Cúp UEFA (tiếng Anh: UEFA Cup; tên thường gọi: Cúp C3) là giải bóng đá hằng năm do Liên đoàn bóng đá châu Âu tổ chức cho các câu lạc bộ châu Âu đoạt thứ hạng cao trong các giải vô địch quốc gia nhưng không giành quyền tham dự 2 cúp UEFA Champions League và Cúp các câu lạc bộ đoạt cúp bóng đá quốc gia châu Âu (Cúp C2).
Lịch sử
Ý tưởng thành lập giải đấu này của 3 người gồm Sir Stanlay Rous (người Anh), Ernst Thornmen (người Thuỵ Sỹ) và Ottorino Barrasi (người Ý). Ngày 18 tháng 4 năm 1955, Cúp các hội chợ liên thành phố (Inter-Cities Fairs Cup) chính thức được tổ chức với 10 đội bóng của 10 thành phố: Barcelona (Tây Ban Nha), Basel và Lausanne (Thuỵ Sỹ), London và Birmingham (Anh), Copenhagen (Đan Mạch), Frankfurt (Tây Đức), Leipzig (Đông Đức), Milan (Ý) và Zagreb (Croatia). Giải đầu tiên kéo dài trong 3 năm (1955 - 1958) và đội đoạt cúp là Barcelona (các cầu thủ đều của câu lạc bộ FC Barcelona. Giải lần thứ 2 kéo dài trong 2 năm (1958 - 1960) với 16 câu lạc bộ chứ không phải là đội tuyển các thành phố. Các giải sau được tổ chức đều đặn hàng năm. Đến mùa bóng 1971-72, giải đổi tên thành Cúp UEFA như hiện nay.
Từ mùa bóng 1999-00, hai cúp C2 và C3 được sáp nhập làm một và vẫn giữ tên là Cúp UEFA, khi đó, đội đoạt các cúp trong nước sẽ giành quyền tham dự giải đấu này. Thể thức của giải cũng được thay đổi như áp dụng thể thức đấu bảng (từ năm 2004); các đội bị loại ở vòng loại thứ ba và 8 đội xếp thứ 3 ở vòng đấu bảng UEFA Champions League được chuyển sang thi đấu; các đội bóng giành cúp Liên đoàn hay cúp Intertoto cũng giành quyền tham dự.
Từ năm 1958 đến 1997, các trận chung kết được tổ chức 2 lượt đi và về (trừ các năm 1964 và 1965). Từ mùa giải 1997-98, trận tranh cúp vô địch chỉ diễn ra 1 lượt trên sân vận động đã chọn trước.
Chiếc cúp vô địch
Chiếc cúp UEFA được làm bằng bạc, cao 65 cm, nặng 15 kg. Đế của cúp làm bằng đá màu vàng. Chiếc cúp được thiết kế và chế tạo tại Milan, Ý.
Các trận chung kết
Năm Chung kết
Cúp Hội chợ (Inter-Cities Fairs)
1958 London XI - Barcelona 2-2
Barcelona - London XI 6-0
FC Barcelona thắng với tổng tỷ số 8-2
1960 Birmingham City - FC Barcelona 0-0
FC Barcelona - Birmingham City 4-1
FC Barcelona thắng với tổng tỷ số 4-1
1961 Birmingham City - A.S. Roma 2-2
A.S. Roma - Birmingham City 2-0
A.S. Roma thắng với tổng tỷ số 4-2
1962 Valencia - Barcelona 6-2
Barcelona - Valencia 1-1
Valencia thắng với tổng tỷ số 7-3
1963 Dynamo Zagreb - Valencia 1-2
Valencia - Dynamo Zagreb 1-2
Valencia thắng với tổng tỷ số 4-1
1964 Real Zaragoza - Valencia 2-1
1965 Ferencvaros - Juventus 1-0
1966 FC Barcelona - Real Zaragoza 0-1
Real Zaragoza - FC Barcelona 2-4
FC Barcelona thắng với tổng tỷ số 4-3
1967 Dynamo Zagreb - Leeds United 2-0
Leeds United - Dynamo Zagreb 0-0
Dynamo Zagreb thắng với tổng tỷ số 2-0
1968 Leeds United - Ferencváros 1-0
Ferencváros - Leeds United 0-0
Leeds United thắng với tổng tỷ số 1-0
1969 Newcastle United - Újpesti Dózsa 3-0
Újpesti Dózsa - Newcastle United 2-3
Newcastle United thắng với tổng tỷ số 6-2
1970 Anderlecht - Arsenal 3-1
Arsenal - Anderlecht 3-0
Arsenal thắng với tổng tỷ số 4-3
1971 Juventus - Leeds United 2-2
Leeds United - Juventus 1-1
Leeds United thắng bằng bàn thắng sân khách
Cúp UEFA
1972 Wolverhampton Wanderers - Tottenham Hotspur 1-2
Tottenham Hotspur - Wolverhampton Wanderers 1-1
Tottenham Hotspur thắng với tổng tỷ số 3-2
1973 Liverpool - Borussia Mönchengladbach 3-0
Borussia Mönchengladbach - Liverpool 2-0
Liverpool thắng với tổng tỷ số 3-2
1974 Tottenham Hotspur - Feyenoord Rotterdam 2-2
Feyenoord Rotterdam - Tottenham Hotspur 2-0
Feyenoord Rotterdam thắng với tổng tỷ số 4-2
1975 Borussia Mönchengladbach - F.C. Twente 0-0
F.C. Twente - Borussia Mönchengladbach 1-5
Borussia Mönchengladbach thắng với tổng tỷ số 5-1
1976 Liverpool - Club Brugge 3-2
Club Brugge - Liverpool 1-1
Liverpool thắng với tổng tỷ số 4-3
1977 Juventus - Athletic Bilbao 1-0
Athletic Bilbao - Juventus 2-1
Juventus thắng bằng bàn thắng sân khách
1978 S.C. Bastia - PSV Eindhoven 0-0
PSV Eindhoven - S.C. Bastia 3-0
PSV Eindhoven thắng với tổng tỷ số 3-0
1979 Red Star Belgrade - Borussia Mönchengladbach 1-1
Borussia Mönchengladbach - Red Star Belgrade 1-0
Borussia Mönchengladbach thắng với tổng tỷ số 2-1
1980 Borussia Mönchengladbach - Eintracht Frankfurt 3-2
Eintracht Frankfurt - Borussia Mönchengladbach 1-0
Eintracht Frankfurt thắng với tổng tỷ số 4-2
1981 Ipswich Town - AZ 67 3-0
AZ - Ipswich Town 4-2
Ipswich Town thắng với tổng tỷ số 5-4
1982 IFK Goteborg - Hamburger SV 1-0
Hamburger SV - IFK Göteborg 0-3
IFK Göteborg thắng với tổng tỷ số 4-0
1983 Anderlecht - SL Benfica 1-0
SL Benfica - Anderlecht 1-1
Anderlecht thắng với tổng tỷ số 2-1
1984 Anderlecht - Tottenham Hotspur 1-1
Tottenham Hotspur - Anderlecht 1-1
Tottenham Hotspur thắng bằng đá penalty 4-3
1985 Videoton FC Fehérvár - Real Madrid 0-3
Real Madrid Videoton 0-1
Real Madrid thắng với tổng tỷ số 3-1
1986 Real Madrid - Cologne 5-1
Cologne- Real Madrid 2-0
Real Madrid thắng với tổng tỷ số 5-3
1987 IFK Göteborg - Dundee United 1-0
Dundee United - IFK Göteborg 1-1
IFK Göteborg thắng với tổng tỷ số 2-1
1988 RCD Espanyol - Bayer Leverkusen 3-0
Bayer Leverkusen - RCD Espanyol 3-0
Bayer Leverkusen thắng bằng đá penalty 3-2
1989 S.S.C. Napoli - VfB Stuttgart 2-1
VfB Stuttgart - S.S.C. Napoli 3-3
S.S.C. Napoli thắng với tổng tỷ số 5-4
1990 Juventus - Fiorentina 3-3
Fiorentina - Juventus 0-0
Juventus thắng với tổng tỷ số 3-1
1991 Inter Milan - A.S. Roma 2-0
A.S. Roma - Inter Milan 1-0
Inter Milan thắng với tổng tỷ số 2-1
1992 Torino - Ajax Amsterdam 2-2
Ajax Amsterdam - Torino 0-0
Ajax Amsterdam thắng bằng bàn thắng sân khách
1993 Borussia Dortmund - Juventus 1-3
Juventus - Borussia Dortmund 3-0
Juventus thắng với tổng tỷ số 6-1
1994 Casino Salzburg - Inter Milan 0-1
Inter Milan - Casino Salzburg 1-0
Inter Milan thắng với tổng tỷ số 2-0
1995 Parma AC - Juventus 1-0
Juventus - Parma AC 1-1
Parma AC thắng với tổng tỷ số 2-1
1996 Bayern Munich - Bordeaux 2-0
Bordeaux - Bayern Munich 1-3
Bayern Munich thắng với tổng tỷ số 5-1
1997 Schalke 04 - Inter Milan 1-0
Inter Milan - Schalke 04 1-0
Schalke 04 thắng bằng đá penalty 4-1
1998 Inter Milan - S.S. Lazio 3-0
1999 Parma AC - Olympique de Marseille 3-0
2000 Galatasaray S.K.- Arsenal 0-0 (4-1, đá luân lưu 11m)
2001 Liverpool - Deportivo Alavés 5-4
2002 Feyenoord Rotterdam - Borussia Dortmund 3-2
2003 Porto - Celtic F.C. 3-2
2004 Valencia - Olympic Marseille 2-0
2005 CSKA Moskva - Sporting Lisbon 3-1
2006 Sevilla - Middlesbrough 4-0
2007 Sevilla - Espanyol 2-2 (3-1, đá luân lưu 11m)
2008 Zenit St. Peterburg - Glasgow Rangers 2-0
2009 Shakhtar Donetsk-Werder Bremen 2-1
Lịch sử
Ý tưởng thành lập giải đấu này của 3 người gồm Sir Stanlay Rous (người Anh), Ernst Thornmen (người Thuỵ Sỹ) và Ottorino Barrasi (người Ý). Ngày 18 tháng 4 năm 1955, Cúp các hội chợ liên thành phố (Inter-Cities Fairs Cup) chính thức được tổ chức với 10 đội bóng của 10 thành phố: Barcelona (Tây Ban Nha), Basel và Lausanne (Thuỵ Sỹ), London và Birmingham (Anh), Copenhagen (Đan Mạch), Frankfurt (Tây Đức), Leipzig (Đông Đức), Milan (Ý) và Zagreb (Croatia). Giải đầu tiên kéo dài trong 3 năm (1955 - 1958) và đội đoạt cúp là Barcelona (các cầu thủ đều của câu lạc bộ FC Barcelona. Giải lần thứ 2 kéo dài trong 2 năm (1958 - 1960) với 16 câu lạc bộ chứ không phải là đội tuyển các thành phố. Các giải sau được tổ chức đều đặn hàng năm. Đến mùa bóng 1971-72, giải đổi tên thành Cúp UEFA như hiện nay.
Từ mùa bóng 1999-00, hai cúp C2 và C3 được sáp nhập làm một và vẫn giữ tên là Cúp UEFA, khi đó, đội đoạt các cúp trong nước sẽ giành quyền tham dự giải đấu này. Thể thức của giải cũng được thay đổi như áp dụng thể thức đấu bảng (từ năm 2004); các đội bị loại ở vòng loại thứ ba và 8 đội xếp thứ 3 ở vòng đấu bảng UEFA Champions League được chuyển sang thi đấu; các đội bóng giành cúp Liên đoàn hay cúp Intertoto cũng giành quyền tham dự.
Từ năm 1958 đến 1997, các trận chung kết được tổ chức 2 lượt đi và về (trừ các năm 1964 và 1965). Từ mùa giải 1997-98, trận tranh cúp vô địch chỉ diễn ra 1 lượt trên sân vận động đã chọn trước.
Chiếc cúp vô địch
Chiếc cúp UEFA được làm bằng bạc, cao 65 cm, nặng 15 kg. Đế của cúp làm bằng đá màu vàng. Chiếc cúp được thiết kế và chế tạo tại Milan, Ý.
Các trận chung kết
Năm Chung kết
Cúp Hội chợ (Inter-Cities Fairs)
1958 London XI - Barcelona 2-2
Barcelona - London XI 6-0
FC Barcelona thắng với tổng tỷ số 8-2
1960 Birmingham City - FC Barcelona 0-0
FC Barcelona - Birmingham City 4-1
FC Barcelona thắng với tổng tỷ số 4-1
1961 Birmingham City - A.S. Roma 2-2
A.S. Roma - Birmingham City 2-0
A.S. Roma thắng với tổng tỷ số 4-2
1962 Valencia - Barcelona 6-2
Barcelona - Valencia 1-1
Valencia thắng với tổng tỷ số 7-3
1963 Dynamo Zagreb - Valencia 1-2
Valencia - Dynamo Zagreb 1-2
Valencia thắng với tổng tỷ số 4-1
1964 Real Zaragoza - Valencia 2-1
1965 Ferencvaros - Juventus 1-0
1966 FC Barcelona - Real Zaragoza 0-1
Real Zaragoza - FC Barcelona 2-4
FC Barcelona thắng với tổng tỷ số 4-3
1967 Dynamo Zagreb - Leeds United 2-0
Leeds United - Dynamo Zagreb 0-0
Dynamo Zagreb thắng với tổng tỷ số 2-0
1968 Leeds United - Ferencváros 1-0
Ferencváros - Leeds United 0-0
Leeds United thắng với tổng tỷ số 1-0
1969 Newcastle United - Újpesti Dózsa 3-0
Újpesti Dózsa - Newcastle United 2-3
Newcastle United thắng với tổng tỷ số 6-2
1970 Anderlecht - Arsenal 3-1
Arsenal - Anderlecht 3-0
Arsenal thắng với tổng tỷ số 4-3
1971 Juventus - Leeds United 2-2
Leeds United - Juventus 1-1
Leeds United thắng bằng bàn thắng sân khách
Cúp UEFA
1972 Wolverhampton Wanderers - Tottenham Hotspur 1-2
Tottenham Hotspur - Wolverhampton Wanderers 1-1
Tottenham Hotspur thắng với tổng tỷ số 3-2
1973 Liverpool - Borussia Mönchengladbach 3-0
Borussia Mönchengladbach - Liverpool 2-0
Liverpool thắng với tổng tỷ số 3-2
1974 Tottenham Hotspur - Feyenoord Rotterdam 2-2
Feyenoord Rotterdam - Tottenham Hotspur 2-0
Feyenoord Rotterdam thắng với tổng tỷ số 4-2
1975 Borussia Mönchengladbach - F.C. Twente 0-0
F.C. Twente - Borussia Mönchengladbach 1-5
Borussia Mönchengladbach thắng với tổng tỷ số 5-1
1976 Liverpool - Club Brugge 3-2
Club Brugge - Liverpool 1-1
Liverpool thắng với tổng tỷ số 4-3
1977 Juventus - Athletic Bilbao 1-0
Athletic Bilbao - Juventus 2-1
Juventus thắng bằng bàn thắng sân khách
1978 S.C. Bastia - PSV Eindhoven 0-0
PSV Eindhoven - S.C. Bastia 3-0
PSV Eindhoven thắng với tổng tỷ số 3-0
1979 Red Star Belgrade - Borussia Mönchengladbach 1-1
Borussia Mönchengladbach - Red Star Belgrade 1-0
Borussia Mönchengladbach thắng với tổng tỷ số 2-1
1980 Borussia Mönchengladbach - Eintracht Frankfurt 3-2
Eintracht Frankfurt - Borussia Mönchengladbach 1-0
Eintracht Frankfurt thắng với tổng tỷ số 4-2
1981 Ipswich Town - AZ 67 3-0
AZ - Ipswich Town 4-2
Ipswich Town thắng với tổng tỷ số 5-4
1982 IFK Goteborg - Hamburger SV 1-0
Hamburger SV - IFK Göteborg 0-3
IFK Göteborg thắng với tổng tỷ số 4-0
1983 Anderlecht - SL Benfica 1-0
SL Benfica - Anderlecht 1-1
Anderlecht thắng với tổng tỷ số 2-1
1984 Anderlecht - Tottenham Hotspur 1-1
Tottenham Hotspur - Anderlecht 1-1
Tottenham Hotspur thắng bằng đá penalty 4-3
1985 Videoton FC Fehérvár - Real Madrid 0-3
Real Madrid Videoton 0-1
Real Madrid thắng với tổng tỷ số 3-1
1986 Real Madrid - Cologne 5-1
Cologne- Real Madrid 2-0
Real Madrid thắng với tổng tỷ số 5-3
1987 IFK Göteborg - Dundee United 1-0
Dundee United - IFK Göteborg 1-1
IFK Göteborg thắng với tổng tỷ số 2-1
1988 RCD Espanyol - Bayer Leverkusen 3-0
Bayer Leverkusen - RCD Espanyol 3-0
Bayer Leverkusen thắng bằng đá penalty 3-2
1989 S.S.C. Napoli - VfB Stuttgart 2-1
VfB Stuttgart - S.S.C. Napoli 3-3
S.S.C. Napoli thắng với tổng tỷ số 5-4
1990 Juventus - Fiorentina 3-3
Fiorentina - Juventus 0-0
Juventus thắng với tổng tỷ số 3-1
1991 Inter Milan - A.S. Roma 2-0
A.S. Roma - Inter Milan 1-0
Inter Milan thắng với tổng tỷ số 2-1
1992 Torino - Ajax Amsterdam 2-2
Ajax Amsterdam - Torino 0-0
Ajax Amsterdam thắng bằng bàn thắng sân khách
1993 Borussia Dortmund - Juventus 1-3
Juventus - Borussia Dortmund 3-0
Juventus thắng với tổng tỷ số 6-1
1994 Casino Salzburg - Inter Milan 0-1
Inter Milan - Casino Salzburg 1-0
Inter Milan thắng với tổng tỷ số 2-0
1995 Parma AC - Juventus 1-0
Juventus - Parma AC 1-1
Parma AC thắng với tổng tỷ số 2-1
1996 Bayern Munich - Bordeaux 2-0
Bordeaux - Bayern Munich 1-3
Bayern Munich thắng với tổng tỷ số 5-1
1997 Schalke 04 - Inter Milan 1-0
Inter Milan - Schalke 04 1-0
Schalke 04 thắng bằng đá penalty 4-1
1998 Inter Milan - S.S. Lazio 3-0
1999 Parma AC - Olympique de Marseille 3-0
2000 Galatasaray S.K.- Arsenal 0-0 (4-1, đá luân lưu 11m)
2001 Liverpool - Deportivo Alavés 5-4
2002 Feyenoord Rotterdam - Borussia Dortmund 3-2
2003 Porto - Celtic F.C. 3-2
2004 Valencia - Olympic Marseille 2-0
2005 CSKA Moskva - Sporting Lisbon 3-1
2006 Sevilla - Middlesbrough 4-0
2007 Sevilla - Espanyol 2-2 (3-1, đá luân lưu 11m)
2008 Zenit St. Peterburg - Glasgow Rangers 2-0
2009 Shakhtar Donetsk-Werder Bremen 2-1
