Xin giới thiệu với các bạn một số những khái niệm cơ bản trong bóng đá và những thông tin thú vị xoay quanh nó.
Cầu môn
Cầu môn bóng đá (gồm hai cột dọc, một xà ngang và lưới) giống như một cái lồng mà khi quả bóng lọt vào được tính là một bàn thắng.
Cầu môn được đặt ở chính giữa đường biên ngang gồm hai cột dọc đặt cách nhau 7,32m (tính từ mép trong của cột), được nối liền với nhau bởi một xà ngang song song và cách mặt sân 2,44m. Cầu môn phải được gắn với mặt sân một cách vững chắc. Kích thước của cột dọc và xà ngang giống hệt nhau và phải có đường kính dưới 12 cm. Cột và xà có thể làm bằng gỗ, kim loại hoặc chất lượng khác được phép, có dạng vuông, chữ nhật, tròn hay bầu dục.
Tuy nhiên các cột vuông ngày càng được thay bằng cột tròn; điều này có ảnh hưởng lớn đến cuộc chơi và kết quả trận đấu. Thực vậy, đã có những cú sút bị bật ngược lại do chạm vào cột hoặc xà ngang có góc nhọn nhưng nếu là cột hoặc xà ngang tròn thì bóng vẫn cớ thể lọt vào lưới.
Có thể cũng vì vậy mà đội Saint Étienne đã thất thủ trước đội Bayern ở trận chung kết Cúp Châu Âu năm 1976 trên sân Hampden Park ở Glasgow, ở đây các cột vuông chứ không phải cột tròn đã dội lại quả sút của Bathenay và Santini. Lưới cầu môn làm bằng sợi gai hay sợi nilông, được gắn chặt với cột dọc, xà ngang và mặt sân phía sau cầu môn, được căng một cách thích hợp và bố trí sao cho không gây cản trở đến hoạt động của thủ môn.
Trước quả giao bóng, trọng tài và các trợ lý phải kiểm tra tình trạng lưới. Trong quá trình diễn ra trận đấu, nếu lưới bị rách do một cú sút quá mạnh, nó sẽ được sửa lại ngay tại chỗ.
Áo thi đấu
Bộ luật chính thức của bóng đá (International Football Association Board) do FIFA xuất bản nêu rất rõ: “Trang phục cơ bản bắt buộc của một cầu thủ gồm một may – ô hoặc sơ – mi cộc tay, quần đùi, tất dài, bao che ống chân, giày” và “thủ môn phải mặc quần áo dễ phân biệt với những cầu thủ khác và trọng tài”. Quả vậy, một thế kỷ qua áo thi đấu của cầu thủ và thủ môn đã có biến đổi. Người ta đã chuyển từ sơ – mi vải len thùng thùng (khoảng năm 1900) sang áo may- ô sợi len hoặc sợi vải.
Ngày nay, nó được làm bằng sợi Polyester với ống tat dài hoặc ngắn tùy thoe mùa. Áo của thủ môn dày, có đệm ở hai vai, ở khuỷu tay và ở hai bên sườn để giảm nhẹ những cú va chạm.
Bao che ống bao chân
Để bảo vệ chân của mình, đặc biệt từ đoạn đầu gối tới bàn chân, các cầu thủ sử dụng bai che ống chân được gắn bên trong bí tẩt trực tiếp với ống chân cầu thủ bằng những loại dây da có chất dính.
Bao che ống chân được làm bằng chất dẻo mềm mại nhưng khá dẻo dai và tương đối dày, đủ để đảm bảo an toàn cho ống chân ở mức tối đa. Hiện nay, việc mang bao che ống chân là bắt buộc đối với các cầu thủ. Dụng cụ này được một người Anh có tên là Sam Weller Widdoson sáng chế vào năm 1874, nhưng lúc đó nó được gắn bên ngoài tất, chứ không như ngày nay.
Chiến thuật
Thoạt đầu bóng đá chỉ là trò chơi bóng của đàn ông, theo cách của trẻ em ở sân trường hoặc bãi đất hoang Nghĩa là người ta chỉ quan tâm đến 2 điều chủ yếu là lấy bóng và giữ bóng, rồi dắt vào khung thành đối phương. Là môn thể thao tập thể - vì do nhiều cá nhân chơi - họ tập hợp trong cùng một đội - bóng đá trước hết là sự kết hợp các hành động và nỗ lực cá nhân.
Tuy nhiên, chẳng mấy lúc đã xuất hiện một trật tự và một phương pháp nhất định. Ngay từ thời cổ đại, giới quân nhân đã chơi môn harpastum La Mã như một thứ trận đấu hòa bình giữa hai đội nhằm có bóng rồi đem được bóng vào sân đối phương. Nhưng rồi dần dần tình trạng lộ xộn đã nhường chỗ cho công việc tổ chức. Mỗi đội được chia làm 3 phần hay 3 tuyến: ba nguời ở hàng tiến công ( một trung phong và hai cánh) được sự hỗ trợ của nhóm tiếp ứng, đằng sau nhóm này có hàng hậu vệ đứng cảnh giới - đây là đội dự bị lo việc giám sát thành trì.
Hệ thống chiến thuật La Mã đã báo trước chiến thuật của hệ thống bóng đá hiện đại. Người dân thành Florence ở thế kỷ thứ XVI đã biến trò chơi này thành một môn chơi thực sự nhân một sự kiện quần chúng diễn ra mỗi năm một lần ở quảng trường Chợ. Mỗi đội có 27 cầu thủ: 15 ở tuyến đầu (các cầu thủ tiến công, hay Innanzi), 5 ở tuyến hai (các cầu thủ phá đám hay sconciaton), 4 ở tuyến ba ( hậu vệ hay datori innanzi) và ba cầu thủ phòng ngự cuối cùng (datori in dietro). Cầu thủ hai đội mặc trang phục màu sắc khác nhau tuỳ theo xứ đạo của họ. Họ ghi được bàn thắng khi phát được bóng lên trên hai lá cờ được gương ra. Trong những năm gần đây, hình thức chơi bóng thành Florence này được chơi lại mỗi năm một lần ở đó.
Môn bóng đá được hình thành ở chính nước Anh. Kiểu chơi Florence đã làm những người Anh theo phe vua Charles đệ Nhất phải ngạc nhiên và say mê. Tị nạn ở Italia sau thắng lợi của Crơmwell, họ đã học và đem theo về nước năm 1660, khi Charles đệ Nhị lên ngôi, có trận đấu bóng giữa các gia nhân của vua Charles đệ Nhị và bá tước Albermarle.
Chuyền bóng
Chuyền bóng là cơ sở của bóng đá vì nó biểu trưng cho một lối chơi mang tính đồng đội, mà trong đó, chuyền bóng là điểm nối kết các cầu thủ với nhau dưới hình thức một sự liên kết các đường bóng.
Hành động chuyền bóng là đưa bóng từ chân một cầu thủ tới một đồng đội của mình trong khi tránh được cầu thủ đối phương nhằm thiết kế đường bóng và đưa bóng đến sát khung thành của đối phương. Đó là cả một công trình sáng tạo được thực hiện một cách chính xác, nhanh chóng, bất ngờ và đa dạng.
Chuyền bóng có thể có những cách thức thể hiện rất khác nhau: chuyền bóng dài hoặc chuyền bóng ngắn, chuyền sệt hay chuyền bổng, chuyền trở lại phía sau, chuyền sang bên, chuyền vòng cung, chuyền sâu. Đấy là chưa kể đến các kiểu chuyền bóng “một - hai”, phối hơp chuyền bóng ngắn qua - lại và theo hình tam giác giữa hai cầu thủ mà người ta thường gọi lối dắt bóng tập thể.
Thay cầu thủ
Từ trước tới nay, bóng đá vẫn chơi mỗi bên mười một cầu thủ cho tới con số ít nhất, là mỗi bên tám người. Cho đến năm 1958, việc thay thế một hay nhiều cầu thủ bị thương vẫn bị cấm và đến năm đó, Ủy ban bóng đá quốc tế mới bãi bỏ lệnh cấm này và cho phép thay thế cầu thủ. Năm 1976, cho phép thay đổi người hai lần. Sau đó, đã tăng đến 5 lần trong số đó được một lần thay thủ môn. Cuối cùng, hiện nay cho phép thay hai cầu thủ và một thủ môn.
Mặt khác, việc thay đổi người cũng đã trở thành một thủ thuật để huấn luyện viên có thể khái thác khả năng thay cầu thủ để thay đổi cách bố trí đội ngũ đang thi đấu.
Chuyển nhượng
Đội hình các siêu sao đa quốc tịch một thời của Real Madrid
Các cuộc chuyển nhượng (cầu thủ từ câu lạc bộ này chuyển sang câu lạc bộ khác) đã xuất hiện trong bóng đá ngay từ khi môn này được dân chủ hóa trong những năm 70 thế kỷ XIX. Chính dưới hình thức bồi thường chuyển nhượng mà tiền bạc bắt đầu xâm nhập vào bóng đá.
Trước khi xuất hiện chế độ chuyên nghiệp, các liên đoàn có ác cảm với việc chuyển nhượng: ví dụ trong những năm 1920, liên đoàn Pháp lập ra thẻ đăng ký B để cấm các cầu thủ được chuyển nhượng chơi ở đội hình một CLB mới. Các nhà công nghiệp đứng đầu các CLB thường lôi kéo các cầu thủ bằng cách giao cho họ những nhiệm vụ ít gò bó và chi trả lương theo thực tế tài năng cầu thủ của họ. Chỉ khi chế độ chuyên nghiệp xuất hiện mới chặn được tình trạng chệch hướng này…nhưng lại dẫn đến những điều thái quá khác.
Theo dòng thời gian, ngày càng hiếm thấy cầu thủ theo nghiệp của mình chỉ ở một CLB và càng hiếm có các hợp đồng với cầu thủ được thực hiện đến cùng.
Một số CLB chuyên lo đào tạo cầu thủ trẻ để sau đó có thể bán lại với giá đắt như vàng cho các CLB đang thực hiện chính sách tuyển mộ ngôi sao. Các khoản bồi thường đã đạt đến những số tiền cực lớn: 405 triệu Francs vào tháng 7 năm 2000 để chuyển nhượng cầu thủ Bồ Đào Nha Luis Figo từ Barcelona về Madrid.
Thêm nữa lại xuất hiện những cò mồi với những hoạt động mập mờ về phương diện luật pháp. Tuy nhiên vào đầu những năm 90, chỉ có những cầu thủ xuất sắc mới có thể tính chuyện lập nghiệp bên ngoài giải vô địch của nước mình. Lúc đó xuất hiện trường hợp của Jean - Luc Bosman. Anh bị thất nghiệp tù khi cuộc chuyển nhượng anh thất bại do số cầu thủ nước ngoài bị giới hạn và anh đã đâm đơn kiện lên tòa án Châu Âu. Tòa án này phán xử là quy định nói trên trái ngược với quyền tự do đi lại của những người lao động thuộc liên minh Châu Âu. Từ nay chỉ có thể giới hạn số cầu thủ ngoài Liên minh Châu Âu (do vậy Milan AC đã có thể có 8 cầu thủ Italia và 14 cầu thủ nước ngoài!).
Theo VFF
Cầu môn
Cầu môn bóng đá (gồm hai cột dọc, một xà ngang và lưới) giống như một cái lồng mà khi quả bóng lọt vào được tính là một bàn thắng.
Cầu môn được đặt ở chính giữa đường biên ngang gồm hai cột dọc đặt cách nhau 7,32m (tính từ mép trong của cột), được nối liền với nhau bởi một xà ngang song song và cách mặt sân 2,44m. Cầu môn phải được gắn với mặt sân một cách vững chắc. Kích thước của cột dọc và xà ngang giống hệt nhau và phải có đường kính dưới 12 cm. Cột và xà có thể làm bằng gỗ, kim loại hoặc chất lượng khác được phép, có dạng vuông, chữ nhật, tròn hay bầu dục.
Tuy nhiên các cột vuông ngày càng được thay bằng cột tròn; điều này có ảnh hưởng lớn đến cuộc chơi và kết quả trận đấu. Thực vậy, đã có những cú sút bị bật ngược lại do chạm vào cột hoặc xà ngang có góc nhọn nhưng nếu là cột hoặc xà ngang tròn thì bóng vẫn cớ thể lọt vào lưới.
Có thể cũng vì vậy mà đội Saint Étienne đã thất thủ trước đội Bayern ở trận chung kết Cúp Châu Âu năm 1976 trên sân Hampden Park ở Glasgow, ở đây các cột vuông chứ không phải cột tròn đã dội lại quả sút của Bathenay và Santini. Lưới cầu môn làm bằng sợi gai hay sợi nilông, được gắn chặt với cột dọc, xà ngang và mặt sân phía sau cầu môn, được căng một cách thích hợp và bố trí sao cho không gây cản trở đến hoạt động của thủ môn.
Trước quả giao bóng, trọng tài và các trợ lý phải kiểm tra tình trạng lưới. Trong quá trình diễn ra trận đấu, nếu lưới bị rách do một cú sút quá mạnh, nó sẽ được sửa lại ngay tại chỗ.
Áo thi đấu
Bộ luật chính thức của bóng đá (International Football Association Board) do FIFA xuất bản nêu rất rõ: “Trang phục cơ bản bắt buộc của một cầu thủ gồm một may – ô hoặc sơ – mi cộc tay, quần đùi, tất dài, bao che ống chân, giày” và “thủ môn phải mặc quần áo dễ phân biệt với những cầu thủ khác và trọng tài”. Quả vậy, một thế kỷ qua áo thi đấu của cầu thủ và thủ môn đã có biến đổi. Người ta đã chuyển từ sơ – mi vải len thùng thùng (khoảng năm 1900) sang áo may- ô sợi len hoặc sợi vải.
Ngày nay, nó được làm bằng sợi Polyester với ống tat dài hoặc ngắn tùy thoe mùa. Áo của thủ môn dày, có đệm ở hai vai, ở khuỷu tay và ở hai bên sườn để giảm nhẹ những cú va chạm.
Bao che ống bao chân
Để bảo vệ chân của mình, đặc biệt từ đoạn đầu gối tới bàn chân, các cầu thủ sử dụng bai che ống chân được gắn bên trong bí tẩt trực tiếp với ống chân cầu thủ bằng những loại dây da có chất dính.
Bao che ống chân được làm bằng chất dẻo mềm mại nhưng khá dẻo dai và tương đối dày, đủ để đảm bảo an toàn cho ống chân ở mức tối đa. Hiện nay, việc mang bao che ống chân là bắt buộc đối với các cầu thủ. Dụng cụ này được một người Anh có tên là Sam Weller Widdoson sáng chế vào năm 1874, nhưng lúc đó nó được gắn bên ngoài tất, chứ không như ngày nay.
Chiến thuật
Thoạt đầu bóng đá chỉ là trò chơi bóng của đàn ông, theo cách của trẻ em ở sân trường hoặc bãi đất hoang Nghĩa là người ta chỉ quan tâm đến 2 điều chủ yếu là lấy bóng và giữ bóng, rồi dắt vào khung thành đối phương. Là môn thể thao tập thể - vì do nhiều cá nhân chơi - họ tập hợp trong cùng một đội - bóng đá trước hết là sự kết hợp các hành động và nỗ lực cá nhân.
Tuy nhiên, chẳng mấy lúc đã xuất hiện một trật tự và một phương pháp nhất định. Ngay từ thời cổ đại, giới quân nhân đã chơi môn harpastum La Mã như một thứ trận đấu hòa bình giữa hai đội nhằm có bóng rồi đem được bóng vào sân đối phương. Nhưng rồi dần dần tình trạng lộ xộn đã nhường chỗ cho công việc tổ chức. Mỗi đội được chia làm 3 phần hay 3 tuyến: ba nguời ở hàng tiến công ( một trung phong và hai cánh) được sự hỗ trợ của nhóm tiếp ứng, đằng sau nhóm này có hàng hậu vệ đứng cảnh giới - đây là đội dự bị lo việc giám sát thành trì.
Hệ thống chiến thuật La Mã đã báo trước chiến thuật của hệ thống bóng đá hiện đại. Người dân thành Florence ở thế kỷ thứ XVI đã biến trò chơi này thành một môn chơi thực sự nhân một sự kiện quần chúng diễn ra mỗi năm một lần ở quảng trường Chợ. Mỗi đội có 27 cầu thủ: 15 ở tuyến đầu (các cầu thủ tiến công, hay Innanzi), 5 ở tuyến hai (các cầu thủ phá đám hay sconciaton), 4 ở tuyến ba ( hậu vệ hay datori innanzi) và ba cầu thủ phòng ngự cuối cùng (datori in dietro). Cầu thủ hai đội mặc trang phục màu sắc khác nhau tuỳ theo xứ đạo của họ. Họ ghi được bàn thắng khi phát được bóng lên trên hai lá cờ được gương ra. Trong những năm gần đây, hình thức chơi bóng thành Florence này được chơi lại mỗi năm một lần ở đó.
Môn bóng đá được hình thành ở chính nước Anh. Kiểu chơi Florence đã làm những người Anh theo phe vua Charles đệ Nhất phải ngạc nhiên và say mê. Tị nạn ở Italia sau thắng lợi của Crơmwell, họ đã học và đem theo về nước năm 1660, khi Charles đệ Nhị lên ngôi, có trận đấu bóng giữa các gia nhân của vua Charles đệ Nhị và bá tước Albermarle.
Chuyền bóng
Chuyền bóng là cơ sở của bóng đá vì nó biểu trưng cho một lối chơi mang tính đồng đội, mà trong đó, chuyền bóng là điểm nối kết các cầu thủ với nhau dưới hình thức một sự liên kết các đường bóng.
Hành động chuyền bóng là đưa bóng từ chân một cầu thủ tới một đồng đội của mình trong khi tránh được cầu thủ đối phương nhằm thiết kế đường bóng và đưa bóng đến sát khung thành của đối phương. Đó là cả một công trình sáng tạo được thực hiện một cách chính xác, nhanh chóng, bất ngờ và đa dạng.
Chuyền bóng có thể có những cách thức thể hiện rất khác nhau: chuyền bóng dài hoặc chuyền bóng ngắn, chuyền sệt hay chuyền bổng, chuyền trở lại phía sau, chuyền sang bên, chuyền vòng cung, chuyền sâu. Đấy là chưa kể đến các kiểu chuyền bóng “một - hai”, phối hơp chuyền bóng ngắn qua - lại và theo hình tam giác giữa hai cầu thủ mà người ta thường gọi lối dắt bóng tập thể.
Thay cầu thủ
Từ trước tới nay, bóng đá vẫn chơi mỗi bên mười một cầu thủ cho tới con số ít nhất, là mỗi bên tám người. Cho đến năm 1958, việc thay thế một hay nhiều cầu thủ bị thương vẫn bị cấm và đến năm đó, Ủy ban bóng đá quốc tế mới bãi bỏ lệnh cấm này và cho phép thay thế cầu thủ. Năm 1976, cho phép thay đổi người hai lần. Sau đó, đã tăng đến 5 lần trong số đó được một lần thay thủ môn. Cuối cùng, hiện nay cho phép thay hai cầu thủ và một thủ môn.
Mặt khác, việc thay đổi người cũng đã trở thành một thủ thuật để huấn luyện viên có thể khái thác khả năng thay cầu thủ để thay đổi cách bố trí đội ngũ đang thi đấu.
Chuyển nhượng
Đội hình các siêu sao đa quốc tịch một thời của Real Madrid
Các cuộc chuyển nhượng (cầu thủ từ câu lạc bộ này chuyển sang câu lạc bộ khác) đã xuất hiện trong bóng đá ngay từ khi môn này được dân chủ hóa trong những năm 70 thế kỷ XIX. Chính dưới hình thức bồi thường chuyển nhượng mà tiền bạc bắt đầu xâm nhập vào bóng đá.
Trước khi xuất hiện chế độ chuyên nghiệp, các liên đoàn có ác cảm với việc chuyển nhượng: ví dụ trong những năm 1920, liên đoàn Pháp lập ra thẻ đăng ký B để cấm các cầu thủ được chuyển nhượng chơi ở đội hình một CLB mới. Các nhà công nghiệp đứng đầu các CLB thường lôi kéo các cầu thủ bằng cách giao cho họ những nhiệm vụ ít gò bó và chi trả lương theo thực tế tài năng cầu thủ của họ. Chỉ khi chế độ chuyên nghiệp xuất hiện mới chặn được tình trạng chệch hướng này…nhưng lại dẫn đến những điều thái quá khác.
Theo dòng thời gian, ngày càng hiếm thấy cầu thủ theo nghiệp của mình chỉ ở một CLB và càng hiếm có các hợp đồng với cầu thủ được thực hiện đến cùng.
Một số CLB chuyên lo đào tạo cầu thủ trẻ để sau đó có thể bán lại với giá đắt như vàng cho các CLB đang thực hiện chính sách tuyển mộ ngôi sao. Các khoản bồi thường đã đạt đến những số tiền cực lớn: 405 triệu Francs vào tháng 7 năm 2000 để chuyển nhượng cầu thủ Bồ Đào Nha Luis Figo từ Barcelona về Madrid.
Thêm nữa lại xuất hiện những cò mồi với những hoạt động mập mờ về phương diện luật pháp. Tuy nhiên vào đầu những năm 90, chỉ có những cầu thủ xuất sắc mới có thể tính chuyện lập nghiệp bên ngoài giải vô địch của nước mình. Lúc đó xuất hiện trường hợp của Jean - Luc Bosman. Anh bị thất nghiệp tù khi cuộc chuyển nhượng anh thất bại do số cầu thủ nước ngoài bị giới hạn và anh đã đâm đơn kiện lên tòa án Châu Âu. Tòa án này phán xử là quy định nói trên trái ngược với quyền tự do đi lại của những người lao động thuộc liên minh Châu Âu. Từ nay chỉ có thể giới hạn số cầu thủ ngoài Liên minh Châu Âu (do vậy Milan AC đã có thể có 8 cầu thủ Italia và 14 cầu thủ nước ngoài!).
Theo VFF
