CHƯƠNG XI: ĐỊA LÝ CÔNG NGHIỆP
BÀI 35: VAI TRÒ ĐẶC ĐIỂM CỦA CÔNG NGHIỆP. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP
I> VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA CÔNG NGHIỆP.
1> Vai trò:
Có vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân, vì:
- Sản xuất ra một khối lượng của cải vật chất rất lớn.
- Cung cấp hầu hết các tư liệu sản xuất, cơ sở vật chất, kĩ thuật cho các ngành kinh tế, cung cấp nhiều sản phẩm tiêu dùng, nâng cao trình độ văn minh của xã hội.
- Giải phóng sức lao động, tạo điều kiện khai thác có hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên.
- Do công nghiệp có nhiều vai trò to lớn như vậy nên tỉ trọng của ngành công nghiệp trong cơ cấu GDP là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá trình độ phát triển kinh tế
a> Sản xuất công nghiệp gồm 2 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: tác động vào đối tượng lao động để tạo thành nguyên liệu.
- Giai đoạn 2: chế biến nguyên liệu để tạo ra tư liệu SX và vật phẩm tiêu dùng.
+ Trong cả 2 giai đoạn, SX công nghiệp đều sử dụng máy móc, riêng chế biến lương thực, thực phẩm thì chỉ có giai đoạn 2. Ngành nông nghiệp và ngư nghiệp thực hiện giai đoạn 1, tác động vào đối tượng lao động để tạo thành nguyên liệu cho công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm hoạt động.
b> Sản xuất công nghiệp có tính tập trung cao ( trừ ngành công nghiệp khai thác khoáng sản, khai thác gỗ)
- Đây là một đặc điểm thể hiện rõ sự khác biệt của công nghiệp với nông nghiệp – ngành kinh tế có sự hoạt động phân tán trong không gian.
c> SXCN gồm nhiều ngành phức tạp, phân công tỉ mỉ và có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều ngành để tạo ra sản phẩm cuối cùng.
- Ngay trong từng ngành công nghiệp, quy trình SX cũng rất chi tiết, chặt chẽ. Vì vậy, các hình thức chuyên môn hóa, hợp tác hóa, liên hiệp hóa có vai trò đặc biệt trong việc nâng cao năng lực, hiệu quả sản xuất công nghiệp.
II> CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP.
1> Vị trí địa lí:
Ảnh hưởng đến sự chọn lựa địa điểm, khả năng phát triển và cơ cấu ngành của công nghiệp…
2> Tự nhiên:
Khoáng sản, khí hậu, đất, rừng biển.
3> Kinh tế - xã hội:
Nhân tố này gồm:
+ Dân cư – lao động
+ Tiến bộ khoa học kĩ thuật
+ Thị trường
+ Cơ sở vật chất – kĩ thuật
+ Đường lối chính sách.
Các nhân tố tự nhiên và kinh tế - xã hội đều ảnh hưởng đến sự phân bố, cơ cấu và quy mô phát triển công nghiệp, hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
Đường lối, chính sách có ý nghĩa đặc biệt, thúc đẩy hay kìm hãm sự phát triển của công nghiệp…
CÂU HỎI:
Câu 1:
Hãy nêu vai trò của công nghiệp.
Câu 2:
Thế nào là ngành công nghiệp mũi nhọn? Hãy kể những ngành công nghiệp mũi nhọn của nước ta hiện nay.
Câu 3:
Quá trình công nghiệp hóa là gì? Vì sao các nước đang phát triển cần phải tiến hành công nghiệp hóa?
Câu 4:
Hạy nêu các đặc điểm của sản xuất công nghiệp.
Câu 5:
Có mấy cách phân loại ngành công nghiệp? Hãy nêu các cách phân loại ngành công nghiệp phổ biến nhất.
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM.
Câu 1:
Quá trình công nghiệp hóa của một quốc gia diễn ra nhanh hay chậm phụ thuộc vào chủ yếu vào nhân tố.
a> tự nhiên
b> tiến bộ khoa học – kỹ thuật
c> cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật
d> đường lối chính sách
Câu 2:
Làm thay đổi quy luật phân bố các xí nghiệp công nghiệp là nhân tố.
a> tiến bộ khoa học kỹ thuật
b> thị trường
c> cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật
d> đường lối , chính sách.
Câu 3:
Khác với sản xuất nông nghiệp, hai giai đoạn của sản xuất công nghiệp không phải theo trình tự bắt buộc.
a> đúng
b> sai.
Đáp án: Câu 1d,2a,3a
