Những điều kiện kinh tế, xã hội, tiền đề văn hóa và tư tưởng cho sụe ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học?
Chủ nghĩa xã hội khoa học ra đời từ những điều kiện kinh tế, xã hội, tiền đề văn hóa và tư tưởng nhất định.
Giữa những năm 40 thế kỷ XIX, ở châu Âu đã xuất hiện những tiên đề khách quan cho C.Mác và Ph.Ăngghen sáng lập nên chủ nghĩa xã hội khoa học.
- Về điều kiện kinh tế, xã hội:
+ Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất ở nước Anh đã hoàn thành về cơ bản, thúc đẩy phương thức sản xuất và trao đổi tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh, lan rộng sang nhiều nước ở châu Âu. Từ đó mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất mang tính chất xã hội và quan hệ sản xuất dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất đã trở nên gay gắt;
+ Giai cấp tư sản và giai cấp vô sản tăng nhanh về số lượng, trở thành hai giai cấp cơ bản, vừa nương tựa cùng tồn tại, vừa mâu thuẫn đối kháng, đấu tranh quyết liệt với nhau về mặt lợi ích.
+ Giai cấp công nhân đã có sự trưởng thành về chất lượng, do đã trải qua nhiều bước phát triển, từ đấu tranh tự phát, thiếu ý thức chính trị đã dần chuyển sang tự giác, có tổ chức và xác định mục đích đánh đỗ giai cấp tư sản, giành chính quyền, lãnh đạo, tổ chức xây dựng chủ nghĩa cộng sản.
Tiêu biểu là các cuộc đấu tranh của công nhân:
Cuộc đấu tranh của công nhân ở Lyông ( Pháp, 1831).
Cuộc đấu tranh của công nhân Xilêdi (Đức, 1844).
Phong trào hiến chương ( Anh, 1835-1848).
Đó là những cơ sở kinh tế, xã hội khách quan dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học, thay thế cho các trào lưu lỗi thời khác, không có khả năng đáp ứng những nhu cầu chính trị cấp bách của cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân.
- Những tiền đề văn hóa tư tưởng:
Đầu thế kỷ XIX, loài người đã đạt được nhiều thành tựu khoa học lớn trên các lĩnh vực, tạo tiền đề cho sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.
+ Lĩnh vực khoa học tư nhiên, tiêu biểu là ba phát minh: Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng, Học thuyết về tê bào và học thuyết tiến hóa của Đácuyn.
+ Lĩnh vực tư tưởng tiêu biểu là:
Triết học cổ điển Đức, kinh tế chính trị học cổ điển Anh,các học thuyết xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa không tưởng – phê phán Pháp.
Không hề đánh giá thấp những di sản trí tuệ đó, những người sáng tạo ra chủ nghiã xã hội khoa học là C.Mác và PhĂngghen đã xem đó là những tiền đề tư tưởng cho học thuyết của mình.
Trên mảng đất hiện thực và những tiền đề ấy, bằng việc cho ra đời tác phẩm nổi tiếng “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” C.Mác và PhĂngghen đã công khai tuyên bố với toàn thế giới hệ tư tưởng của giai cấp vô sản ra đời – chủ nghĩa xã hội khoa học.
- Vấn đề rút ra:
+ Nghiên cứu, vận dụng, phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học bao giờ cũng phải dựa trên cơ sở hiện thực khách quan, phải căn cứ vào những điều kiện knh tế, xã hội, tiền đề văn hóa và tư tưởng nhất định trong những thời kỳ lịch sử cụ thể;
+ Tránh chủ quan, duy ý chí, siêu hình, dập khuôn may móc.
Theo Hỏi đáp CNXHKH*
Chủ nghĩa xã hội khoa học ra đời từ những điều kiện kinh tế, xã hội, tiền đề văn hóa và tư tưởng nhất định.
Giữa những năm 40 thế kỷ XIX, ở châu Âu đã xuất hiện những tiên đề khách quan cho C.Mác và Ph.Ăngghen sáng lập nên chủ nghĩa xã hội khoa học.
- Về điều kiện kinh tế, xã hội:
+ Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất ở nước Anh đã hoàn thành về cơ bản, thúc đẩy phương thức sản xuất và trao đổi tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh, lan rộng sang nhiều nước ở châu Âu. Từ đó mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất mang tính chất xã hội và quan hệ sản xuất dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất đã trở nên gay gắt;
+ Giai cấp tư sản và giai cấp vô sản tăng nhanh về số lượng, trở thành hai giai cấp cơ bản, vừa nương tựa cùng tồn tại, vừa mâu thuẫn đối kháng, đấu tranh quyết liệt với nhau về mặt lợi ích.
+ Giai cấp công nhân đã có sự trưởng thành về chất lượng, do đã trải qua nhiều bước phát triển, từ đấu tranh tự phát, thiếu ý thức chính trị đã dần chuyển sang tự giác, có tổ chức và xác định mục đích đánh đỗ giai cấp tư sản, giành chính quyền, lãnh đạo, tổ chức xây dựng chủ nghĩa cộng sản.
Tiêu biểu là các cuộc đấu tranh của công nhân:
Cuộc đấu tranh của công nhân ở Lyông ( Pháp, 1831).
Cuộc đấu tranh của công nhân Xilêdi (Đức, 1844).
Phong trào hiến chương ( Anh, 1835-1848).
Đó là những cơ sở kinh tế, xã hội khách quan dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học, thay thế cho các trào lưu lỗi thời khác, không có khả năng đáp ứng những nhu cầu chính trị cấp bách của cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân.
- Những tiền đề văn hóa tư tưởng:
Đầu thế kỷ XIX, loài người đã đạt được nhiều thành tựu khoa học lớn trên các lĩnh vực, tạo tiền đề cho sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.
+ Lĩnh vực khoa học tư nhiên, tiêu biểu là ba phát minh: Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng, Học thuyết về tê bào và học thuyết tiến hóa của Đácuyn.
+ Lĩnh vực tư tưởng tiêu biểu là:
Triết học cổ điển Đức, kinh tế chính trị học cổ điển Anh,các học thuyết xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa không tưởng – phê phán Pháp.
Không hề đánh giá thấp những di sản trí tuệ đó, những người sáng tạo ra chủ nghiã xã hội khoa học là C.Mác và PhĂngghen đã xem đó là những tiền đề tư tưởng cho học thuyết của mình.
Trên mảng đất hiện thực và những tiền đề ấy, bằng việc cho ra đời tác phẩm nổi tiếng “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” C.Mác và PhĂngghen đã công khai tuyên bố với toàn thế giới hệ tư tưởng của giai cấp vô sản ra đời – chủ nghĩa xã hội khoa học.
- Vấn đề rút ra:
+ Nghiên cứu, vận dụng, phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học bao giờ cũng phải dựa trên cơ sở hiện thực khách quan, phải căn cứ vào những điều kiện knh tế, xã hội, tiền đề văn hóa và tư tưởng nhất định trong những thời kỳ lịch sử cụ thể;
+ Tránh chủ quan, duy ý chí, siêu hình, dập khuôn may móc.
Theo Hỏi đáp CNXHKH*
