Cho tứ diện ABCD, mặt phẳng (P) song song với AB và CD, lần lượt cắt AC,BC,BD,AD tại M,N,P,Q.
a. MNPQ là hình gì?
b. TÌm vị trí M trên AC để diện tích MNPQ lớn nhất?
Hình vẽ:
Có một định lý về ba mặt phẳng như sau (Hai đường thẳng chéo nhau và song song trong không gian):
Ba mặt phẳng phân biệt cắt nhau theo ba giao tuyến phân biệt thì ba giao tuyến ấy song song đôi một hoặc đồng quy.
1. Gọi mặt phẳng \[(MNPQ)\] là \[(\alpha )\] thì ta có:
Giao tuyến của \[(\alpha )\] và \[(ABC)\] là \[MN\]
Giao tuyến của \[(\alpha )\] và \[(ABD)\] là \[PQ\]
Giao tuyến của \[(ABC)\] và \[(ABD)\] là \[AB\].
Như vậy \[AB, MN, PQ\] là đôi một song song hoặc đồng quy.
Mặt khác. \[AB\in (ABC)\] và \[AB\] song song với \[(\alpha )\] nên \[AB\] song song với MN. Từ trên suy ra \[AB, MN, PQ\] đôi một song song.
Tương tự như trên ta có ngay \[MQ\] và \[NP\] song song.
Tứ giác \[MNPQ\] có cặp cạnh đối song song do đó nó là hình bình hành.
2. Ta có công thức tín diện tích \[MNPQ\] như sau:
\[S=MN.NP.\sin \widehat{MNP}\]
Do \[\widehat{MNP}\] chính là góc giữa \[MN\] và \[NP\] nên nó cũng là góc giữa \[AB\] và \[CD\]. Do đó góc này cố định và \[\sin\widehat{MNP}\] là cố định. Khi đó diện tích \[MNPQ\] là lớn nhất khi \[MN.NP\] là lớn nhất.
Gọi \[x=AM\] thì ta có:
\[CM=AC-x\]. Dễ thấy:
\[\frac{MN}{AB}=\frac{CM}{AC}=\frac{AC-x}{AC}=1-\frac{x}{AC}\]
\[\Rightarrow MN=AB(1-\frac{1}{AC}.x)\]
Tương tự, ta cũng có:
\[\frac{MQ}{CD}=\frac{AM}{AC}=\frac{x}{AC}\].
\[\Rightarrow NP=MQ=CD.\frac{1}{AC}.x\]
\[\Rightarrow MN.NP=AB.CD(-\frac{1}{AC}.x).\frac{1}{AC}.x=\frac{AB.CD}{AC}.(AC-x)x\]
Do các cạnh của tứ diện là cố định nên \[S\] lớn nhất khi và chỉ khi \[(AC-x)x\] là lớn nhất.
Ta có:
\[(AC-x)x=AC.x-x^2=-(x^2-2.\frac{AC}{2}.x+\frac{AC^2}{4})+\frac{AC^2}{4}=-(x-\frac{AC}{2})^2+\frac{AC^2}{4}\]
Rõ ràng biểu thức này lớn nhất khi và chỉ khi \[x-\frac{AC}{2}=0\] hay \[x=\frac{AC}{2}\] hay \[AM=\frac{AC}{2}\]. Nói cách khác \[M\] là trung điểm \[AC\].