rubi_mos2002
New member
- Xu
- 0
Những kì vọng: sử dụng chúng hoặc bị chúng sử dụng
Tham khảo
(Not So Great) Expectations
Expectations: use them or be used by them.
Published on November 23, 2009 by David Rock in Your Brain at Work
Những kì vọng là trải nghiệm của bộ não chú ý đến 1 phần thưởng khả thi (hoặc mối đe dọa).
Vì những kì vọng làm thay đổi nhận thức, điều này dẫn mọi người đến chỗ nhìn thấy những điều họ kì vọng được thấy, và không nhìn thấy những điều họ không kì vọng.
Các nhà khoa học từng huấn luyện những chú khỉ để kì vọng nhìn thấy 1 đối tượng cụ thể, ví dụ 1 hình tam giác màu đỏ. Những neuron trong não khỉ đối với việc nhận ra 1 hình tam giác đỏ bật sáng trước khi hình tam giác xuất hiện. Câu nói ‘hãy tìm và bạn sẽ thấy’ có thể có 1 cơ sở khoa học thần kinh.
Những kì vọng không được thỏa mãn thường gây ra 1 phản ứng đe dọa (threat response). Vì bộ não được xây dựng để né tránh mối đe dọa nên con người có xu hướng nỗ lực để diễn giải lại những sự kiện để thỏa mãn những kì vọng của họ.
*Những kì vọng không được thỏa mãn có thể gây ra 1 tác động mạnh mẽ. Sau đây là lí do.
Dopamine và những kì vọng
Nghiên cứu não tốt nhất về những kì vọng là của giáo sư Wolfram Schultz ở đại học Cambridge (Anh). Schultz nghiên cứu về những liên kết giữa dopamine và mạch điện phần thưởng. Schultz phát hiện thấy khi có 1 dấu hiệu từ môi trường cho thấy bạn sẽ nhận được 1 phần thưởng, dopamine được phóng thích. Những phần thưởng bất ngờ phóng thích nhiều dopamine hơn những phần thưởng được mong đợi. Do đó, 1 khoản tiền thưởng bất ngờ trong công việc, thậm chí chỉ là 1 khoản tiền nhỏ, có thể ảnh hưởng tích cực lên hóa chất trong não của bạn nhiều hơn 1 khoản tiền thưởng được mong đợi.
Tuy nhiên, nếu bạn đang kì vọng về 1 phần thưởng và bạn không nhận được nó, mức độ dopamine giảm xuống. Cảm giác này không dễ chịu, nó có cảm giác rất giống 1 cơn đau. Kì vọng được tăng lương và không được tăng lương có thể tạo ra 1 sự sợ hãi trong nhiều ngày. Tuy nhiên, những mức độ thấp của những kì vọng không được thỏa mãn là 1 điều gì đó mà tất cả chúng ta đều liên tục trải nghiệm: kì vọng đèn chuyển sang màu xanh và thấy phải chờ rất lâu và mức dopamine của bạn giảm, khiến bạn cảm thấy chán chường, thất vọng. Kì vọng dịch vụ ngân hàng sẽ làm nhanh nhưng thấy 1 dòng người xếp hàng dài, thất vọng nhiều hơn. Dopamine không chỉ suy giảm trong những trường hợp đó, mà bạn còn có 1 phản ứng đe dọa nhẹ, làm giảm chức năng của não trán trước (prefrontal) trong những nhiệm vụ cần suy nghĩ cẩn thận.
Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh của sự thèm muốn. Mức dopamine tăng lên khi bạn muốn 1 thứ gì đó, ngay cả khi thứ đó đơn giản chỉ là muốn băng qua đường.
Số lượng của những mối kết nối được thực hiện mỗi giây trong não cũng có quan hệ với những mức dopamine. 1 lượng cocaine làm tăng đột ngột mức dopamine, với những người nhảy giữa các ý tưởng 1 cách hỗn loạn vì số lượng những mối kết nối mỗi giây gia tăng. Khi mức dopamine quá thấp, số lượng những mối kết nối mỗi giây trong não giảm xuống.
Các tế bào dopamine trong vùng nhân não (nucleus accumbens) kết nối với nhiều phần của não, bao gồm vỏ não trán trước, những mức dopamine phù hợp là quan trọng cho sự tập trung. Bạn cần những mức dopamine phù hợp để “giữ” 1 ý tưởng trong võ não trán trước của bạn (prefrontal cortex). Những kì vọng tích cực làm tăng mức dopamine trong não, và những mức dopamine được gia tăng đó làm bạn có nhiều khả năng tập trung hơn. Điều này có thể hiểu được về trực giác: các giáo viên biết rằng trẻ em học tốt nhất khi chúng hứng thú với 1 chủ đề.
Sự liên kết giữa những kì vọng, dopamine và nhận thức có thể giải thích lí do tại sao hạnh phúc là 1 trạng thái tuyệt vời cho hoạt động tinh thần và giải quyết vấn đề. Rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện, như của Barbara Frederickson ở đại học North Carolina, cho thấy người hạnh phúc nhận thức được 1 lượng thông tin to lớn hơn, giải quyết được nhiều vấn đề hơn và đi đến nhiều ý tưởng mới hơn cho những hành động được thực hiện trong 1 tình huống. Có lẽ sự tìm kiếm hạnh phúc thực sự là 1 cuộc tìm kiếm những mức dopamine phù hợp. Từ quan điểm này, để tạo ra 1 cuộc sống ‘hạnh phúc’ có lẽ bạn nên sống 1 cuộc sống với 1 mức độ mới lạ lành mạnh, tạo ra những cơ hội cho những phần thưởng bất ngờ, và tin rằng mọi việc thường sẽ trở nên tốt hơn 1 chút.
Tạo ra những kì vọng phù hợp
Cho dù mục tiêu của bạn là được hạnh phúc mãi mãi, hoặc chỉ cải thiện năng suất lao động của bạn, rõ ràng là nó sẽ hữu ích để cải thiện cách bạn kiểm soát những kì vọng như thế nào, để tạo ra những mức dopamine phù hợp. Tôi không ủng hộ bạn tiêu thụ L-dopa, cocaine, hay bất kì chất nào khác để gây ra những mức dopamine cao hơn. Cách tốt nhất để kiểm soát những kì vọng của bạn là bắt đầu chú ý đến chúng. Kiểm soát những kì vọng của bạn cũng là 1 cách để bạn điều hòa những cảm xúc của bạn.
Những kì vọng không được thỏa mãn là 1 trong những kinh nghiệm quan trọng cần tránh, vì chúng tạo ra phản ứng đe dọa mạnh mẽ hơn. Nguyên tắc của bộ não là tối thiểu hóa những mối đe dọa. Chỉ khi mối đe dọa được giảm thiểu hóa thì bạn có thể tập trung vào việc gia tăng những phần thưởng khả thi. Những nhà lãnh đạo tuyệt vời kiểm soát những kì vọng 1 cách cẩn thận để tránh trường hợp không thỏa mãn được chúng. Khi tổng thống Obama tuyên thệ nhậm chức năm 2009, ông í cẩn thận đảm bảo rằng mọi người giảm thiểu những kì vọng của họ về ông và những năm sắp tới.
Thay đổi 1 cách có ý thức những điều bạn kì vọng có thể có 1 tác động bất ngờ. Hãy tưởng tượng bạn đang cố gắng có được 1 giấc ngủ ngon cho 1 chuyến bay quốc tế dài ngày. Nếu bạn giữ cho những kì vọng của bạn ở mức thấp thì bạn sẽ hoặc là cảm thấy ổn nếu bạn không nhận được phần thưởng, hoặc phấn khích nếu bạn nhận được phần thưởng. Trong khi đó, nếu bạn cho phép bản thân trở nên phấn khích về khả năng ngủ ngon, bạn sẽ hoặc là có 1 chuyến bay kinh khủng nếu bạn không ngủ được, hoặc chỉ hơi hạnh phúc, chứ không phấn khích nếu bạn ngủ ngon. Khi bạn nhìn lại tất cả những kết quả có khả năng xảy ra theo cách này, nó là hợp lí khi tối thiểu hóa những kì vọng về những phần thưởng tích cực của 1 người trong hầu hết các tình huống.
Ngoài việc đảm bảo giữ cho những kì vọng của bạn ở mức thấp thì còn có 1 cách khác để nâng cao tâm trạng của bạn là chú ý đến những kì vọng tích cực mà bạn biết là chắc chắn sẽ được thỏa mãn.Lựa chọn tập trung vào những thứ thường sẽ trở nên tốt hơn 1 chút giúp bạn duy trì được những mức dopamine phù hợp.
Hãy thử 1 số điều sau:
Luyện tập chú ý đến những kì vọng của bạn trong bất kì tình huống nào.
Luyện tập thiết lập những kì vọng thấp hơn 1 chút.
Khi 1 kì vọng tích cực không được thỏa mãn, luyện tập đánh giá lại (reappraising) tình huống bằng cách nhớ rằng bộ não của bạn đang làm việc gì đó kì lạ với dopamine.
Nguồn: Psychologytoday
Tham khảo
(Not So Great) Expectations
Expectations: use them or be used by them.
Published on November 23, 2009 by David Rock in Your Brain at Work
Những kì vọng là trải nghiệm của bộ não chú ý đến 1 phần thưởng khả thi (hoặc mối đe dọa).
Vì những kì vọng làm thay đổi nhận thức, điều này dẫn mọi người đến chỗ nhìn thấy những điều họ kì vọng được thấy, và không nhìn thấy những điều họ không kì vọng.
Các nhà khoa học từng huấn luyện những chú khỉ để kì vọng nhìn thấy 1 đối tượng cụ thể, ví dụ 1 hình tam giác màu đỏ. Những neuron trong não khỉ đối với việc nhận ra 1 hình tam giác đỏ bật sáng trước khi hình tam giác xuất hiện. Câu nói ‘hãy tìm và bạn sẽ thấy’ có thể có 1 cơ sở khoa học thần kinh.
Những kì vọng không được thỏa mãn thường gây ra 1 phản ứng đe dọa (threat response). Vì bộ não được xây dựng để né tránh mối đe dọa nên con người có xu hướng nỗ lực để diễn giải lại những sự kiện để thỏa mãn những kì vọng của họ.
*Những kì vọng không được thỏa mãn có thể gây ra 1 tác động mạnh mẽ. Sau đây là lí do.
Dopamine và những kì vọng
Nghiên cứu não tốt nhất về những kì vọng là của giáo sư Wolfram Schultz ở đại học Cambridge (Anh). Schultz nghiên cứu về những liên kết giữa dopamine và mạch điện phần thưởng. Schultz phát hiện thấy khi có 1 dấu hiệu từ môi trường cho thấy bạn sẽ nhận được 1 phần thưởng, dopamine được phóng thích. Những phần thưởng bất ngờ phóng thích nhiều dopamine hơn những phần thưởng được mong đợi. Do đó, 1 khoản tiền thưởng bất ngờ trong công việc, thậm chí chỉ là 1 khoản tiền nhỏ, có thể ảnh hưởng tích cực lên hóa chất trong não của bạn nhiều hơn 1 khoản tiền thưởng được mong đợi.
Tuy nhiên, nếu bạn đang kì vọng về 1 phần thưởng và bạn không nhận được nó, mức độ dopamine giảm xuống. Cảm giác này không dễ chịu, nó có cảm giác rất giống 1 cơn đau. Kì vọng được tăng lương và không được tăng lương có thể tạo ra 1 sự sợ hãi trong nhiều ngày. Tuy nhiên, những mức độ thấp của những kì vọng không được thỏa mãn là 1 điều gì đó mà tất cả chúng ta đều liên tục trải nghiệm: kì vọng đèn chuyển sang màu xanh và thấy phải chờ rất lâu và mức dopamine của bạn giảm, khiến bạn cảm thấy chán chường, thất vọng. Kì vọng dịch vụ ngân hàng sẽ làm nhanh nhưng thấy 1 dòng người xếp hàng dài, thất vọng nhiều hơn. Dopamine không chỉ suy giảm trong những trường hợp đó, mà bạn còn có 1 phản ứng đe dọa nhẹ, làm giảm chức năng của não trán trước (prefrontal) trong những nhiệm vụ cần suy nghĩ cẩn thận.
Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh của sự thèm muốn. Mức dopamine tăng lên khi bạn muốn 1 thứ gì đó, ngay cả khi thứ đó đơn giản chỉ là muốn băng qua đường.
Số lượng của những mối kết nối được thực hiện mỗi giây trong não cũng có quan hệ với những mức dopamine. 1 lượng cocaine làm tăng đột ngột mức dopamine, với những người nhảy giữa các ý tưởng 1 cách hỗn loạn vì số lượng những mối kết nối mỗi giây gia tăng. Khi mức dopamine quá thấp, số lượng những mối kết nối mỗi giây trong não giảm xuống.
Các tế bào dopamine trong vùng nhân não (nucleus accumbens) kết nối với nhiều phần của não, bao gồm vỏ não trán trước, những mức dopamine phù hợp là quan trọng cho sự tập trung. Bạn cần những mức dopamine phù hợp để “giữ” 1 ý tưởng trong võ não trán trước của bạn (prefrontal cortex). Những kì vọng tích cực làm tăng mức dopamine trong não, và những mức dopamine được gia tăng đó làm bạn có nhiều khả năng tập trung hơn. Điều này có thể hiểu được về trực giác: các giáo viên biết rằng trẻ em học tốt nhất khi chúng hứng thú với 1 chủ đề.
Sự liên kết giữa những kì vọng, dopamine và nhận thức có thể giải thích lí do tại sao hạnh phúc là 1 trạng thái tuyệt vời cho hoạt động tinh thần và giải quyết vấn đề. Rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện, như của Barbara Frederickson ở đại học North Carolina, cho thấy người hạnh phúc nhận thức được 1 lượng thông tin to lớn hơn, giải quyết được nhiều vấn đề hơn và đi đến nhiều ý tưởng mới hơn cho những hành động được thực hiện trong 1 tình huống. Có lẽ sự tìm kiếm hạnh phúc thực sự là 1 cuộc tìm kiếm những mức dopamine phù hợp. Từ quan điểm này, để tạo ra 1 cuộc sống ‘hạnh phúc’ có lẽ bạn nên sống 1 cuộc sống với 1 mức độ mới lạ lành mạnh, tạo ra những cơ hội cho những phần thưởng bất ngờ, và tin rằng mọi việc thường sẽ trở nên tốt hơn 1 chút.
Tạo ra những kì vọng phù hợp
Cho dù mục tiêu của bạn là được hạnh phúc mãi mãi, hoặc chỉ cải thiện năng suất lao động của bạn, rõ ràng là nó sẽ hữu ích để cải thiện cách bạn kiểm soát những kì vọng như thế nào, để tạo ra những mức dopamine phù hợp. Tôi không ủng hộ bạn tiêu thụ L-dopa, cocaine, hay bất kì chất nào khác để gây ra những mức dopamine cao hơn. Cách tốt nhất để kiểm soát những kì vọng của bạn là bắt đầu chú ý đến chúng. Kiểm soát những kì vọng của bạn cũng là 1 cách để bạn điều hòa những cảm xúc của bạn.
Những kì vọng không được thỏa mãn là 1 trong những kinh nghiệm quan trọng cần tránh, vì chúng tạo ra phản ứng đe dọa mạnh mẽ hơn. Nguyên tắc của bộ não là tối thiểu hóa những mối đe dọa. Chỉ khi mối đe dọa được giảm thiểu hóa thì bạn có thể tập trung vào việc gia tăng những phần thưởng khả thi. Những nhà lãnh đạo tuyệt vời kiểm soát những kì vọng 1 cách cẩn thận để tránh trường hợp không thỏa mãn được chúng. Khi tổng thống Obama tuyên thệ nhậm chức năm 2009, ông í cẩn thận đảm bảo rằng mọi người giảm thiểu những kì vọng của họ về ông và những năm sắp tới.
Thay đổi 1 cách có ý thức những điều bạn kì vọng có thể có 1 tác động bất ngờ. Hãy tưởng tượng bạn đang cố gắng có được 1 giấc ngủ ngon cho 1 chuyến bay quốc tế dài ngày. Nếu bạn giữ cho những kì vọng của bạn ở mức thấp thì bạn sẽ hoặc là cảm thấy ổn nếu bạn không nhận được phần thưởng, hoặc phấn khích nếu bạn nhận được phần thưởng. Trong khi đó, nếu bạn cho phép bản thân trở nên phấn khích về khả năng ngủ ngon, bạn sẽ hoặc là có 1 chuyến bay kinh khủng nếu bạn không ngủ được, hoặc chỉ hơi hạnh phúc, chứ không phấn khích nếu bạn ngủ ngon. Khi bạn nhìn lại tất cả những kết quả có khả năng xảy ra theo cách này, nó là hợp lí khi tối thiểu hóa những kì vọng về những phần thưởng tích cực của 1 người trong hầu hết các tình huống.
Ngoài việc đảm bảo giữ cho những kì vọng của bạn ở mức thấp thì còn có 1 cách khác để nâng cao tâm trạng của bạn là chú ý đến những kì vọng tích cực mà bạn biết là chắc chắn sẽ được thỏa mãn.Lựa chọn tập trung vào những thứ thường sẽ trở nên tốt hơn 1 chút giúp bạn duy trì được những mức dopamine phù hợp.
Hãy thử 1 số điều sau:
Luyện tập chú ý đến những kì vọng của bạn trong bất kì tình huống nào.
Luyện tập thiết lập những kì vọng thấp hơn 1 chút.
Khi 1 kì vọng tích cực không được thỏa mãn, luyện tập đánh giá lại (reappraising) tình huống bằng cách nhớ rằng bộ não của bạn đang làm việc gì đó kì lạ với dopamine.
Nguồn: Psychologytoday
