rubi_mos2002
New member
- Xu
- 0
Khi nào tâm trí tạo nên những mối quan hệ không tồn tại
Để thấy tâm trí dễ dàng nhảy đến những kết luận sai như thế nào, hãy tham gia vào 1 thực nghiệm nhỏ...
...tưởng tượng là bạn được cho biết thông tin về 2 nhóm người mà bạn không biết. Hãy gọi họ là những người Azalean và Begonian.
Đối với mỗi nhóm, bạn được đưa cho 1 danh sách những hành vi tích cực và tiêu cực. 1 hành vi tốt có thể là: 1 người Azalean được thấy là giúp đỡ 1 bà cụ băng qua đường. 1 hành vi xấu có thể là: 1 người Begonian đái bậy ngoài đường.
Vậy, bạn đọc xong danh sách những hành vi tốt và xấu này về những người Azalean và Begonian và sau đó bạn đưa ra 1 số đánh giá về họ. Họ thường xuyên thực hiện những hành vi tốt và xấu như thế nào và họ là ai?
Những điều bạn chú ý đó là những người Begonian có vẻ như láu cá. Họ là những người thường xuyên bị phát hiện thấy rung chuông cửa và chạy mất. Ngược lại, những người Azalean là 1 nhóm lành mạnh hơn, nhìn chung là người tốt hơn.
Trong khi bạn hài lòng với sự đánh giá thì những gì được tiết lộ với bạn sau đó là tỷ lệ những hành vi tốt và xấu được liệt kê với người Azalean và Begonian chính xác là tương tự. Đối với những người Azalean, 18 hành vi tích cực được liệt kê cùng với 8 hành vi tiêu cực. Đối với người Begonian là 9 tích cực và 4 tiêu cực.
Trong thực tế, bạn chỉ có được ít thông tin về những người Begonian. Điều đã xảy ra là bạn xây dựng 1 mối quan hệ không thực tế giữa những hành vi xấu xảy ra thường xuyên hơn và những người Begonian; tuy nhiên, chúng không thường xuyên nhiều như vậy.
Khi thực nghiệm kết thúc, bạn thấy hầu hết những người khác cũng làm điều tương tự như bạn, kết luận rằng những người Begonian tệ hơn người Azalean.
Giải thích về sự không thực tế.
Phương pháp thực nghiệm này đến từ 1 nghiên cứu cổ điển của Hamilton và Gifford (1976), chúng ta nhìn nhận về những đặc điểm tích cực và tiêu cực của người khác như thế nào. Trong thực nghiệm, mọi người có những nhận thức khác nhau về 2 nhóm, đặc điểm tốt đối với đa số và xấu cho thiểu số, chỉ vì họ có nhiều thông tin về đa số. Nó không khó để nhận ra tại sao quá trình này có thể góp phần vào sự hình thành phần lớn định kiến trong xã hội.
Hiện nay, các nhà tâm lý không nhất trí về cách giải thích điều này và những kiểu tương quan không thực tế khác.
1 lời giải thích khác là con người đánh giá quá cao sức mạnh của những sự kiện hiếm khi xảy ra. Nói cách khác: nếu chỉ có 1 người Martian sống ở đường của bạn và anh/cô í nghe nhạc của dàn nhạc đệm, thì khi đó bạn có xu hướng nghĩ rằng tất cả người Martian phải thích nhạc của dàn nhạc đêm. Ngược lại, nếu 1 nửa số người ở con đường đó là những người Martian, và chỉ có 1 vài người trong số họ thích nhạc của dàn nhạc đêm, thì bạn sẽ đoán là chỉ có thiểu số thích kiểu nhạc đó.
Chúng ta nhìn thấy những mối tương quan không thực tế khắp mọi nơi.
Golf và giá cổ phiếu
Sau đây là 1 ví dụ về 1 kiểu tương quan không thực tế từ thế giới của các vị CEO. Khi bạn quyết định trả bao nhiêu tiền cho 1 CEO, thì những yếu tố nào bạn cần xem xét? Tôi chắc bạn có thể liệt kê 1 vài, nhưng còn khả năng chơi golf thì sao? Bạn sẽ trả cho 1 CEO nhiều hơn vì họ giỏi golf hơn?
1 phân tích đã xem xét mối tương quan giữa khả năng chơi golf và lương bổng của CEO Mỹ (Hogarth & Kolev, 2010). Họ phát hiện thấy khi khả năng chơi golf tiến bộ thì tiền lương của họ tăng lên. Những người không chơi golf, theo trung bình, có mức lương thấp nhất trong tất cả.
Và đây là điều hấp dẫn: những CEO càng chơi golf lên tay thì công việc kinh doanh của họ càng bị bỏ bê. Trong tâm trí con người, giỏi chơi golf đi kèm với lương cao hơn, nhưng trong thực tế nó đi kèm với hiệu quả kém hơn!
Giả định là có 1 mối tương quan không thực tế ở đây. Bằng cách nào đó, người ta giả định rằng vì 1 ai đó giỏi chơi golf thì họ cũng phải giỏi ở những lĩnh vực khác, như điều hành 1 tập đoàn đa quốc gia và do đó họ được trả lương cao hơn.
Nguồn: spring.org.uk
Để thấy tâm trí dễ dàng nhảy đến những kết luận sai như thế nào, hãy tham gia vào 1 thực nghiệm nhỏ...
...tưởng tượng là bạn được cho biết thông tin về 2 nhóm người mà bạn không biết. Hãy gọi họ là những người Azalean và Begonian.
Đối với mỗi nhóm, bạn được đưa cho 1 danh sách những hành vi tích cực và tiêu cực. 1 hành vi tốt có thể là: 1 người Azalean được thấy là giúp đỡ 1 bà cụ băng qua đường. 1 hành vi xấu có thể là: 1 người Begonian đái bậy ngoài đường.
Vậy, bạn đọc xong danh sách những hành vi tốt và xấu này về những người Azalean và Begonian và sau đó bạn đưa ra 1 số đánh giá về họ. Họ thường xuyên thực hiện những hành vi tốt và xấu như thế nào và họ là ai?
Những điều bạn chú ý đó là những người Begonian có vẻ như láu cá. Họ là những người thường xuyên bị phát hiện thấy rung chuông cửa và chạy mất. Ngược lại, những người Azalean là 1 nhóm lành mạnh hơn, nhìn chung là người tốt hơn.
Trong khi bạn hài lòng với sự đánh giá thì những gì được tiết lộ với bạn sau đó là tỷ lệ những hành vi tốt và xấu được liệt kê với người Azalean và Begonian chính xác là tương tự. Đối với những người Azalean, 18 hành vi tích cực được liệt kê cùng với 8 hành vi tiêu cực. Đối với người Begonian là 9 tích cực và 4 tiêu cực.
Trong thực tế, bạn chỉ có được ít thông tin về những người Begonian. Điều đã xảy ra là bạn xây dựng 1 mối quan hệ không thực tế giữa những hành vi xấu xảy ra thường xuyên hơn và những người Begonian; tuy nhiên, chúng không thường xuyên nhiều như vậy.
Khi thực nghiệm kết thúc, bạn thấy hầu hết những người khác cũng làm điều tương tự như bạn, kết luận rằng những người Begonian tệ hơn người Azalean.
Giải thích về sự không thực tế.
Phương pháp thực nghiệm này đến từ 1 nghiên cứu cổ điển của Hamilton và Gifford (1976), chúng ta nhìn nhận về những đặc điểm tích cực và tiêu cực của người khác như thế nào. Trong thực nghiệm, mọi người có những nhận thức khác nhau về 2 nhóm, đặc điểm tốt đối với đa số và xấu cho thiểu số, chỉ vì họ có nhiều thông tin về đa số. Nó không khó để nhận ra tại sao quá trình này có thể góp phần vào sự hình thành phần lớn định kiến trong xã hội.
Hiện nay, các nhà tâm lý không nhất trí về cách giải thích điều này và những kiểu tương quan không thực tế khác.
1 lời giải thích khác là con người đánh giá quá cao sức mạnh của những sự kiện hiếm khi xảy ra. Nói cách khác: nếu chỉ có 1 người Martian sống ở đường của bạn và anh/cô í nghe nhạc của dàn nhạc đệm, thì khi đó bạn có xu hướng nghĩ rằng tất cả người Martian phải thích nhạc của dàn nhạc đêm. Ngược lại, nếu 1 nửa số người ở con đường đó là những người Martian, và chỉ có 1 vài người trong số họ thích nhạc của dàn nhạc đêm, thì bạn sẽ đoán là chỉ có thiểu số thích kiểu nhạc đó.
Chúng ta nhìn thấy những mối tương quan không thực tế khắp mọi nơi.
Golf và giá cổ phiếu
Sau đây là 1 ví dụ về 1 kiểu tương quan không thực tế từ thế giới của các vị CEO. Khi bạn quyết định trả bao nhiêu tiền cho 1 CEO, thì những yếu tố nào bạn cần xem xét? Tôi chắc bạn có thể liệt kê 1 vài, nhưng còn khả năng chơi golf thì sao? Bạn sẽ trả cho 1 CEO nhiều hơn vì họ giỏi golf hơn?
1 phân tích đã xem xét mối tương quan giữa khả năng chơi golf và lương bổng của CEO Mỹ (Hogarth & Kolev, 2010). Họ phát hiện thấy khi khả năng chơi golf tiến bộ thì tiền lương của họ tăng lên. Những người không chơi golf, theo trung bình, có mức lương thấp nhất trong tất cả.
Và đây là điều hấp dẫn: những CEO càng chơi golf lên tay thì công việc kinh doanh của họ càng bị bỏ bê. Trong tâm trí con người, giỏi chơi golf đi kèm với lương cao hơn, nhưng trong thực tế nó đi kèm với hiệu quả kém hơn!
Giả định là có 1 mối tương quan không thực tế ở đây. Bằng cách nào đó, người ta giả định rằng vì 1 ai đó giỏi chơi golf thì họ cũng phải giỏi ở những lĩnh vực khác, như điều hành 1 tập đoàn đa quốc gia và do đó họ được trả lương cao hơn.
Nguồn: spring.org.uk
