Bài 18: CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á
(CUỐI THẾ KỈ XIX - ĐẦU THẾ KỈ XX)
(CUỐI THẾ KỈ XIX - ĐẦU THẾ KỈ XX)
1. Quá trình xâm lược của chủ nghĩa thực dân vào các nước Đông Nam Á.
- Nguyên nhân Đông Nam Á bị xâm lược.
- Các nước tư bản cần thị trường, thuộc địa.
=> Đẩy mạnh xâm lược thuộc điạ.
- Đông Nam Á là một khu vực rộng lớn, đông dân, giàu tài nguyên, có vị trí chiến lược quan trọng. Song từ giữa thế kỉ XIX, chế độ phong kiến lâm vào khủng hoảng triền miên => các nước thực dân phương Tây mở rộng, hoàn thành việc xâm lược Đông Nam Á.
+ Quá trình thực dân xâm lược Đông Nam Á.
2. Phong trào chống thực dân Hà Lan của nhân dân In-đô-nê-xi-a
- Chính sách thống trị của thực dân Hà Lan đã làm bùng nổ nhiều cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.
- Cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, xã hội In-đô-nê-xi-a phân hóa sâu sắc giai cấp công nhân và tư sản ra đời => phong trào yêu nước mang màu sắc mới, với sự tham gia của công nhân và tư sản.
3. Phong trào thực dân ở Phi-líp-pin
+ Nguyên nhân của phong trào:
- Thực dân Tây Ban Nha đặt ách thống trị trên 300 năm ở Phi-líp-pin, khai thác bóc lột triệt để tài nguyên và sức lao động => mâu thuẫn giữa nhân dân Phi-líp-pin và thực dân Tây Ban Nha ngày càng gay gắt => phong trào đấu tranh bùng nổ.
• Phong trào đấu tranh:
- Năm 1872 có cuộc khởi nghĩa ở Ca-vi-tô, nghĩa quân làm chủ Ca-vi-tô được 3 ngày thì thất bại.
- Vào những năm 90 của thế kỉ XIX, ở Phi-líp-pin xuất hiện 2 xu hướng chính trong phong trào giải phóng dân tộc.
*Xu hướng bạo động
- Bô-ni-pha-xi-nô
- Liên hiệp những người con yêu quý của nhân dân, tập hợp chủ yếu là nông dân, dân nghèo thành thị.
- Khởi nghĩa, vũ trang tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa 8 - 1896.
- Đấu tranh lật đổ ách thống trị của Tây Ban Nha, xây dựng quốc gia độc lập.
- Khởi nghĩa 8/1896 đã giải phóng nhiều vùng, thành lập được chính quyền nhân dân, tiến tới thành lập nền cộng hòa.
- Phong trào đấu tranh chống Mĩ:
+ Năm 1898, Mĩ gây chiến với Tây Ban Nha, hất cẳng Tây Ban Nha và chiếm Phi-líp-pin.
+ Nhân dân Phi-líp-pin anh dũng chống Mĩ đến năm 1902 thất bại. Phi-líp-pin trở thành thuộc địa của Mĩ.
4. Phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân Cam-pu-chia
* Bối cảnh Cam-pu-chia giữa thế kỉ XIX:
- Trước khi bị Pháp xâm lược triều đình phong kiến Nô-rô-đôm suy yếu phải thuần phục Thái Lan.
- Năm 1863, Cam-pu-chia chấp nhận sự bảo hộ của Pháp. Năm 1884, Pháp gạt Xiêm biến Cam-pu-chia thành thuộc địa của Pháp.
- Ách thống trị của Pháp làm cho nhân dân Cam-pu-chia bất bình vùng dậy đấu tranh.
* Phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân Cam-pu-chia
5. Phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân Lào đầu thế kỉ XX
* Bối cảnh lịch sử:
- Giữa thế kỉ XX chế độ phong kiến suy yếu Lào phải thuần phục Thái Lan.
- Năm 1893 bị thực dân Pháp xâm lược trở thành thuộc địa của Pháp.
+ Nhận xét:
- Phong trào đấu tranh của nhân dân Lào và Cam-pu-chia cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX diễn ra liên tục, sôi nổi nhưng còn mang tính tự phát.
- Hình thức đấu tranh chủ yếu là khởi nghĩa vũ trang.
- Lãnh đạo là các sĩ phu yêu nước và nông dân.
- Kết quả: Các cuộc đấu tranh đều thất bại do tự phát, thiếu đường lối đúng đắn, thiếu tổ chức vững vàng.
+ Thể hiện tinh thần yêu nước và tinh thần đoàn kết của nhân dân 3 nước Đông Dương.
6. Xiêm (Thái Lan) giữa thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
* Bối cảnh lịch sử:
- Năm 1752, triều đại Ra-ma được thiết lập, theo đuổi chính sách đóng cửa.
- Giữa thế kỉ XX, đứng trước sự đe dọa xâm lược của phương Tây, Ra-ma (Mông Kút ở ngôi từ 1851 - 1868) đã thực hiện mở cửa buôn bán với nước ngoài.
- Ra-ma V (Chu-la-long con ở ngôi từ 1868 - 1910) đã thực hiện nhiều chính sách cải cách
* Nội dung cải cách:
- Kinh tế:
+ Nông nghiệp: Để tăng nhanh lượng gạo xuất khẩu, nhà nước giảm nhẹ thuế ruộng, xóa bỏ chế độ lao dịch.
+ Công thương nghiệp: Khuyến khích tư nhân bỏ vốn kinh doanh, xây dựng nhà máy, mở hiệu buôn, ngân hàng.
- Chính trị:
+ Cải cách theo khuôn mẫu phương Tây.
+ Đứng đầu nhà nước vẫn là vua.
+ Giúp việc cho Hội đồng nhà nước (Nghị viện)
+ Chính phủ có 12 bộ trưởng.
- Quân đội, tòa án, trường học được cải cách theo hướng khuôn mẫu phương Tây.
- Về xã hội: xóa bỏ chế độ nô lệ vì nợ, giải phóng người lao động.
- Đối ngoại:
+ Thực hiện chính sách ngoại giao mềm dẻo "ngoại giao cây tre:.
+ Lợi dụng vị trí nước đệm.
+ Lợi dụng mâu thuẫn giữa hai thế lực Anh - Pháp để lựa chiều có lợi.
- Tính chất: Cải cách mang tính chất cách mạng tư sản không triệt để.
Sưu tầm
