"Một con người ra đời" (M.Gorki)

[ButBi]

M.Gorki là nhà văn Nga vĩ đại đã có những cảm nhận hết sức sâu sắc về con người. Chương trình Văn 12 đã chọn lọc tác phẩm MỘT CON NGƯỜI RA ĐỜI để học là một sự táo bạo! Đây là một tác phẩm không dễ cảm nhận. Vì vậy, tôi xin nêu một số tư liệu cũng như vài cảm nhận xung quanh tác phẩm này của ông:

I. TƯ TƯỞNG CỦA M.GORKI:

+ "Chỉ có hai hình thức sống: thối rữa và cháy bùng. Bọn hèn nhát và tham lam chọn lối sống thứ nhất, những người dũng cảm và rộng lượng chọn lối thứ hai" (Bài thơ ĐỒNG HỒ)

+ "Tất cả ở trong con người, tất cả vì con người!(...) Con Người! Tiếng ấy thật tuyệt diệu! Tiếng ấy vang lên kiêu hãnh và hùng tráng!" (DƯỚI ĐÁY)

+ Cao cả thay cái chức vị làm người trên trái đất - được thấy bao nhiêu điều kỳ diệu, trái tim được rung động một cách ngọt ngào mãnh liệt biết bao nhiêu trong khi nín lặng chiêm ngưỡng cái đẹp tuyệt vời!

+ "Chú mày phải tự khẳng định cho khoẻ vào mới được, chứ không thì kẻ đồng loại sẽ vặt cổ chú mày..." (MỘT CON NGƯỜI RA ĐỜI)

II. Cảm nhận về MỘT CON NGƯỜI RA ĐỜI:

Tác phẩm là những cảm nhận sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc sống. Cảm hứng lãng mạn tích cực của tác phẩm giúp người đọc nhận ra những vẻ đẹp cuộc sống con người giữa hiện thực trần trụi và khắc nghiệt. Đứa con của một người mẹ Nga bình thường đã được đón nhận bằng tất cả niềm hân hoan của một tâm hồn luôn biết trân trọng những giá trị con người. Tác giả hướng người đọc nhận ra vẻ đẹp thánh thiện cao cả của người mẹ trong thời khắc sinh thành một sự sống, trong niềm hạnh phúc đón nhận đứa con. Tiếng khóc chào đời của chú bé Oren như khẳng định mạnh mẽ sự hiện hữucủa con người giữa thế gian. Cùng niềm hân hoan về sự có mặtcủa chú bé là những suy nghĩ về sự tồn tại của con người, trong một cuộc sống tồn đọng bao điều nghiệt ngã. Con người phải vượt lên số phận.M.Gorki là một người luôn đề cao vẻ đẹp người phụ nữ, ông đã nhận ra trong người mẹ khốn khổ một đức tính, một tâm hồn Mẹ cao cả thiêng liêng.

Những trang văn miêu tả khung cảnh thiên nhiên tuyệt vời của tác phẩm như tạo thành một không gian riêng bảo bọc, nâng đỡ, tiếp sức cho con người: một nền lá vàng rực, một không gian chan hoà nắng, biển mênh mông rì rầm và ấm áp, mặn mà với hai mẹ con. Hành trình của hai mẹ con dằng dặc những ám ảnh mưu sinh, nhưng sự hiện diện của đứa con đem lại sức mạnh, niềm sung sướng để có thể đi cùng trời cuối đất. Tác giả tạo cho ta cảm giác về nguồn hạnh phúc to lớn của con người, lớn lên trong tình yêu của mẹ, sẽ trưởng thành và sống xứng đáng là một Con Người. Cái "đấng người đỏ hỏn", món quà tuyệt vời của Thượng Đế ban cho người mẹ, là hình tượng sống động vaàđáng yêu, khiến người đọc hiểu hơn giá trị nhân văn cao cả của tác phẩm, tư tưởng của M.Gorki: TẤT CẢ Ở TRONG CON NGƯỜI, TẤT CẢ VÌ CON NGƯỜI!

T.H.N​

 

[giáo điều]

Bài văn giúp ta thấu hiểu thêm về vẻ đẹp của con người.

 

[Phong Cầm]

Những nét khác thường trong ‘Một con người ra đời’ của Macxim Gorki
​

(Bản dịch của Cao Xuân Hạo – Chương trình Văn học 12 PTTH) ​

Một bạn đọc hâm mộ hỏi Hêmiguê (Nhà văn Mỹ nổi tiếng 1899 – 1961) về cách rèn luyện tốt nhất để trở thành nhà văn đã nhận được một câu trả lời: “Một tuổi thơ không vui sướng!”. Câu trả lời này có thể đúng với nhiều người, trong đó có nhà văn Macxim Gorki (1899 – 1961), người có công đặt nền móng cho Văn học Xô viết và cũng là nhà văn lớn của thế giới ở thế kỷ XX.

Macxim Gorki có họ tên thật là Alêchxây Măcximôvich Pêscôp, mồ côi cha từ năm lên ba, mồ côi mẹ từ năm lên mười. Cậu bé Pêscôp phải lăn vào trường đời kiếm sống từ năm mẹ mất, đã nếm đủ cảnh đời trái ngang cay đắng gần mười lăm năm. Nói đến nhà Macxim Gorki là phải nhắc đến tư tưởng tin yêu, đề cao, sùng bái con người: Tất cả ở trong con người, tất cả vì con người!... Con người! Tiếng ấy thật tuyệt diệu! Tiếng ấy vang lên kiêu hãnh và hùng tráng xiết bao! (kịch Dưới đáy). Góp phần hình thành nên tư tưởng lớn lao này chắc chắn có những tháng ngày cậu bé Pêscôp “kiếm sống” thời thơ ấu đã chứng kiến, gặp gỡ và sống với biết bao con người, tuyệt vời cao thượng cũng có, “dưới đáy” của sự khốn nạn đê tiện cũng có.


Chúng tôi muốn bàn về Một con người ra đời được viết năm 1912 (năm nhà văn 44 tuổi), một thiên truyện là bài ca ca ngợi con người rất tiêu biểu cho tư tưởng vĩ đại và phong cách nghệ thuật của nhà văn.


Câu chuyện kể về một người mẹ, trên đường đi kiếm việc làm (trước đó đi đắp đường ở Xukhum nay đến Otsemtsiry tìm việc) nhờ có “tôi” giúp đỡ đã sinh hạ “mẹ tròn con vuông” ra một “công dân Oren”. Đó là câu chuyện về “một đứa trẻ ra đời” hay “Một hài nhi chào đời”. Nhưng đối với Macxim Gorki thì không phải vậy, mà phải là “Một con người ra đời”. Đối với nhà văn, hài nhi kia cũng là Một con người theo nghĩa cao cả đích thực của hai chữ CON NGƯỜI viết hoa. Tên truyện cũng phần nào hé mở tư tưởng tác phẩm. Các chi tiết trong câu chuyện đều là những sự khác thường nhưng đều nhằm mục đích nổi bật tư tưởng cao đẹp về con người.


Chỉ trong 26 dòng văn thơ đầu, tác giả đã vẽ ra một bức tranh thiên nhiên đẹp tuyệt vời, đẹp “một cách lộng lẫy đến hoang đường” (cũng có nghĩa là đẹp một cách khác thường). Chúng tôi cho rằng những dòng văn này đã đạt đến độ mẫu mực cổ điển về phép tả cảnh. Trong văn có họa. Đó là màu sắc đi gam màu sáng tươi tắn: sáng long lanh, trắng xóa, vàng úa, vàng rực, nửa đỏ nửa vàng, xám lam, màu kục… Đó là hình ảnh của dòng sông tung bọt nước, của những tảng đá treo leo, của những cánh chim nhảy nhót, bay lượn, của những rặng cây, của những lá trúc đào ẩn hiện, của những đám mây trườn đi trên triền núi… Trong văn có nhạc. Đó là âm thanh rì rầm của tiếng sóng biển, tiếng xô nhau của những đám bọt nước trên dòng sông Kôđor. Đó là tiếng kêu của chim âu và chim cốc, tiếng gõ của chim gõ kiến… Trong cảnh có vị. Đó là hương vị ngây ngất của một thứ mật ong đặc biệt. Những con ong đã hút từ nhụy hoa nguyệt quế và nhụy hoa đỗ quyên. Theo lời kể chuyện, chất mật ong này “đã từng suýt gây tai họa cho cả một đoàn quân của Pômpê vĩ đại’ vì họ đã ăn thứ mật ong ấy để rồi say mềm ra… Và nhất là trong cảnh có hồn, có tình bởi nhà văn đã nhìn cảnh vật bằng cái nhìn của con người nhìn về con người. Thế cho nên cảnh vật thật sống động, những con chim âu, chim cốc kia cũng biết “mắc cỡ mà kêu lên những tiếng hờn dỗi”, “mấy con sơn tước láu lỉnh”, “bóng mây trườn đi”, “con ong nổi giận”, “những chiếc lá giống như những bàn tay”…


Dường như muốn để bức tranh thiên nhiên đẹp một cách sang trọng, quý phái hơn nhà văn đã không ngần ngại dùng những từ ước lệ cổ điển: “Về mùa thu, cảnh Kapkadơ giống như cảnh một thánh đường tráng lệ dựng nên do những bậc thánh hiền…” hay sử dụng những ẩn dụ cách điệu: “… một ngôi đền mênh mông bằng vàng, bằng ngọc bích, ngọc thạch…”, “treo lên sườn núi những tấm thảm đẹp nhất của người Tuyêcmen dệt bằng lụa tại Xamarkand…”. Nhưng theo tôi, độc đáo nhất là ở cách kiến tạo câu văn theo nguyên tắc “trùng phức hình ảnh”. Trong 26 dòng văn được chia làm 4 đoạn này chỉ có 8 câu văn, cá biệt có một câu hai chữ (Mùa thu) và một câu làm thành cả một đoạn văn (đoạn thứ tư với 138 chữ). Câu văn dài được chia làm nhiều mệnh đề có nhiều hình ảnh dồn dập xuất hiện, hình ảnh nọ chồng lên, nối tiếp, liên tưởng đến hình ảnh kia. Phải chăng nhờ thế mà nhà văn cứ viết như “vẽ” vậy: “Ở bờ bên kia những cành trăn đã trụi hết lá, rũ rượi như một tấm lưới rách, và tựa hồ mắc vào tấm lưới đó một con gõ kiến vùng núi nửa đỏ nửa vàng đang nhảy nhót rối rít, gõ cái mỏ đen vào vỏ thân cây lùa sâu bọ ra, trong khi mấy con sơn tước láu lỉnh và mấy con nhạ núi màu xám lam – những vị khách từ phương bắc xa xôi đến – tha hồ mổ ăn”.


Trong quan niệm của Gorki cái đẹp của thiên nhiên phải thuộc về con người: “Cao cả thay cái chức vị làm người trên trái đất – được thấy bao nhiêu điều kỳ diệu, trái tim được rung động một cách ngọt ngào mãnh liệt biết bao nhiêu trong khi nín lặng chiêm ngưỡng cái đẹp tuyệt vời!”. Đó cũng là hạnh phúc của con người, và đó cũng chính là thiên chức nghệ sĩ của con người. Ở đây có lẽ ta nên hiểu rộng hơn: con người cũng phải biết giữ gìn vẻ đẹp của thiên nhiên để mà thực hiện thiên chức nghệ sĩ của mình. (Thế mà than ôi, ngày nay con người đang từ chối thiên chức vô cùng đẹp đẽ ấy bằng cách vô tình hay cố ý tiếp tay hoặc im lặng trước việc huỷ hoại tàn phá thiên nhiên!).


Đặt trong mối tương quan của cốt truyện ta thắy bức tranh thiên nhiên đẹp một cách “lộng lẫy”, “tráng lệ” kia đóng vai trò làm “nền”, vai trò “bối cảnh” để chuẩn bị cho “một con người ra đời”. Hiểu như vậy ta càng thấy trong tư tưởng của nhà văn, con người thật đáng quý, đáng trân trọng biết bao!


Thông thường để có một truyện ngắn hay nhà văn phải tìm ra một tình huống hấp dẫn, mới lạ. Tình huống trong Một con người ra đời là một tình huống độc đáo đến mức khác thường: bà đỡ cho ca sinh nở trên đường là một chàng trai trẻ chưa biết tí gì “đến việc đàn bà”, và tất nhiên cũng chẳng có “phương tiện”, “dụng cụ” gì cả? Trước hết nói về người mẹ. Theo tôi, ở người mẹ này có ba điểm khác thường: dũng cảm khác thường, khoẻ mạnh khác thường và một tình yêu con khác thường. “Chị nông dân” ấy vừa có một đại họa: chồng chị vừa chết. Thế là chị đành phải đi cùng một người hàng xóm dến Otsemtsiry. Biết mình sắp “khai hoa” chị tự mình đi tụt lại để tránh phiền họ trong lúc “họ đang say”. Người Việt ta có câu: “Người chửa cửa mả” nghĩa là người chửa thì gần với cái chết. Thế mà chị sẵn sàng chịu đựng một mình trong hoàn cảnh mà cái chết có thể đến bất kỳ lúc nào. Đó là sự dũng cảm khác thường. Đẻ xong, chị tự mình đi tắm nước biển rồi sẵn sàng tiếp tục cuộc hành trình đi tới cái vùng đất mà chính chị cũng chưa rõ tên (“tôi” phải nhắc chị: “… Otsemtsiry”). Chính “tôi” cũng phải thốt lên: “Thật khỏe kinh khủng!” (Chú ý cách miêu tả theo khuynh hướng ngợi ca một người mẹ vĩ đại của tác giả: Tôi giúp chị rạch ra cho thằng con đôi vú mà thiên nhiên đã chuẩn bị để nuôi đủ đến hai chục đứa bé…”). Còn tình yêu con khác thường của chị, chúng hãy ta cùng xem nhà văn miêu tả niềm hạnh phúc của người mẹ.


Có lẽ không cần phân tích hình ảnh người mẹ trong cơn đau đẻ vật vã được nhà văn miêu tả với bút pháp hiện thực theo nguyên tắc: ”giống như thật”. Miêu tả niềm hân hoan hạnh phúc của con người, có lẽ đó mới là mục đích nghệ thuật của tác giả. Lúc này ngòi bút của Macxim Gorki thoáng hoạt thật kỳ lạ. Văn học tự cổ chí kim, từ Đông sang Tây cũng đều có chung một nét thi pháp miêu tả mà thi pháp cổ phương Đông đã khái quát là “vẽ giồng điểm mắt”. Chúng ta dễ thấy để miêu tả niềm hân hoan, tình yêu vô bờ và tâm hồn của người mẹ, nhà văn đã đặc tả nụ cười và đôi mắt. Trong cả câu truyện nụ cười của người mẹ được miêu tả 7 lần, trong đó nụ cười khi nhìn đứa con đã “buộc rốn” là nụ cười tuyệt vời nhất: Nụ cười của chị mỗi lúc một thêm rạng rỡ; nụ cười ấy đẹp đẽ, chói lọi đến nỗi tôi gần như lóa mắt. Lời văn kể sử dụng lối tăng cấp tính chất: một thêm rạng rỡ -> đẹp đẽ -> lóa mắt. Đó là sự ca ngợi người mẹ đến tột đỉnh: đây không đơn thuần là nụ cười của người mẹ mà đó là nụ cười của đấng tạo hóa vĩ đại (thế cho nên “tôi” mới có thể “gần như lóa mắt”).


Còn “đôi mắt” của người mẹ mới thật thiêng liêng, thánh thiện làm sao! Suốt thiên truyện đôi mắt ấy được miêu tả 20 lần (khi đau đẻ được miêu tả 05 lần, sau khi đẻ được miêu tả 15 lần). Đây là một ví dụ:

… tôi thấy rõ đôi mắt sâu thẳm của chị tươi rói lên một cách kỳ lạ, cháy bừng lên một ngọn lửa xanh biếc.

… chị khẽ kêu lên một tiếng, im bặt, rồi lại mở mắt ra, đôi mắt đẹp vô cùng, đôi mắt thần thánh của người sản phụ. Xanh biếc, đôi mắt ấy nhìn lên bầu trời xanh biếc, trong đôi mắt bừng lên và hoà tan một nụ cười hoan hỉ biết ơn…

… mắt như hai hồ nước xanh mênh mông…

… đôi mắt phát ra những luồng ánh sáng ấm áp chan chứa tình thương…

… đôi mắt ấy lại trong trẻo và sáng bừng lên với ngọn lửa biếc của tình thương không bao giờ cạn…

Chúng ta thấy luôn có “một ngọn lửa xanh biếc” trong đôi mắt người mẹ. “Xanh biếc” là màu sắc đặc trưng của mắt người dân Oren, còn ngọn lửa kia, đó là ngọn lửa của niềm hi vọng, của niềm “hoan hỉ biết ơn”, của niềm tin và đặc biệt là của tình thương. Thế cho nên “đôi mắt thần thánh” kia “chốc chốc lại liếc… nhìn thằng dân Oren mới tinh đang ngủ dưới bụi cây”.


Trong cuộc sinh nở khác thường ấy không thể không nhắc đến “đấng người đỏ hỏng: cũng thật khác thường kia. Vừa mới chào đời nó đã “Siết chặt nắm tay và cứ thế mà gào mãi, như thể thách ai đánh nhau: ya – a… ya – a”. Dường như nó đã “ý thức được sự làm chủ chính bản thân nó khi xưng “tôi”, “tao” (nhà văn chơi chữ, trong tiếng Nga “Ya” có nghĩa là “tôi, “tao”). Nó được tắm bằng nước biển và biển “vui vẻ” phả bọt lên người nó. Đúng là qua cách miêu tả này đã cho thấy “nó” không phải là một đứa trẻ mà là một “đấng người” thật đáng kính trọng “chưa chi đã bất mãn với cuộc đời” mà “hét tướng lên” và “cứ thế mà gào mãi, như thách thức ai đánh nhau”, khi hết “hung hăng” thì ngủ và gáy một cách “dõng dạc”.


Còn “tôi”, cũng thật khác thường. Với “tư cách” là một “bà đỡ” bất đắc dĩ mà “tôi” lại làm thật tốt một công việc hoàn toàn lạ lẫm. Đây không hề phải là vấn đề “tay nghề”, “cách thức” hay “thao tác” mà điều quyết định là ở tình thương con người thật lớn lao, cao cả, thiêng liêng! “Tôi” vượt qua sự ngượng ngiụ, sự xỉ vả và hành động phản ứng “đánh vào mặt, vào ngực tôi” của người sản phụ, để… đỡ đẻ. Đón một “đấng người” ra đời, “tôi” quỳ gối lên, nhìn nó mà cười lớn…”. Hành động “quỳ gối” này có gì đấy gần giống với tư tưởng của Lỗ Tấn: Trợn mắt coi khinh nghìn lực sĩ/ Cúi đầu làm ngựa các nhi đồng. Nhưng hành động lấy răng mình để “cắt” rốn (“tôi” đành lấy răng cắn rốn) mới là hành động thể hiện rõ nhất, cao nhất tình yêu thương quý trọng con người, “tất cả vì con người”…


Một trong những biểu hiện của chủ nghĩa lãng mạn là sự khác thường. Ta có thể coi Một con người ra đời của Macxim Gorki là một câu chuyện đậm chất lãng mạn. Chất lãng mạn đã chấp thêm cánh cho hình tượng con người trong sáng tác của Gorki thêm bay cao bay xa trong bầu trời của tự do, của ước mơ, của cái đẹp, cái thiện. Thế cho nên tác phẩm thì khép lại về mặt câu chữ nhưng lại mở ra cuộc hành trình của một cuộc đời đi tìm cuộc sống mới.

NGUYỄN THANH HÀ​

(Theo Van nghe quan doi)​

 

[Phong Cầm]

Một con người ra đời” – câu chuyện gần gũi và tràn đầy tính nhân văn
​

Tuổi thơ nhiều bất hạnh, đắng cay; từng chu du khắp nước Nga vừa đi vừa kiếm sống; trường đời khắc nghiệt, lao động vất vả, nghị lực phi thường và cả tình thương yêu bao la của bà ngoại đã hun đúc nên một Măcxim Gorki (1868 – 1936) - người đặt nền móng cho văn học Xô viết, “chim báo bão” của cách mạng Nga đầu thế kỷ XX và là một trong những nhà văn lớn của thế kỷ này.


Gorki là một trong những người đề xướng và cũng được tôn vinh là “bậc thầy” của Chủ nghĩa hiện thực Xã hội chủ nghĩa. Nét đặc sắc trong sáng tác của Gorki là tình yêu nước Nga, yêu thiên nhiên Nga và đặc biệt là tình yêu con người. Tin yêu, thậm chí sùng bái con người, ông ca ngợi vẻ đẹp, tầm vóc lớn lao của con người và tạo nên những trang viết thấm đượm tinh thần nhân văn, gây xúc động lớn cho người đọc.Trong số đó không thể không kể tới truyện ngắn “Một con người ra đời” được viết vào năm 1912.

Cơ sở của truyện dựa trên sự việc có thật xảy ra với chính tác giả vào cuối mùa hè năm 1892 - một năm đói kém – khi ông đang làm việc tại công trường Kapkaz. Tác giả mô tả lại cảnh “vượt cạn” của một phụ nữ nông dân nhưng không theo cái nhìn củanhà y học mà tập trung làm nổi bật nỗi đau đớn vô cùng và niềm vui khôn tả của người mẹ khi sinh ra một con người.

Ngòi bút miêu tả tỉ mỉ, chi tiết đã “không bỏ sót một điều gì trong toàn bộ quá trình sinh nở của người mẹ: đau đẻ, trở dạ, cắt rốn, chờ nhau” (Nguyễn Hải Hà). Với mỗi chúng ta, với những người mẹ chuyện sinh nở có xa lạ gì đâu nhưng sao khi đọc những trang viết của Gorki ta chợt như thấy mình có thêm nhiều khám phá. Nỗi đau tột cùng, sự vật vã, quằn quại thể xác khi sinh con của người mẹ được ví với “miếng vỏ bạch dương hơ lửa”, được mô tả qua những “tiếng rên khò khè”, “tiếng rống”, “tiếng gầm gừ” như những con thú. “Khuôn mặt đỏ bầm, căng bự lên”, biến dạng “trông không còn ra mặt người nữa”, “đôi môi tím bầm mím chặt lại, bọt sùi hai bên mép”, đặc biệt là đôi mắt, “đôi mắt đã dại hẳn đi, chạy đầy những tia máu”, “bạc màu đi dưới ánh nắng” và “tuôn ra những giọt nước mắt của nỗi đau đớn vô cùng của người mẹ”, “toàn thân chị như vỡ ra, chia hẳn ra làm đôi”. Chi tiết hiện thực nhưng không hề thô ráp, càng không “xúc phạmtrắng trợn thị hiếuthẩm mĩ” bạn đọc như một nhà văn Nga đương thời chê trách. Phải chăng “dũng khí” của Gorki khi viết những dòng này đã được tiếp sức từ chính chàng trai trẻ trong câu chuyện 20 năm về trước. Chỉ nghe một tiếng rên khe khẽ anh đã thấy “xao động”, thân thiết, “ruột rà”. Mặc cho người đàn bà xua đuổi, chửi bới; vượt qua sự ngượng nghịu, luống cuống, anh “xông” vào đỡ đẻ chỉ vì “thương chị quá chừng”, cho dù hiểu biết củachàngtrai về “cái khoản này” có được là bao. Và khi đã bế trên tay một con người, mắt anh nhoà lệ, rồi nhìn nó mà cười lớn “Rất mừng được gặp chú bé”. Niềm hân hoan đến trào nước mắt của chàng trai khi chào đón một con người cũng là âm hưởng chủ đạo mà Măcxim Gorki muốn tấu lên trong “bản trường ca” về con người này : “Cao cả thay cái chức vị làm người trên trái đất”.

Mải mê ngắm chú bé đỏ hỏn mà chàng trai “quên khuấy đi những việc còn phải làm” đến mức người mẹ phải giục “Cắt đi...Lấy dao...mà cắt” nhưng nụ cười rạng rỡ, đôi mắt ánh lên niềm vui khôn tả xiết của người mẹ thì anh “thấy rất rõ”. Anh thấy “ngọn lửa xanh biếc” trong đôi mắt sâu thẳm, “đôi mắt thần thánh” của người sản phụ. Nụ cười đẹp đẽ, chói lọi của chị làm anh loá mắt. Có ý kiến cho rằng: nhà văn đã đem hết tình thương và vốn từ ngữ giàu có của mình để ca ngợi niềm vui sướnghạnh phúc của người mẹ trẻ lần đầu tiên sinh nở được một đứa con yêu quý. Niềm vui ấy không chỉ lây lan sang chàng trai khiến anh không dưới 7 lần phải nhắc đi nhắc lại vẻ đẹp của đôi mắt và nụ cười người sản phụ khi vừa trải qua một cuộc vượt cạn đầy gian khó và đã “mẹ tròn con vuông”. Niềm vui ấy còn lan toả vào cả thiên nhiên xung quanh: bầu trời xanh biếc, lá thu vàng rực, biển vỗ ì ầm, sóng lao xao, mặt trời rọi nắng chói lọi. Phải chăng thiên nhiên cũng mừng vui chào đón sự ra đời của đứa trẻ, chia sẻ niềm hạnh phúc lớn lao với người mẹ. Không phải ngẫu nhiên mà câu chuyện một con người ra đời được đặt trên phông nền là bức tranh thiên nhiên Nga tráng lệ, kì vĩ.

Lòng trân trọng, tin yêu vô bờ bến của Gorki đối với con người là không thể đo đếm. Vì thế, ông đã nâng việc sinh nở tự nhiên, bình thường thành Sự sáng tạo thiêng liêng, người mẹ thành Tạo hoá và đứa bé sơ sinh – công trình của Tạo hóa - một con người. Ý tưởng ấy giúp ta gợi nhớ những lời lẽ, vần thơ cao đẹp mà nhân loại dành cho người mẹ: Người mẹ chính là Đấng sáng tạo ra cả anh hùng và nhà thơ, hay như “Không có mặt trời hoa hồng không nở. Không có phụ nữ không có tình yêu. Không có tình yêu không có hạnh phúc. Không có người mẹ không có anh hùng”(Klapin). Bernard Shaw cũng nói rằng: “Thế giới không có nhiều kỳ quan, nhưng kỳ quan tuyệt phẩm nhất là trái tim người mẹ”. Tình yêu thương con bao la, dạt dào như sóng biển vùng Kapkaz của người mẹ trong câu chuyện phải chăng cũng là một kỳ quan như thế.

Người mẹ cũng như nhà văn đều băn khoăn về tương lai của đứa trẻ khi hiện tại là bao chông gai, là lang thang, đói khổ. Nhưng họ cùng có chung một mong ước về tương lai tốt đẹp cho chú bé, cho con người, mong ước con mình, mong ước con người được sống khoẻ khoắn, sung sướng trong tự do.

Thuỳ Lâm - Hội LHPN Hải Dương​

 

[Thandieu2]

Câu 1 :Trình bày ngắn gọn những hiểu biết về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của GORKI .

a/ Cuộc đời :

- Ông là nhà văn xuất sắc của nước Nga , tên thật Alêchxây Măcximôvich Pêscôp ,sinh năm 1868 ,mất 1936 , xuất thân trong một gia đình lao động nghèo .
- Ông có tuổi thơ nhiều bất hạnh : Sớm mồ côi cha mẹ , phải bỏ học để kiếm sống bằng nhiều nghề , trải qua nhiều cay đắng tủi nhục .
.- Ông có tinh thần say mê học tập ,kiên trì tự học , khao khát vươn lên bằng sự phấn đấu không mệt mỏi của bản thân .
- Ông tham gia hoạt động cách mạng rất sớm (1905) ,khi nước Nga đang chuyển mình dữ dội để đoạn tuyệt với chế độ chuyên chế Nga hoàng cuối thế kỉ XIX để bước vào thời đại mới .
- Gorki có ảnh hưởng sâu rộng đối với nhiều thế hệ nhà văn và đối với sự phát triển của văn học Xô viết sau này , Lê Nin ca ngợi ông là : “Đại diện vĩ đại nhất của nghệ thuật vô sản” .

b/ Sự nghiệp :

Bằng nghị lực phi thường , với niềm khao khát cháy bỏng giải thoát nhân dân khỏi đói nghèo , ông đã nổ lực học tập và bền bỉ sáng tác . Ông đã để lại khối lượng tác phẩm đồ sộ , tác phẩm tiêu biểu :
+ Thời thơ ấu .
+ Kiếm sống .
+ Các trường đại học của tôi ,…

Câu 2 : Trong tiếng Nga Gorki có nghĩa là “Cay đắng”, bằng hiểu biết về cuộc đời của Gorki – giải thích vì sao ông lấy bút danh đó? Tác phẩm nào giúp ta hiểu thêm điều đó ?
- Sở dĩ Gorki lấy bút danh này vì cuộc đời ông là một cuộc đời quá nhiều cay đắng tủi nhục , nhất là thời thơ ấu và tuổi trẻ , thời mà ông nhớ lại như một cơn ác mộng hải hùng .
- Mồ côi cha năm lên 3 tuổi và năm 10 tuổi thì mẹ mất .
- Phải bỏ học khi mẹ mất và tự kiếm sống để nuôi thân .
- Trước khi cầm bút , ông đã nếm trải đủ mọi cảnh đời cơ cực : Đói rét và lao động vất vả, lang thang đi bộ khắp nước Nga ,làm hàng chục nghề khác nhau .
- Gorki đã tả lại những năm tháng đầy tủi cực ấy trong tác phẩm bộ ba tự truyện nổi tiếng : Thời thơ ấu – Kiếm sống – Các trường đại học của tôi .

Câu 3 : Tóm tắt truyện “ MỘT CON NGƯỜI RA ĐỜI” Gorki – nêu ý nghĩa truyện .

Vào năm 1892, ở miền Nam nước Nga , một đoàn người đói khổ kéo nhau đến Otsemtsiry kiếm việc làm , họ đến vùng ven biển.
Trong đoàn người này ,có một phụ nữ trẻ , khoẻ mạnh , mang thay sắp đến ngày sinh nở .Chị chuyển dạ và lên cơn đau dữ dội. Chị đau đớn tột cùng vật vã, kêu rống khủng khiếp như trong ngày tận thế . Nhờ có sự giúp đỡ tận tình của một chàng trai vừa nhanh nhẹn , vừa khéo tay vui tính , người phụ nữ đã vượt qua đau đớn , sinh được một bé trai đầu lòng khoẻ mạnh kháu khỉnh.

Như có sức mạnh diệu kỳ ,cháu bé đã khiến cho người mẹ và chàng thanh niên quên đi những gian khổ trước mắt và họ cùng sung sướng tự hào . Chính đứa bé đã đem đến cho đoàn người đang sống trong hoàn cảnh cùng khổ một chổ dựa tinh thần giúp họ có thể vượt qua mọi gian lao vất vả trước mắt .

Nội dung tác phẩm : Truyện ca ngợi lòng nhân ái tình mẫu tử và gửi gắm quan niệm về con người của Gorki . Qua đó, Gorki thể hiện thái độ trận trọng, tin yêu đối với con người và mong muốn họ vượt qua gian lao vất vả , vươn tới hạnh phúc.

Câu 4 : Trình bày đặc điểm con người Gorki

Bằng nghị lực phi thường,vượt qua mọi gian khổ và bất hạnh,với niềm khao khát cháy bỏng là giải phóng nông dân thoát khỏi đói nghèo,tăm tối, Gorki đã nổ lực học tập và bền bỉ sáng tác. Sáng tác của ông có ảnh hưởng sâu rộng với nhiều thế hệ nhà văn đối với sự phát triển của văn học xô viết sau này. Oâng còn là người đề xướng chủ nghĩa hiện thực XHCN ,coi đó là phương pháp sáng tác của văn học nghệ thuật vô sản .

Câu 5 : Ý nghĩa bao trùm tác phẩm “ Một con người ra đời”.

- Quan điểm nghệ thuật của Gorki về con người : Cao cả thay cái chức vị làm người trên trái đất, được thấy bao điều kì diệu, trái tim được rung động một cách ngọt ngào, mãnh liệt biết bao nhiêu trong khi nín lặng chiêm ngưỡng cái đẹp tuyệt vời.
- “ Một con người ra đời” vượt khỏi cái hiện thực bình thường ở cuối truyện, đưa người đọc vào một không gian huyền ảo : Con đường chạy dọc bờ biển cả, thiên nhiên mỹ lệ … Gorki đã nâng việc sinh nở lên thành sự sáng tạo, người mẹ thành sáng tạo, đứa bé sơ sinh thành con người .