PHƯƠNG PHÁP HỌC TỐT VÀ ĐẠT ĐIỂM CAO MÔN ĐỊA LÍ
Việc học môn Địa lí sẽ thực sự khó khăn nếu học sinh coi Địa lí là môn học thuộc lòng. Học Địa lí là phải tư duy và suy nghĩ lôgic, có kỹ năng khái quát kiến thức, khai thác mối quan hệ các đối tượng địa lí… và quan trọng nhất là phương pháp học hiệu quả sẽ giúp HS đạt kết quả tốt môn Địa lí .
Không chỉ riêng môn Địa lí mà ở tất cả các môn học khác việc nắm kiến thức cơ bản là vô cùng quan trọng. Nhưng lượng kiến thức lớn nếu chỉ học thuộc lòng không ít học sinh rơi vào tình trạng học trước quên sau.
Một phương pháp để giúp học sinh dễ nhớ nhất là “sơ đồ hóa” nhằm hệ thống, khái quát kiến thức cơ bản. Điều quan trọng nữa là học sinh phải nắm được cách nhận xét các bảng số liệu, biểu đồ và một số hình ảnh sách giáo khoa. Muốn làm được điều đó thì học sinh phải nghiên cứu sách giáo khoa, phát biểu đóng góp xây dựng bài và chú ý lắng nghe giáo viên giảng trên lớp. Sau mỗi tiết học về nhà phải xem lại bài, nếu học sinh bỏ qua một bên, tuần sau tới tiết Địa lí mới lấy ra học bài thì lúc này học sinh học trước quên sau.
Ví dụ để học tốt Địa lí 12 dùng sơ đồ hình xương cá nhằm hệ thống, khái quát kiến thức cơ bản. Cụ thề, chúng ta có ba phần chính là: Địa lí tự nhiên và dân cư; Địa lí các ngành kinh tế và Địa lí vùng kinh tế. Trong mỗi phần này lại chia ra từng bài, trong từng bài lại có từng ý nhỏ. Như vậy sau khi đã có được khung của toàn chương trình, học sinh đã có được một hình dung cơ bản mình cần ôn tập để “đắp thịt” vào.
Khi làm bài thi, sơ đồ hình xương cá sẽ giúp học sinh nhớ nhanh và triển khai ý mạch lạc hơn nhiều. Sau khi đọc đề, thí sinh chỉ cần dành ra vài phút để vạch lại sơ đồ, từ đó các ý lớn, ý nhỏ được trình bày một cách rõ ràng, mạch lạc theo các đề mục. Chỉ cần thêm các dẫn chứng chi tiết là có một câu trả lời hoàn chỉnh.
Một điều nữa mà học sinh thường “sợ” ở môn Địa lý đó là việc có quá nhiều các con số, hoặc một dãy số liệu quá dài. Tuy nhiên, một mẹo nhỏ là các bạn không nhất thiết phải nhớ chính xác các con số. Trong một số trường hợp có thể chỉ cần đưa ra những con số tương đối.
Học sinh cũng không nhất thiết phải nhớ hết cả một dãy số liệu quá dài nhưng nhất thiết phải nhớ được những số liệu cơ bản làm dẫn chứng cho bài viết. Ví dụ: dẫn chứng về tốc độ gia tăng dân số nước ta thì cần nắm được những mốc quan trọng, thường là đầu
– cuối hoặc những năm có sự biến động lớn như tăng, giảm đột ngột....
Nhưng nếu biết sử dụng quyển Atlat Địa lý một cách có hiệu quả thì học sinh sẽ không còn e ngại vì phải ghi nhớ rất nhiều số liệu và các địa danh. Thay vì phải nhớ hết số liệu trong chương trình, học sinh hãy học cách sử dụng quyển Atlat. Đây là quyển sách đã có đầy đủ các biểu đồ, các số liệu và được phép sử dụng trong phòng thi.
Phần vẽ biểu đồ hoặc phân tích bảng số liệu hầu như đề thi nào cũng có. Phần này đòi hỏi học sinh phải có kỹ năng nhận dạng để có cách làm bài nhanh nhất. Học sinh có thể dựa vào một số gợi ý sau đây để có cách lựa chọn các dạng biểu đồ cho phù hợp:
- Biểu đồ tròn: Thể hiện quy mô và cơ cấu của đối tượng (theo tỷ lệ % tương đối)
- Biểu đồ cột chồng: Thể hiện tốt nhất quy mô và cơ cấu của đối tượng (theo tỷ lệ % tuyệt đối)
- Biểu đồ cột đơn: Thể hiện sự biến động của một đối tượng qua nhiều năm
- Biểu đồ cột kép: Thể hiện sự so sánh các đối tượng khi có cùng đơn vị qua một số năm
- Biểu đồ đường: Thể hiện sự diễn biến của các đối tượng khác nhau về đơn vị qua nhiều năm
- Biểu đồ đường kết hợp với cột: các đối tượng khác nhau về đơn vị nhưng có mối quan hệ với nhau. Hoặc so sánh các đối tượng với cùng một đối tượng chung
- Biểu đồ miền kết hợp với đường: Thường dùng biểu đồ này trong trường hợp đặc biệt: ví dụ tỷ lệ xuất và nhập, cán cân xuất nhập khẩu, tỷ lệ sinh tử…
Trong việc phân tích biểu đồ nhiều khi phải đổi số liệu tuyệt đối sang số liệu tương đối. Bước này tuy rất đơn giản nhưng lại dễ nhầm lẫn. Vì thế, nên kiểm tra lại sau khi viết kết quả vào bài thi.
Ngược lại, khi phân tích bảng số liệu phải dựa vào số liệu tuyệt đối. Chú ý các mốc đột biến như tăng vượt bậc hay giảm mạnh. Khi viết phân tích cần có cái nhìn tổng thể sau đó đi từng bộ phận. Vì thế, nên có một câu mở đầu tóm lược ý ngắn gọn nhất của đề bài trước khi nhận xét từng đối tượng cụ thể.