Lúc sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã từng nói: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”. Qủa thực, trong bất kỳ giai đoạn, hoàn cảnh hay biến cố nào của lịch sử thì thanh niên vẫn luôn luôn là lực lượng trẻ, khỏe, hăn hái nhất; là lực lượng xung kích đi đầu trong mọi hoạt động nhất, nơi khởi nguồn cho biết bao kỳ vọng lớn lao mà biết bao thế hệ cha ông gửi gắm và cũng là lực lượng nòng cốt nhất trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Từ thực tiễn cách mạng và hơn 25 năm bắt tay vào công cuộc Đổi mới toàn diện, Đảng Cộng sản Việt Nam đã nhận thấy: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên” . Tuy nhiên hiện nay lại có 1 bộ phận thanh niên sống buông thả, không lí tưởng, thích hưởng thụ.
Nhà văn Nga Lép Tôn-xtôi đã từng nhấn mạnh: “Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lý tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống”. Lí tưởng có thể nói là mục đích cao nhất, tuyệt vời nhất mà cá nhân hoặc nhóm cá nhân mong muốn vươn tới, đạt được. Hay nói cách khác, lí tưởng có thể hiểu là khát vọng, mong muốn và cũng là những viễn cảnh tươi đẹp mà mỗi chúng ta đã tự vẽ ra cho mình và chính vì hình ảnh tương lai đó đã thôi thúc chúng ta không ngừng vượt qua muôn vàn khó khăn, trở ngại; phấn đấu không ngừng để biến cái “viễn cảnh” ấy thành hiện thực đúng nghĩa nhất. Như vậy, nếu không có lý tưởng thì cuộc sống trở nên nhàm chán, con người không còn động lực để hiện hữu và không còn ý nghĩa của sự tồn tại.
Cách đây hơn 80 mươi năm, khi đất nước ta vẫn còn sống trong cảnh lầm than, thì đáng ngợi ca thay đã có biết bao thanh niên hăn hái lên đường ra trận giết quân thù “ra đi bảo tồn sông núi, ra đi thà chết chớ lùi”. Họ – những người như anh Lê Văn Tám, chị Võ Thị Sáu, anh Lý Tự Trọng, chị Trâm, anh Thạc … tuổi thanh xuân, sinh mệnh… dâng trọn vẹn nhất cho đất nước. Họ đã hy sinh, nhưng tinh thần mãi còn trong lòng người ở lại, thấm sâu trong mỗi tấc đất quê hương, vĩnh hằng trong niềm kính yêu, ngưỡng mộ của những người yêu nước chân chính, và đúng như nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm ngợi ca: “Họ đã sống và chết/ Giản dị và bình tâm/ Không ai nhớ mặt đặt tên/ Nhưng họ làm ra đất nước”. Vậy khát vọng, lý tưởng của hàng triệu thế hệ ngày trước là gì? Đó không phải là kiếp sống trốn chạy trách nhiệm trước khốn cảnh mà nhân dân đang gánh chịu và đó cũng không phải là thái độ sợ sệt, thờ ơ trước nỗi nhục mất nước mà lý tưởng của họ đã hòa với lý tưởng của dân tộc làm một – lý tưởng vì ngày mai tươi sáng, một Việt Nam hòa bình, thống nhất, do nhân dân ta làm chủ và sạch bóng ngoại xâm; lý tưởng của họ là niềm vui được ra trận tuyến giết thù Tất cả lý tưởng ấy là khát vọng, hoài bão thiêng liêng, là bản anh hùng ca bất diệt “…góp phần trao dồi thêm lí tưởng cách mạng và tình cảm của mỗi chúng ta…”.
Có thể nói, ngày nay khi Công cuộc Đổi mới của đất nước đang diễn ra sôi nổi, thì tuổi trẻ hôm nay phần lớn vẫn đang kế tục lí tưởng ngời sáng của biết bao thể hệ đi trước một cách xứng đáng, vẫn đang giữ và làm cho ngọn lửa khát vọng của tuổi trẻ mãi cháy sáng và rực rỡ với tinh thần “ Không có việc gì khó/ Chỉ sợ lòng không bền/ Đào núi và lấp biển/ Quyết chí ắt làm nên” (Hồ Chí Minh). Nhìn một cách tổng quan nhất thì đại bộ phận thanh niên của chúng ta hôm nay vẫn có lí tưởng và hoài bão sống cao đẹp. Họ không phải chỉ biết sống ho mình mà cuộc sống của họ đã và đang hòa vào cộng đồng xã hội, khát khao cống hiến hơn bao giờ hết, muốn góp trí tài năng, trí tuệ của mình để hàn gắn vết thương chiến tranh, đưa Việt Nam sánh vai với các cường quốc trên hoàn cầu. Họ là công dân tiêu biểu cho những con người giàu lòng yêu nước, biết sống và nghĩ cho cộng đồng, có trách nhiệm, bản lĩnh dám nghĩ dám làm và dám chịu trách nhịệm. Họ là những người không những biết sống có văn hóa, lành mạnh, có tình nghĩa mà còn là thế hệ trẻ năng động, sáng tạo, có trình độ và lý luận chính trị vững vàng. Và cũng chính họ là những thủ lĩnh sinh viên xuất sắc trong các phong trào, các cuộc vận động của Đoàn, của Đảng như: Sinh viên 5 tốt, Phong trào “Năm xung kích phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ Tổ quốc”, “Bốn đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”, Phong trào Thanh niên tình nguyện, “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”; là tác giả của hàng trăm công trình nghiên cứu có giá trị như Eureka, là chủ nhân của nhiều giải thường cao quý trong kì thi Olympic quốc tế, thể dục thể thao…làm rạng danh nước Việt… Và họ đã trở thành mẫu hình thanh niên thời đại mới – sống là cống hiến hăn say, sống là tích cực trong lao động, đam mê trong nghiên cứu, không đòi hỏi, tính toán thiệt hơn như Lời phát biểu của John.F.Kennedy nhân ngày lễ nhậm chức Tổng thống Hoa Kỳ năm 1961: “”….my fellow Americans: ask not what your country can do for you ask what you can do for your country…” (Dịch là: “… những người bạn Hoa Kỳ của tôi: Đừng hỏi đất nước của bạn sẽ làm gì cho bạn hãy hỏi rằng bạn đã làm gì cho đất nước của mình…”).
Bên cạnh những mặt tích cực, những thành tích đáng tự hào của thế hệ trẻ đầy đầy tâm huyết, có lý tưởng sống và cống hiến cao đẹp, cháy bỏng cho Tổ quốc thì phải thừa nhận rằng ngày nay vẫn còn nhiều thanh niên đang sống buông thả, xa rời lí tưởng, ảnh hưởng không nhỏ đến tương lai của dân tộc Việt Nam. Họ đang thụ hưởng những điều kiện sống tốt nhất, được dành sự ưu ái nhất, được hội nhập và tiếp cận cái mới nhanh nhất…nhưng trước những trái của nền kinh tế thị trường, sự lỏng lẻo của các thiết chế xã hội trong đó có các giá trị bền vững của gia đình dần đổ vỡ theo cơ chế thị trường ấy, sự tác động chống phá của các thể lực thù địch với âm mưu “Dùng cộng sản con diệt cộng sản cha”, “Đầu vào kinh tế đầu ra chính trị”, khuyến khích lối sống hưởng thụ, hoài nghi, sa đọa… đã làm cho không ít thanh niên ta lệch lạc trong nhận thức, sai lầm trong hành vi; lạc lỏng, ăn chơi đua đòi và thói thờ ơ vô cảm….Nhiều thanh thiếu niên sống buông thả, sa vào tệ nạn xã hội, có lối sống lệch lạc, phát ngôn tùy tiện và quan trọng hơn là dường như lý tưởng của họ trở thành mong muốn tiêu cực, thiếu ý thức phấn đấu, không thiết tha với tổ chức Đoàn – Hội, công tác xã hội, hoạt động tình nguyện mà thay vào đó là các cuộc ăn chơi sa đọa, dùng vũ lực giải quyết mâu thuẫn, sử dụng ma túy, đua xe, cướp giật giết người. Nhiều thanh niên tuổi đời còn quá trẻ đã rơi vào vòng lao lý, sức khỏe bị tàn phá bởi những căng bệnh quái ác. Đấy là kết quả của chuỗi ngày ăn chơi trụy lạc và chẳng tiếc gì cuộc đời và đấy cũng là kết quả xứng đáng dành cho những ai đang mất dần lý tưởng, động cơ phấn đấu chân chính.
"Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội phải có con người xã hội chủ nghĩa”, thế hệ ấy không ai khác chính là các thế hệ thanh niên. Với sự quan tâm của toàn bộ hệ thống chính trị, sự kỳ vọng của toàn xã hội, sự năng động, bản lĩnh, nhạy bén của thế hệ trẻ hôm nay tin chắc rằng tuổi trẻ Việt Nam sẽ mãi xứng đáng là rường cột nước nhà, là mùa xuân đất nước và là tương lai của dân tộc như Bác Hồ hằng mong ước. Hãy sống xứng đáng với sự mong mỏi, kì vọng của xả xã hội, đừng chỉ biết làm con sâu trong cái kén, đừng chỉ biết sống như một kẻ vô dụng, không lí tưởng, không nghề nghiệp, không tương lai...