Gia Cát Lượng theo Thủy Kính tiên sinh học tập, thấm thoát đã được ba năm.
Một hôm Thủy Kính tiên sinh nói với các đệ tử:
- Năm ngày nữa, các con sẽ thi ra trường. Ai thi đỗ thì xuất sư, còn ai không đỗ thì tuỳ ý muốn làm gì thì làm, và ta không chấp thuận những người thi rớt tự xưng là đệ tử của ta.
Bọn học trò thoạt nghe, ai nấy cũng đều dốc lòng học tập, suốt ngay đêm cầm sách tụng bài. Trong khi đó thì Gia Cát Lượng suốt ngày đi chơi thơ thẩn ở bên ngoài , không hề để mắt tới sách vở.
Ngày thứ năm đã đến. Bọn đệ tử có người thì đã tụng thuộc nằm lòng, có người thì thuộc đại khái, nhưng cũng có người thì lén chép bài bỏ trong tay áo. Ai nấy đều tất bật, hồi hộp.
Sau bữa điểm tâm, Thủy Kính tiên sinh ngồi vào bàn, bảo:
- Ta chỉ ra một đầu đề: từ bây giờ cho đến giờ ngọ ba khắc, ai mà được ta cho phép đi ra ngoài phòng thi thì người đó kể như được xuất sư. Bọn đệ tử rất ngạc nhiên với đầu đề này và đều tròn mắt nhìn nhau, quýnh quáng vò đầu bứt tai. Có người hô to: "Lửa cháy bên ngoài trang!" Có người chạy tới thông báo: "Nước lụt tới trang Thủy Kính rồi!" song Thủy Kính tiên sinh vẫn lờ đi không lý tới.
Bấy giờ, Từ Thứ lén viết một lá thư giả trình lên, khóc lóc mà nói:
- Sáng nay có người nhà mang thư tới, bảo rằng mẹ con đau nặng, con bằng lòng không dự kỳ thi này, xin thầy cho phép con được về gấp để lo cho mẹ.
Thủy Kính tiên sinh lắc đầu, bảo:
- Sau giờ ngọ ba khắc, con muốn đi đâu tùy ý!"
Bàng Thống bước tới thưa:
- Xin phép thầy cho con được ra ngoài, con không còn cách gì hơn nữa. Nhưng nếu con đứng ngoài trang, con có thể nghĩ ra cách, xin thầy cho con được ra ngoài. Nếu không tin thì thầy thử xem.
Thủy Kính tiên sinh cười:
- Bàng Sĩ Nguyên kể ra cũng có chút thông minh, đứng ra đó đi!
Còn Gia Cát Lượng thì sao? Ông đã gục đầu trên bàn ngủ khò từ lúc nào, chẳng thèm lý gì tới cuộc thi.
Thủy Kính tiên sinh thấy vậy liền nổi giận. Giá mà vào ngày thường thì ông đã đuổi quách ra rồi. Hôm nay thì ông ráng nhẫn nhịn.
Giờ ngọ ba khắc sắp tới. Gia Cát Lượng vươn vai ngáp dài và đứng lên. Mặt hầm hầm giận, ông đập bàn, xô ghế ngã lung tung, đoạn nắm áo Thủy Kính tiên sinh, nói lớn:
- Mi là ông thầy ngu dốt, lại ra đầu đề như vậy để hại bọn ta. Ta không làm học trò mi đâu, hãy trả tiền học phí ba năm lại cho ta! Hãy trả tiền lại cho ta!
Thủy Kính tiên sinh là danh sĩ thiên hạ, ai chẳng tôn kính. Nay bị Gia Cát Lượng sỉ nhục như vầy sao khỏi bốc lửa giận, người ông run lên bần bật, ông kêu Bàng Thống, Từ Thứ tới, bảo:
- Hãy lôi đầu cái thằng yêu này ra khỏi Thủy Kính trang cho ta!
Gia Cát Lượng còn vùng vằng chưa chịu đi , la lối rùm beng làm náo loạn cả phòng thi. Bàng Thống, Từ Thứ hết sức lôi kéo mới đưa ông ra được. Vừa ra khỏi phòng, Gia Cát Lượng liền ha hả cười lớn. Bàng Thống, Từ Thứ thấy ông cười như vậy, đang dợm hỏi thì Gia Cát Lượng đã xoay người chạy trở vô. Tới trước mặt Thủy Kính tiên sinh, Gia Cát Lượng qùi xuống nói:
- Vừa rồi con xúc phạm đến ân sư, tội thật đáng chết!
Thủy Kính tiên sinh ngẩn người ra, rồi chợt tỉnh ngộ ra, đổi giận làm vui, đỡ Gia Cát Lượng lên, bảo:
- Con có thể xuất sư!
Gia Cát Lượng nói:
- Bàng Thống, Từ Thứ cũng đã ra khỏi phòng, xin thầy thuận cho họ xuất sư!
Thủy Kính tiên sinh ngẫm nghĩ, miễn cưỡng bằng lòng.
Từ đấy, đệ tử được Thủy Kính tiên sinh thừa nhận chỉ có Gia Cát Lượng, Bàng Thống và Từ Thứ mà thôi.
Theo Truyền Thuyết Tam Quốc Chí
Một hôm Thủy Kính tiên sinh nói với các đệ tử:
- Năm ngày nữa, các con sẽ thi ra trường. Ai thi đỗ thì xuất sư, còn ai không đỗ thì tuỳ ý muốn làm gì thì làm, và ta không chấp thuận những người thi rớt tự xưng là đệ tử của ta.
Bọn học trò thoạt nghe, ai nấy cũng đều dốc lòng học tập, suốt ngay đêm cầm sách tụng bài. Trong khi đó thì Gia Cát Lượng suốt ngày đi chơi thơ thẩn ở bên ngoài , không hề để mắt tới sách vở.
Ngày thứ năm đã đến. Bọn đệ tử có người thì đã tụng thuộc nằm lòng, có người thì thuộc đại khái, nhưng cũng có người thì lén chép bài bỏ trong tay áo. Ai nấy đều tất bật, hồi hộp.
Sau bữa điểm tâm, Thủy Kính tiên sinh ngồi vào bàn, bảo:
- Ta chỉ ra một đầu đề: từ bây giờ cho đến giờ ngọ ba khắc, ai mà được ta cho phép đi ra ngoài phòng thi thì người đó kể như được xuất sư. Bọn đệ tử rất ngạc nhiên với đầu đề này và đều tròn mắt nhìn nhau, quýnh quáng vò đầu bứt tai. Có người hô to: "Lửa cháy bên ngoài trang!" Có người chạy tới thông báo: "Nước lụt tới trang Thủy Kính rồi!" song Thủy Kính tiên sinh vẫn lờ đi không lý tới.
Bấy giờ, Từ Thứ lén viết một lá thư giả trình lên, khóc lóc mà nói:
- Sáng nay có người nhà mang thư tới, bảo rằng mẹ con đau nặng, con bằng lòng không dự kỳ thi này, xin thầy cho phép con được về gấp để lo cho mẹ.
Thủy Kính tiên sinh lắc đầu, bảo:
- Sau giờ ngọ ba khắc, con muốn đi đâu tùy ý!"
Bàng Thống bước tới thưa:
- Xin phép thầy cho con được ra ngoài, con không còn cách gì hơn nữa. Nhưng nếu con đứng ngoài trang, con có thể nghĩ ra cách, xin thầy cho con được ra ngoài. Nếu không tin thì thầy thử xem.
Thủy Kính tiên sinh cười:
- Bàng Sĩ Nguyên kể ra cũng có chút thông minh, đứng ra đó đi!
Còn Gia Cát Lượng thì sao? Ông đã gục đầu trên bàn ngủ khò từ lúc nào, chẳng thèm lý gì tới cuộc thi.
Thủy Kính tiên sinh thấy vậy liền nổi giận. Giá mà vào ngày thường thì ông đã đuổi quách ra rồi. Hôm nay thì ông ráng nhẫn nhịn.
Giờ ngọ ba khắc sắp tới. Gia Cát Lượng vươn vai ngáp dài và đứng lên. Mặt hầm hầm giận, ông đập bàn, xô ghế ngã lung tung, đoạn nắm áo Thủy Kính tiên sinh, nói lớn:
- Mi là ông thầy ngu dốt, lại ra đầu đề như vậy để hại bọn ta. Ta không làm học trò mi đâu, hãy trả tiền học phí ba năm lại cho ta! Hãy trả tiền lại cho ta!
Thủy Kính tiên sinh là danh sĩ thiên hạ, ai chẳng tôn kính. Nay bị Gia Cát Lượng sỉ nhục như vầy sao khỏi bốc lửa giận, người ông run lên bần bật, ông kêu Bàng Thống, Từ Thứ tới, bảo:
- Hãy lôi đầu cái thằng yêu này ra khỏi Thủy Kính trang cho ta!
Gia Cát Lượng còn vùng vằng chưa chịu đi , la lối rùm beng làm náo loạn cả phòng thi. Bàng Thống, Từ Thứ hết sức lôi kéo mới đưa ông ra được. Vừa ra khỏi phòng, Gia Cát Lượng liền ha hả cười lớn. Bàng Thống, Từ Thứ thấy ông cười như vậy, đang dợm hỏi thì Gia Cát Lượng đã xoay người chạy trở vô. Tới trước mặt Thủy Kính tiên sinh, Gia Cát Lượng qùi xuống nói:
- Vừa rồi con xúc phạm đến ân sư, tội thật đáng chết!
Thủy Kính tiên sinh ngẩn người ra, rồi chợt tỉnh ngộ ra, đổi giận làm vui, đỡ Gia Cát Lượng lên, bảo:
- Con có thể xuất sư!
Gia Cát Lượng nói:
- Bàng Thống, Từ Thứ cũng đã ra khỏi phòng, xin thầy thuận cho họ xuất sư!
Thủy Kính tiên sinh ngẫm nghĩ, miễn cưỡng bằng lòng.
Từ đấy, đệ tử được Thủy Kính tiên sinh thừa nhận chỉ có Gia Cát Lượng, Bàng Thống và Từ Thứ mà thôi.
Theo Truyền Thuyết Tam Quốc Chí
