rubi_mos2002
New member
- Xu
- 0
Tham khảo sách "The cultural animal: Human nature, Meaning and Social life" - Roy F. Baumeister
Cuộc sống không có cảm xúc sẽ trống rỗng và nhàm chán. Hiểu biết thông thường nói rằng những cảm xúc làm con người làm những điều vô lý, nhưng nếu như vậy thì chọn lọc tự nhiên sẽ loại bỏ cảm xúc ra khỏi cuộc sống của chúng ta. Nếu cảm xúc có những ảnh hưởng vô lý hoặc có tính phá hoại thì khi đó cảm xúc phải phục vụ 1 số chức năng cực kỳ hữu ích vì những lợi ích tích cực phải lớn hơn tiêu cực thì loài người mới giữ chúng lại.
Không giống như suy nghĩ và hành động, cảm xúc dường như miễn dịch với sự kiểm soát của ý thức. 1 người có thể quyết định suy nghĩ về bữa tối, quyết định đi bộ...Nhưng cố gắng quyết định cảm thấy ghen tuông, tội lỗi, tức giận, vui hoặc cố gắng dừng bất kỳ 1 cảm xúc nào trong số đó là không thể. Bạn phải nỗ lực làm việc để tạo ra những trạng thái đó, ví dụ như tưởng tượng ra những trải nghiệm trước đây có bao gồm cảm xúc đó. Vấn đề này cũng tương tự với các diễn viên. Họ phải thể hiện những cảm xúc theo yêu cầu của kịch bản. 1 số người học cách làm giả nó, 1 số thì cố gắng tạo ra những cảm xúc đó.
Không có những cảm xúc, 1 người không thể quyết định những gì anh í muốn. Những cảm xúc quan trọng cho sự đánh giá. Đánh giá được thực hiện bằng cách ám chỉ những gì quan trọng.
Có những sự lựa chọn cực kỳ phức tạp, liên quan nhiều chiều kích và những lựa chọn ít có điểm chung. Bạn làm thế nào để có thể xử lý tất cả những kiểu nan đề phức tạp đó?
Vấn đề sẽ đơn giản nếu tất cả sự lựa chọn chỉ có những đặc điểm chung. Ví dụ, nếu bạn phải chọn giữa 1 người chồng giàu, nhạy cảm, tử tế với 1 chồng nghèo, vô tâm và đáng ghét. Sự lựa chọn là dễ dàng.
Nhưng, hãy xem xét về quyết định dành thời gian để làm gì vào 1 chiều chủ nhật. Bạn có thể lau nhà, xem đá bóng, đi thăm mẹ, đọc tin chứng khoán hoặc viết thơ cho người yêu. Và bạn chỉ có 1 buổi chiều, do đó bạn không thể làm tất cả. Điểm then chốt của nan đề là chúng có rất ít điểm chung. Những lợi ích khác nhau - lau nhà, hoàn thành bổn phận gia đình, xem tin chứng khoán để kiếm thêm tiền, và không có cách nào rõ ràng để nói việc nào là tốt hơn. Và những cảm xúc có thể cứu bạn khỏi nan đề này. Mỗi sự lựa chọn có thể gắn liền với việc nó sẽ làm bạn cảm nhận như thế nào (cảm xúc). Chắc chắn là chúng có thể phức tạp bởi những cảm xúc pha trộn. Ví dụ, xem bóng đá có thể làm bạn cảm thấy vui trong suốt trận đấu, nhưng sau đó bạn có thể thấy tức giận vì đội bóng yêu thích của bạn thua, và bạn cũng có thể cảm thấy có lỗi vì bạn không lau nhà hoặc đi thăm mẹ.
Những cảm xúc được mong đợi cho phép con người so sánh và lựa chọn giữa những lựa chọn phong phú dường như không có điểm chung. Tất cả mọi người đều chuyển mỗi lựa chọn sang kết quả theo quan điểm họ sẽ có cảm xúc như thế nào. Lựa chọn hứa hẹn những kết quả cảm xúc tuyệt/ tốt nhất có lẽ là 1 lựa chọn khá tốt.
Các nhà kinh tế thích phân tích những quyết định theo quan điểm tính có ích (utility) - giá trị được mong đợi của những kết quả. Và họ thể hiện tính có ích bằng thuật ngữ tiền bạc. 1 nhà đầu tư lý trí sẽ chọn hình thức đầu tư sẽ mang lại nhiều tiền nhất. Trong trường hợp đó, tiền hoạt động như là 1 cách để đánh giá những đầu tư. Nhưng nhiều tình huống của cuộc sống bao gồm những quyết định không dễ dàng chuyển thành tiền. Ví dụ, 1 chiều chủ nhật, đâu là giá trị tiền bạc của việc đi thăm mẹ. Hơn nữa, ngay cả khi 1 số khả năng có thể chuyển được thành tiền, ví dụ, chúng ta có thể tính toán giá trị đôla của việc lau nhà bằng cách so sánh với 1 người giúp việc sẽ được trả bao nhiêu tiền để làm công việc tương tự. Nhưng khi tranh luận liệu lau nhà, dù bạn đã gắn giá trị đôla cho nó và dùng nó để so sánh với sự hấp dẫn của việc xem đá bóng? Ít người làm vậy.
Do đó, những cảm xúc có lẽ là cách đo lường, đánh giá của tính lợi ích. Hầu như tất cả lựa chọn có thể được chuyển thành những cảm xúc. Chừng nào bạn xem xét làm 1 việc gì đó, bạn có lẽ sẽ có được 1 phản ứng cảm xúc: lau nhà có thể tẻ nhạt, nhưng bạn sẽ thấy tốt sau khi lau nhà xong. Xem đá bóng sẽ vui, nhưng mẹ sẽ làm tôi cảm thấy tội lỗi. Viết thơ có thể chán hoặc thoả mãn, phụ thuộc vào việc nó có giúp tôi giành được trái tim người yêu. Và nhớ rằng, những cảm xúc không đếm xỉa đến những thứ lặt vặt, mà nó chỉ tập trung vào kết quả lôi cuốn như thế nào.
Điều này không nói rằng những cảm xúc sẽ luôn luôn dẫn đến những kết quả tốt nhất. Phân tích lý trí có thể đôi lúc cho thấy bạn không nên theo đuổi những hành động có thể làm bạn cảm thấy tốt nhất. Nhưng hệ thống cảm xúc sẽ thường mang lại câu trả lời tốt nhất, hoặc 1 trong những câu trả lời tốt nhất. Và nó là 1 hệ thống hiệu quả, dễ sử dụng để đưa ra những quyết định phức tạp. Chắc chắn là chúng ta không phải lúc nào cũng tuân theo trái tim của chúng ta. Nhưng ít nhất thì phương pháp cảm xúc cho phép mọi người không mất hàng giờ đồng hồ để cố gắng chọn món gì cho bữa trưa của mình.
Cuộc sống không có cảm xúc sẽ trống rỗng và nhàm chán. Hiểu biết thông thường nói rằng những cảm xúc làm con người làm những điều vô lý, nhưng nếu như vậy thì chọn lọc tự nhiên sẽ loại bỏ cảm xúc ra khỏi cuộc sống của chúng ta. Nếu cảm xúc có những ảnh hưởng vô lý hoặc có tính phá hoại thì khi đó cảm xúc phải phục vụ 1 số chức năng cực kỳ hữu ích vì những lợi ích tích cực phải lớn hơn tiêu cực thì loài người mới giữ chúng lại.
Không giống như suy nghĩ và hành động, cảm xúc dường như miễn dịch với sự kiểm soát của ý thức. 1 người có thể quyết định suy nghĩ về bữa tối, quyết định đi bộ...Nhưng cố gắng quyết định cảm thấy ghen tuông, tội lỗi, tức giận, vui hoặc cố gắng dừng bất kỳ 1 cảm xúc nào trong số đó là không thể. Bạn phải nỗ lực làm việc để tạo ra những trạng thái đó, ví dụ như tưởng tượng ra những trải nghiệm trước đây có bao gồm cảm xúc đó. Vấn đề này cũng tương tự với các diễn viên. Họ phải thể hiện những cảm xúc theo yêu cầu của kịch bản. 1 số người học cách làm giả nó, 1 số thì cố gắng tạo ra những cảm xúc đó.
Không có những cảm xúc, 1 người không thể quyết định những gì anh í muốn. Những cảm xúc quan trọng cho sự đánh giá. Đánh giá được thực hiện bằng cách ám chỉ những gì quan trọng.
Có những sự lựa chọn cực kỳ phức tạp, liên quan nhiều chiều kích và những lựa chọn ít có điểm chung. Bạn làm thế nào để có thể xử lý tất cả những kiểu nan đề phức tạp đó?
Vấn đề sẽ đơn giản nếu tất cả sự lựa chọn chỉ có những đặc điểm chung. Ví dụ, nếu bạn phải chọn giữa 1 người chồng giàu, nhạy cảm, tử tế với 1 chồng nghèo, vô tâm và đáng ghét. Sự lựa chọn là dễ dàng.
Nhưng, hãy xem xét về quyết định dành thời gian để làm gì vào 1 chiều chủ nhật. Bạn có thể lau nhà, xem đá bóng, đi thăm mẹ, đọc tin chứng khoán hoặc viết thơ cho người yêu. Và bạn chỉ có 1 buổi chiều, do đó bạn không thể làm tất cả. Điểm then chốt của nan đề là chúng có rất ít điểm chung. Những lợi ích khác nhau - lau nhà, hoàn thành bổn phận gia đình, xem tin chứng khoán để kiếm thêm tiền, và không có cách nào rõ ràng để nói việc nào là tốt hơn. Và những cảm xúc có thể cứu bạn khỏi nan đề này. Mỗi sự lựa chọn có thể gắn liền với việc nó sẽ làm bạn cảm nhận như thế nào (cảm xúc). Chắc chắn là chúng có thể phức tạp bởi những cảm xúc pha trộn. Ví dụ, xem bóng đá có thể làm bạn cảm thấy vui trong suốt trận đấu, nhưng sau đó bạn có thể thấy tức giận vì đội bóng yêu thích của bạn thua, và bạn cũng có thể cảm thấy có lỗi vì bạn không lau nhà hoặc đi thăm mẹ.
Những cảm xúc được mong đợi cho phép con người so sánh và lựa chọn giữa những lựa chọn phong phú dường như không có điểm chung. Tất cả mọi người đều chuyển mỗi lựa chọn sang kết quả theo quan điểm họ sẽ có cảm xúc như thế nào. Lựa chọn hứa hẹn những kết quả cảm xúc tuyệt/ tốt nhất có lẽ là 1 lựa chọn khá tốt.
Các nhà kinh tế thích phân tích những quyết định theo quan điểm tính có ích (utility) - giá trị được mong đợi của những kết quả. Và họ thể hiện tính có ích bằng thuật ngữ tiền bạc. 1 nhà đầu tư lý trí sẽ chọn hình thức đầu tư sẽ mang lại nhiều tiền nhất. Trong trường hợp đó, tiền hoạt động như là 1 cách để đánh giá những đầu tư. Nhưng nhiều tình huống của cuộc sống bao gồm những quyết định không dễ dàng chuyển thành tiền. Ví dụ, 1 chiều chủ nhật, đâu là giá trị tiền bạc của việc đi thăm mẹ. Hơn nữa, ngay cả khi 1 số khả năng có thể chuyển được thành tiền, ví dụ, chúng ta có thể tính toán giá trị đôla của việc lau nhà bằng cách so sánh với 1 người giúp việc sẽ được trả bao nhiêu tiền để làm công việc tương tự. Nhưng khi tranh luận liệu lau nhà, dù bạn đã gắn giá trị đôla cho nó và dùng nó để so sánh với sự hấp dẫn của việc xem đá bóng? Ít người làm vậy.
Do đó, những cảm xúc có lẽ là cách đo lường, đánh giá của tính lợi ích. Hầu như tất cả lựa chọn có thể được chuyển thành những cảm xúc. Chừng nào bạn xem xét làm 1 việc gì đó, bạn có lẽ sẽ có được 1 phản ứng cảm xúc: lau nhà có thể tẻ nhạt, nhưng bạn sẽ thấy tốt sau khi lau nhà xong. Xem đá bóng sẽ vui, nhưng mẹ sẽ làm tôi cảm thấy tội lỗi. Viết thơ có thể chán hoặc thoả mãn, phụ thuộc vào việc nó có giúp tôi giành được trái tim người yêu. Và nhớ rằng, những cảm xúc không đếm xỉa đến những thứ lặt vặt, mà nó chỉ tập trung vào kết quả lôi cuốn như thế nào.
Điều này không nói rằng những cảm xúc sẽ luôn luôn dẫn đến những kết quả tốt nhất. Phân tích lý trí có thể đôi lúc cho thấy bạn không nên theo đuổi những hành động có thể làm bạn cảm thấy tốt nhất. Nhưng hệ thống cảm xúc sẽ thường mang lại câu trả lời tốt nhất, hoặc 1 trong những câu trả lời tốt nhất. Và nó là 1 hệ thống hiệu quả, dễ sử dụng để đưa ra những quyết định phức tạp. Chắc chắn là chúng ta không phải lúc nào cũng tuân theo trái tim của chúng ta. Nhưng ít nhất thì phương pháp cảm xúc cho phép mọi người không mất hàng giờ đồng hồ để cố gắng chọn món gì cho bữa trưa của mình.
