ra khỏi phạm vi một nước(Liên Xô) và bước đầu trở thành hệ thống thế giới.
Câu 4: Trình bày những thành tựu trong công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu(1950-1975)?
-Bối cảnh lịch sử: Từ 1950-1975 các nuớc Đông Âu đã thực hiện nhiều kế hoạch 5 năm nhằm xây dựng cơ sở vật chất-kỹ thuật của Chủ nghĩa xã hội trong tình hình khó khăn, phức tạp.
+Các nước xuất phát từ trình độ phát triển thấp.
+Bị các nước đế quốc bao vây kinh tế, các thế lực phản động trong nước ra sức chống phá.
+Sự giúp đỡ có hiệu quả của Liên Xô và sự vươn lên của nhân dân các nước Đông Âu.
-Thành tựu:
+Công nghiệp: điện khí hóa toàn quốc, sản lượng cao gấp hàng chục lần.
+Nông nghiệp: phát triển nhanh chóng, đáp ứng nhu cầu lương thực và thự phẩm của nhân dân.
+Trình độ khoa học-kỹ thuật được nâng lên rõ rệt.
Từ những nước nghèo, các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu đã trở thành các quốc gia công-nông nghiệp.
Câu 5: Trình bày sự ra đời và vai trò của Hội đồng tương trợ kinh tế(SEV) đến đầu những năm 70 của thế kỷ XX? Theo em, quan hệ hợp tác trên đây giữa các nước xã hội chủ nghĩa có ý nghĩa gì?
-Ngày 8-1-1949, Hội đồng tương trợ kinh tế(SEV) được thành lập với sự tham dự của các nước xã hội chủ nghĩa ở châu Âu.
-Mục tiêu: tăng cường hợp tác, thúc đẩy sự tiến bộ về kinh tế và kỹ thuật, thu hẹp dần sự chênh lệch về trình độ phát triển kinh tế giữa các nước thành viên.
-Thành tựu: giúp đỡ các nước thành viên, thúc đẩy sự tiến bộ về kinh tế và kỹ thuật, không ngừng nâng cao mức sống của nhân dân.
-Thiếu sót: không hòa nhập với đời sống kinh tế thế giới, chưa coi trọng đầy đủ việc áp dụng những tiến bộ của khoa học và công nghệ, sự hợp tác gặp nhiều trở ngại do cơ chế quan liêu, bao cấp.
*Ý nghĩa: quan hệ hợp tác toàn diện giữa các nước xã hội chủ nghĩa đã làm củng cố và tăng cường sức mạnh của hệ thống xã hội chủ nghĩa, tạo điều kiện để nhân dân các nước này có thể ngăn chặn, đẩy lùi các âm mưu chống phá, tiêu diệt của chủ nghĩa tư bản, không ngừng giúp đỡ phong trào cách mạng thế giới và góp phần giữ gìn hòa bình, an ninh thế giới.
Câu 6: Trình bày sự ra đời và vai trò của Tổ chức Hiệp ước phòng thủ Vacsava đến đầu những năm 70 của thế kỷ XX?
Ngày 14/5/1955, Tổ chức Hiệp ước phòng thủ Vacsava được thành lập.
+Mục tiêu: Thiết lập liên minh phòng thủ về quân sự và chính trị giữa các nước Xã hội chủ nghĩa châu Âu.
+Vai trò: giữ gìn hòa bình, an ninh ở châu Âu và thế giới, tạo nên thế cân bằng về sức mạnh quân sự giữa các nước xã hội chủ nghĩa và các nước tư bản chủ nghĩa.
*Ý nghĩa: quan hệ hợp tác toàn diện giữa các nước xã hội chủ nghĩa đã làm củng cố và tăng cường sức mạnh của hệ thống xã hội chủ nghĩa, tạo điều kiện để nhân dân các nước này có thể ngăn chặn, đẩy lùi các âm mưu chống phá, tiêu diệt của chủ nghĩa tư bản, không ngừng giúp đỡ phong trào cách mạng thế giới và góp phần giữ gìn hòa bình, an ninh thế giới.
Câu 7: Trình bày sự khủng hoảng của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô?
Những nguyên nhân chính dẫn đến sự khủng hoảng của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu? Từ sự sụp đổ ấy em có suy nghĩ như thế nào về công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở một số quốc gia hiện nay?
1.Sự khủng hoảng của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô.
*Tình hình kinh tế, chính trị:
-Năm 1973 cuộc khủng hoảng dầu mỏ tác động mạnh đến tình hình kinh tế, chính trị của nhiều nước trên thế giới. Liên Xô chậm đề ra những biện pháp sửa đổi để thích ứng với tình hình mới. Đến cuối những năm 70-đầu những năm 80, nền kinh tế Liên Xô dần bộc lộ những dấu hiệu suy thoái.
-Tình hình chính trị phức tạp, xuất hiện nhiều tư tưởng và một số nhóm đối lập chống lại Đảng cộng sản và nhà nước Xô viết.
*Công cuộc cải tổ:
-Tháng 3/1985, M.Goócbachốp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng và nhà nước Liên Xô, tiến hành công cuộc cải tổ đất nước.
-Sau 6 năm tiến hành cải tổ, do phạm nhiều sai lầm nên tình hình không được cải thiện, đất nước Xô viết lâm vào tình trạng khủng hoảng toàn diện.
*Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô:
-Tháng 8/1991, chính biến nhằm lật đổ M.Goócbachốp nổ ra nhưng thất bại. Đảng cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động. Chính phủ Liên bang tê liệt.
-Ngày 21/12/1991, M.Goócbachốp từ chức tổng thống,lá cờ đỏ búa liềm trên nóc điện Kremli bị hạ xuống, đánh dấu sự chấm dứt chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô sau 74 năm tồn tại.
2.Nguyên nhân tan rã của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu.
-Đường lối lãnh đạo mang tính chủ quan, duy ý chí, cùng với cơ chế tập trung quan liêu bao cấp làm cho sản xuất trì trệ, đời sống nhân dân không được cải thiện. Thêm vào đó, sự thiếu dân chủ và công bằng đã làm tăng thêm sự bất mãn trong quần chúng.
-Không bắt kịp bước phát triển của khoa học-kỹ thuật tiên tiến, dẫn tới tình trạng trì trệ, khủng hoảng về kinh tế và xã hội.
-Khi tiến hành cải tổ lại phạm phải sai lầm trên nhiều mặt, làm cho khủng hoảng thêm trầm trọng.
-Sự chống phá của các thế lực thù địch ở trong và ngoài nước.
Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu là một tổn thất chưa từng có trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, dẫn đến hệ thống mang tính thế giới của các nước xã hội chủ nghĩa không tồn tại nữa. Nhưng đây chỉ là sự sụp đổ của một mô hình chủ nghĩa xã hội chưa khoa học, chưa nhân văn và là một bước lùi tạm thời của chủ nghĩa xã hội, như V.I.Lê-nin đã nói: "Nếu người ta nhận xét thực chất của vấn đề, thì có bao giờ người ta thấy rằng trong lịch sử có một phương thức sản xuất mới nào lại đứng vững ngay được, mà lại không liên tiếp trải qua nhiều thất bại, nhiều sai lầm không".
Từ những đổ vỡ ấy, nhiều bài học kinh nghiệm đau xót được rút ra cho các nước xã hội chủ nghĩa ngày nay đang tiến hành công cuộc cải cách-đổi mới, nhằm xây dựng một chế độ xã hội chủ nghĩa đúng với bản chất của nó, phù hợp với hoàn cảnh và truyền thống văn hóa của mỗi dân tộc. Nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa trong đó có nhân dân ta, cần vững tin vào tương lai của chủ nghĩa xã hội, tin vào sự lãnh đạo của Đảng cộng sản và cố gắng hết mình vì sự nghiệp đổi mới trên con đường xã hội chủ nghĩa.
( Sưu tầm)
