Lúc Gia Cát Lượng đánh nhau với Mạnh Hoạch ở Lư Thủy, Gia Cát Lượng nói với Mạnh Họach:
Hai nước chúng ta đánh nhau chẳng qua là vì tranh chiếm một địa bàn, và càng đánh thì càng gây khốn khổ cho bá tánh. Chúng ta khổ gì phải làm như vậy chớ? Nhân mã của tôi đông hơn của ông, ông không thể nào đánh thắng tôi được, đó là điều hiển nhiên rồi, vậy chi bằng ông đem ít nhiều địa bàn giao cho tôi để tôi về tâu lại với hoàng thượng tôi thì tốt hơn.
Mạnh Hoạch nói:
- Nếu ông muốn vậy thì cũng được, nhưng không thể nhiều quá.
Gia Cát Lượng nói:
- Tôi cũng không cần phải nhiều lắm, chỉ cần đất bằng một tầm tên bắn là đủ rồi.
Mạnh Hoạch nghĩ: "Ông ta bắn một mũi tên đâu có bao xa, bất quá mấy trăm thước là cùng"! Thế là Mạnh Hoạch bằng lòng.
Gia Cát Lượng:
- Bữa nay thì tôi chưa bắn, tốt nhất ông hãy trở về kêu thợ chuyên môn làm một mũi tên và ghi một dấu hiệu riêng trên mũi tên đó, như vậy sẽ tránh được việc đôi co cãi lẫy sau này.
Mạnh Hoạch gật đầu ưng thuận.
Gia Cát Lượng trở về, vội thỉnh thổ địa tới nhờ ông ngày mai giúp đem mũi tên bắn ra đó cắm ở núi Đại Lương. Thổ địa nói:
- Hà, giúp suông tôi không làm đâu! Tôi chạy mệt thì ông phải đền ơn tôi cái gì mới được chớ!
Gia Cát Lượng nói:
- Được thôi, thế này nhé, sau khi ông làm việc này xong rồi, tôi sẽ hạ lệnh cho các châu, phủ, huyện cất miếu cho ông.
Thổ địa hỏi cất miếu cao bao nhiêu, Gia Cát Lượng bảo là cất cao bằng một mũi tên. Thổ địa nghĩ thầm: "Bắn một mũi tên thì cao lắm! Thế thì được!" Thổ địa bèn bằng lòng.
Hôm sau, người của hai bên đốt nhang đèn làm lễ đất trời xong, Gia Cát Lượng cầm lấy mũi tên mà Mạnh Hoạch đã kêu người chuyên môn làm, và giương cung bắn, Thổ địa thấy tên đã bắn ra liền đỡ lấy tên chạy đi, chạy miết tới núi Đại Lương và cắm ở đấy.
Mạnh Hoạch sai người đi tìm tên, cuối cùng phải tới tận núi Đại Lương mới tìm thấy được. Ông biết là đã bị mắc lừa nhưng không còn cách nào hơn, chỉ còn biết lui binh đến núi Đại Lương. Cho nên núi Đại Lương còn kêu là núi Nhất Tiễn.
Thổ địa bèn tìm đến Gia Cát Lượng đòi trả công! Gia Cát Lượng y lời hứa bèn cất miếu cho ông nhưng chỉ là ngôi miếu thấp lùn mà thôi (cao bằng một mũi tên).
Thổ địa cũng biết là bị mắc lừa Gia Cát Lượng, nhưng vì lúc giao hẹn không nói rõ, nên bây giờ không nói gì khác hơn được nữa.
Theo Truyền Thuyết Tam Quốc Chí
Hai nước chúng ta đánh nhau chẳng qua là vì tranh chiếm một địa bàn, và càng đánh thì càng gây khốn khổ cho bá tánh. Chúng ta khổ gì phải làm như vậy chớ? Nhân mã của tôi đông hơn của ông, ông không thể nào đánh thắng tôi được, đó là điều hiển nhiên rồi, vậy chi bằng ông đem ít nhiều địa bàn giao cho tôi để tôi về tâu lại với hoàng thượng tôi thì tốt hơn.
Mạnh Hoạch nói:
- Nếu ông muốn vậy thì cũng được, nhưng không thể nhiều quá.
Gia Cát Lượng nói:
- Tôi cũng không cần phải nhiều lắm, chỉ cần đất bằng một tầm tên bắn là đủ rồi.
Mạnh Hoạch nghĩ: "Ông ta bắn một mũi tên đâu có bao xa, bất quá mấy trăm thước là cùng"! Thế là Mạnh Hoạch bằng lòng.
Gia Cát Lượng:
- Bữa nay thì tôi chưa bắn, tốt nhất ông hãy trở về kêu thợ chuyên môn làm một mũi tên và ghi một dấu hiệu riêng trên mũi tên đó, như vậy sẽ tránh được việc đôi co cãi lẫy sau này.
Mạnh Hoạch gật đầu ưng thuận.
Gia Cát Lượng trở về, vội thỉnh thổ địa tới nhờ ông ngày mai giúp đem mũi tên bắn ra đó cắm ở núi Đại Lương. Thổ địa nói:
- Hà, giúp suông tôi không làm đâu! Tôi chạy mệt thì ông phải đền ơn tôi cái gì mới được chớ!
Gia Cát Lượng nói:
- Được thôi, thế này nhé, sau khi ông làm việc này xong rồi, tôi sẽ hạ lệnh cho các châu, phủ, huyện cất miếu cho ông.
Thổ địa hỏi cất miếu cao bao nhiêu, Gia Cát Lượng bảo là cất cao bằng một mũi tên. Thổ địa nghĩ thầm: "Bắn một mũi tên thì cao lắm! Thế thì được!" Thổ địa bèn bằng lòng.
Hôm sau, người của hai bên đốt nhang đèn làm lễ đất trời xong, Gia Cát Lượng cầm lấy mũi tên mà Mạnh Hoạch đã kêu người chuyên môn làm, và giương cung bắn, Thổ địa thấy tên đã bắn ra liền đỡ lấy tên chạy đi, chạy miết tới núi Đại Lương và cắm ở đấy.
Mạnh Hoạch sai người đi tìm tên, cuối cùng phải tới tận núi Đại Lương mới tìm thấy được. Ông biết là đã bị mắc lừa nhưng không còn cách nào hơn, chỉ còn biết lui binh đến núi Đại Lương. Cho nên núi Đại Lương còn kêu là núi Nhất Tiễn.
Thổ địa bèn tìm đến Gia Cát Lượng đòi trả công! Gia Cát Lượng y lời hứa bèn cất miếu cho ông nhưng chỉ là ngôi miếu thấp lùn mà thôi (cao bằng một mũi tên).
Thổ địa cũng biết là bị mắc lừa Gia Cát Lượng, nhưng vì lúc giao hẹn không nói rõ, nên bây giờ không nói gì khác hơn được nữa.
Theo Truyền Thuyết Tam Quốc Chí
