dream_high
Moderator
- Xu
- 0
GHI Ở CÔN ĐẢO
Ngô Minh
Ngô Minh ở Nghĩa trang Hàng Dương,Côn Đảo
ĐẢO TÙ QUỐC TẾ !
Bạn đã ra Côn Đảo bao giờ chưa ?. Nếu chưa ra, thì trong đời nên ít nhất một lần ra đảo để hiểu thêm truyền thống yêu nước đấu tranh anh hùng của dân tộc ta. Từ cảng Vũng Tàu, mua vé , xuống tàu 09 hoặc 010 lúc 5 giờ chiều, tàu chạy suốt đêm vượt 97 hải lý đến 5 giờ 30 sáng hôm sau là đến Bến Đầm cách Thị trấn Côn Đảo 12 km. Hoặc đi máy bay Thành phố Hồ Chí Minh-Côn Đảo thì chưa đầy tiếng đồng hồ, máy bay sẽ đỗ ở sân bay Cỏ Ống.
Côn Lôn không phải là một hòn đảo, mà là một quần đảo gồm 16 đảo lớn nhỏ, trong đó Côn Đảo là đảo lớn nhất có hình dạng như một con Gấu lớn quay lưng về phía đất liền. Các đảo khác có tên rất dân dã : Hòn Bà, Hòn Bảy Cạnh, Hòn Cau, Hòn Bông Lan, Hòn Vung, Hòn Trọc, Hòn Tre lớn, Hòn Tre nhỏ…. Xa nhất là Hòn Anh, Hòn Em cách đảo Côn Lôn gần 50 cây số . Mỗi hòn đảo đều có một truyền thuyết sinh thành .Ví dụ Hòn Bà là do truyền thuyết kể rằng năm 1784 , Nguyễn Ánh trong khi chạy trốn Tây Sơn đã giam người vợ trẻ của mình là thứ phi Hoàng Phi Yến ( tên thật là Lê Thị Răm ) trong một hang đá trên hòn đảo này vì bà này chống lại việc cầu viện ngoại bang của chồng. Bà Phi Yến sáng tác thơ khuyên chồng : Ngai vàng một thuở ngồi chưa vững/ Bia đá ngàn năm vết vẫn còn / Máu chảy ruột mền đau phận thiếp / Nồi da xáo thịt thỏa tình ông !
Nguyễn Ánh nghe tin quân Tây Sơn đuổi tiếp, vội vàng rời đảo . Khi thuyền rời bến, hoàng tử Hội An, tục gọi là Hoàng tử Cải, con bà Phi Yến, lúc đó mới 5 tuổi, không thấy mẹ bên cạnh , nghe mọi người nói cho biết mẹ đang bị giam thì cậu bé khóc rống lên, đòi ở bên mẹ. Nguyễn Ánh tức giận ra lệnh ném con mình xuống biển ! Nên người làng Cỏ Ống thời bấy giờ đặt câu ca : Gió đưa cây CẢI về trời. Rau RĂM ở lại chịu lời đắng cay (Răm là tên Mẹ, Cải tên con). Nên có tên đảo Hòn Bà. Bây giờ ở Cỏ Ống có miếu Cậu thờ Hoàng tử Cải và đền thờ Bà Phi Yến gọi là An Sơn Miếu. Cứ đến ngày 18 tháng 10 âm lịch là người dân Côn Đảo nấu giỗ Bà, là một trong 4 cái giỗ lớn nhất ở Côn Đảo, mà nhà nước cũng lo và dân cũng làm cỗ cúng. Đó là giỗ anh hùng liệt sĩ Võ Thị Sáu, giỗ đ/c Lê Hồng Phong, giỗ nhà yêu nước Nguyễn An Ninh và giỗ bà Hoàng Phi Yến.
Côn Đảo có vị trí thuận lợi trên đường hàng hải nối liền Âu-Á. Nên các nhà buôn phương Tây biết Côn Đảo từ thế kỷ XIII. 10 giờ sáng ngày 28-11-1861, Bonard ( thủy sư đô đốc Pháp) hạ lệnh cho tàu Nogazaray xâm chiếm Côn Đảo. Tháng 3- 1862 tàu Echo ( Pháp) chở 50 tù nhân đầu tiên ra đảo, mở đầu cho 113 năm Côn Đảo biển trời trong lành, giàu có biến thành “địa ngục trần gian” của thế kỷ !.
Chuồng cọp Pháp. Ảnh NM
Côn Đảo nổi tiếng với hệ thống nhà tù gồm 127 phòng giam, 42 xà lim, 504 phòng biệt lập như Chuồng Bò, Chuồng Cọp thời Pháp, Chuồng Cọp thời Mỹ…và 18 Sở tù quản lý để đày ải người tù làm lao dịch khổ sai , tạo nên những di tích rùng rợn oan hồn như Cầu Ma Thiên Lãnh, Cầu tàu 914 ( có 914 người chết khi xây dựng cầu tàu này), Nghĩa trang Hàng Dương, .v.v..Điều rất mỉa mai, buồn cười là các nhà lao, chuồng cọp, xà lim đày đọa tù nhân như con vật ấy , thời Mỹ- Ngụy lại được mang những cái tên rất hoa mỹ : Trại Phú Hải, Phú Sơn, Nhân Vị, Bác Aïi, Phú Thọ, Phú Tường, Phú Phong, Phú Hưng, Phú Bình… 113 năm ở Đảo Tù Côn Đảo có 20.000 tù nhân bị giết , trong đó chỉ có 1907 người có mộ, trong số mộ chỉ có 702 ngôi mộ có tên ! Nghĩa là ở Côn Đảo tử tù chết chồng lên nhau, bất cứ một tấc đất nào cũng có hài cốt người tù. Ở Côn Đảo, tù nhân không chỉ là người yêu nước và cách mạng Việt Nam nổi tiếng như Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Đức Kế, Trần Cao Vân, Ngô Gia Tự, Nguyễn Văn Cừ, Tôn Đức Thắng, Lê Hồng Phong , Phạm Văn Đồng, Hà Huy Giáp, Lê Duẩn, Phạm Hùng , Nguyễn Văn Linh, Nguyễn Duy Trinh.v.v.. Mà danh sách tù lưu ở Bảo tàng Di tích Côn Đảo còn có tới 3 nhà sư : Đó là Đại Đức Thích Thành Tuệ ; Thượng tọa Thích Trí Thiện , Hòa Thượng Nguyễn Văn Đồng, (nhà sư không chịu khai Pháp danh ), bị Mỹ -Ngụy bắt đày ra Côn Đảo những năm 1970-1971. Các nhà sư này cũng gửi lại nắm xương trên đất Côn Lôn! Tù khổ sai còn có một người Hoàng Tộc yêu nước, dòng dõi vua Minh Mạng tên là Nguyễn Phước Bửu Đình. Ông viết báo, viết văn .Năm 1926, Bửu Đình vận động bãi công, diễn thuyết kêu gọi sinh viên Huế chống Pháp. Ông gọi Bảo Đại là “ thằng vua” gọi các quan lớn triều Nguyễn là “thằng hề”. Ông bị bắt và đày ra Côn Đảo. Ở Côn Đảo ông đã viết tiểu thuyết “ Mảnh trăng thu” gửi về đất liền . Năm 1930 ông vượt ngục lần thứ nhất không thành. Tháng 10/1931 ông vượt ngục lần thư hai , xuất phát từ đảo Hòn Tre lớn. Trước khi ra khỏi Đảo, ông gửi lại bài thơ bỡn cợt chúa đảo Bowvier ( gọi là Bu-vê): Mấy lời nhắn nhủ chú Bu-vê / Đó ở đây đi thẳng một bề… Vài tháng sau chuyến vượt ngục ấy, vua Bảo Đại gửi “Thánh chỉ” ra Côn Đảo ân xá cho Bửu Đình. Rất tiếc là ông đã mất tích giữa biển khơi !
Tái hiện cảnh tử tù chuồng cọp. Ảnh NM
Ngoài những người tù ”đặc biệt” ấy, trong danh sách tù Côn Đảo năm 1881 còn có 72 người Trung Hoa, 22 người Khmer. Năm 1948 có 63 từ án tử hình và 69 tù binh người Nhật Bản bị lưu đày. Hai Người Nhật Bản đã chết ở đây. Ngoài ra từ năm 1947- 1950, nhiều người yêu nước Lào, Thái Lan, Cămpuchia, Quảng Châu Loan ( Tô giới Pháp) cũng bị đày ra và bỏ thây ở Côn Đảo. Thì ra Côn Đảo là Đảo tù quốc tế !
VƯỢT CÔN ĐẢO…
Có một người tù cách mạng bị giam trong chuồng cọp, đến lượt lãnh án tử hình . Mùa đông rét cắt da. Trước khi bị bọn cai ngục dẫn ra trường bắn ở nghĩa trang Hàng Dương , người tử tù đã đến bên người bạn tù của mình là Đồng chí Lê Duẩn ( nguyên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt nam sau này) cỏi tấm áo duy nhất mặc trên người trao cho bạn tù của mình để đồng đội mình chống lại cái rét cắt xương trong chuồng cọp ! Câu chuyện đó đã được nhà điêu khắc Lưu Thanh Danh dựng thành bức tượng “Trao áo” tại nghĩa trang Hàng Dương ( ảnh)
Chuyện “Vượt Côn Đảo” để về đất liền kháng chiến xảy ra liên tục trong 113 năm Côn Lôn là Đảo tù . Theo lời kể của tù nhân Côn Đảo được trao trả về tại Sầm Sơn những ngày thi hành Hiệp định Giơ ne vơ , nhà văn Phùng Quán đã viết tiểu thuyết “Vượt Côn Đảo” khi ông 22 tuổi . Cuốn tiểu thuyết được in năm 1954, lập tức nổi tiếng, được giải thưởng văn học Quốc gia , được tái bản hàng chục lần ( năm 2008 còn được NXB Lao đông tái bản) . Nhưng ở Bến Đầm, Côn Đảo năm 1952 còn có cuộc vượt ngục vĩ đại của 200 tù nhân chưa được kể trong tiểu thuyết . Những người tù xuất thân từ thợ mỏ Hòn Gai- Cẩm Phả đã thiết kế hai căn hầm bí mật theo kiểu hầm lò ngay dưới nền trại giam ở Bến Đầm . Họ khóet đất bằng môi múc cơm, đựng đất trong ống quần, vạt áo mà chuyển ra ngoài, rút gỗ từ sạp nằm để chèn, chống, suốt đêm này qua đêm khác, và cuối cùng họ có được hai căn hầm bí mật, đủ dài, đủ rộng để đóng ra 5 con thuyền vượt biển .Vào lúc 11 giờ trưa ngày 12 tháng 12 năm 1952, 5 chiếc thuyền khung gỗ, ốp những tấm mây đan quét sơn được hạ thủy tại Bến Đầm. Thật là một kỳ tích . Chuyến vượt biển ấy bị lộ, tàu Pháp đuổi theo ra khơi bắt lại 117 người , còn 81 nguười khác đã không trở về. Cho đến bây giờ không ai biết họ đã khai thác và vận chuyển gỗ, mây , sơn…về hầm bí mật để đóng thuyền như thế nào ! Năm 1996, cụ Nguyễn Văn Họa , người tổ trưởng tổ đào hầm để đóng thuyền dạo ấy cùng Đoàn tù chính trị Côn Đảo tỉnh Quảng Ninh đã trở lại xác định dấu vết căn hầm và dựng tấm bia tưởng niệm những người đã hy sinh trong cuộc “Vượt Côn Đảo “ không thành ấy .
OAI LINH CÔ SÁU
Tranh vẽ chị Võ Thị Sáu
Người con gái anh hùng Đất Đỏ Võ Thị Sáu ai ai cũng biết . Năm 1947, khi mới 14 tuổi, Võ Thị Sáu trở thành chiến sĩ trinh sát công an. Đầu năm 1950 chị bị địch bắt , xử “ án tử hình“ khi chưa đủ tuổi thành niên. Pháp sợ dư luận phản đối, nên chúng đua Võ Thị Sáu ra Côn Đảo để hành quyết bí mật. 7 giờ sáng ngày 23-1-1952, người tử tù nhỏ tuổi nhất ở Côn Đảo không cho kẻ thù bịt mắt, cất cao tiếng hát Quốc ca . Đó là ngày Võ Thị Sáu tròn mười bảy tuổi ! Đối với người dân Côn Đảo, chị Sáu đã hóa THẦN ! Linh thiêng lắm.
Ở nghĩa trang Hàng Dương 58 năm nay, mộ chị Sáu ngày nào cũng có người đến thắp nhang. Bà con ở chợ Côn Đảo trước khi đi “ăn hàng” ở đất liền phải ra vái xin chị Sáu phù hộ. Nam nữ thanh trước khi làm đám cưới thường đi viếng mộ chị Sáu. Họ thắp hương, cúng gương lược, rồi lầm rầm khấn vái mong chị phù hộ .Nhiều gia đình, trong nhà có bàn thờ Chị Sáu . Chị Sáu đối với họ như thần hộ mệnh ! Bà con gọi chị Sáu là Cô Sáu hoặc Bà Sáu . Khi thề bồi thì người ta nói :” Thề có Cô Sáu chứng giám”. Khi mắng nhau, thì bảo :” Cô Sáu vặn cổ mày đi” ! Ngày 23-1 hàng năm là ngày giỗ chị Sáu. Đây là ngày giỗ rất lớn ở Côn Đảo mà Nhà nước và nhân dân đều cùng tổ chức. Ngày giỗ, nhiều người nấu cúng ở nhà.. Nhiều người mang lễ vật, hoa quả, hương đèn ra Nhà tưởng niệm. Nhiều người ở Thành phố Hồ Chí Minh, Vũng Tàu, Cần Thơ, Đồng Tháp …, dù phải vượt biển, vẫn ra Côn Đảo giỗ chị Sáu.
Những huyền thoại về chị SÁu không phải bây giờ mới có, mà đã có ngay từ khi cô nằm xuống trên đất Hàng Dương . Ngày trước, trước mộ chị Sáu có một cây dương già bị khô phần ngọn. Chỉ còn gốc cây và một nhánh dương tươi tốt vươn thẳng về phía Bắc. Người ta bảo đó là Hồn chị Sáu hướng về miền Bắc, về Bác Hồ. Người dân Côn Đảo đã từng nhìn thấy chị Sáu bước ra từ cây Dương mỗi tối. Chị mặc áo dài trắng, lướt qua từng đường phố, hiện lên trước cửa từng nhà . Sáng tinh mơ chị Sáu lại biến hình vào cây Dương .
Những người tù còn sống kể rằng, cô Liễu, vợ tên giám thị Ruby, người đã ngất xỉu khi chứng kiến cuộc hành hình Chị Sáu, kể rằng, xẩm tối hôm 30 Tết , cô lén chồng đem hương hoa lên viếng mộ Cô Sáu, bỗng thấy một người con gái mặc áo dài trắng từ ngôi mộ đi ra. Liễu sụp lạy rối rít. Trên đường về nhà , đi tới đâu Liễu cũng thấy bóng cô gái trước mặt .Thế là Tết ấy, vợ chồng Ruby, Liễu lập bàn thờ Cô Sáu ở nơi trang trọng nhất, sớm tối hương khói, hoa quả. Từ đó nhiều gia đình gác ngục người Việt lập bàn thờ Cô Sáu. Họ tin rằng, một nguời con gái chết trẻ và chết thiêng như thế sẽ hóa Thần.
Tên tù gian Nguyễn Văn Tân tên hung hăng nhất trong đám đập bia phá mộ Cô Sáu, hắn bị chết xác bị treo trên cây bằng lăng trong vườn nhà Giám thị trưởng Passi. Dân đảo cho rằng tên Tân chết là do Cô Sáu “bắt” ! Cũng thời gian ấy Chúa đảo Jarty bị rơi sao, mất chức vì vụ 200 tù nhân đóng thuyền vượt ngục ở Bến Đầm. Người ta bảo “bà Sáu” đã “phù hộ” anh em tù đào hầm đóng thuyền vượt biển và “ bắt” tên Chúa đảo phải mất sao, mất chức vì hắn quá tàn ác. Bạch Văn Bốn, tên chúa Đảo khét tiếng chống cộng, cưỡng ép tù nhân ly khai cộng sản, cấm viếng mộ Võ Thị Sáu. Một khuya, Bốn mở cửa Dinh ra sân , hắn thấy một người con gái bước ra Cầu Tàu. Hắn rút súng cầm tay. Chợt cô gái quay phắt lại, bước tới và nhìn thẳng vào mắt hắn. Sợ qúa, Bốn bủn rủn chân tay, để rơi khẩu súng, hớt hải chạy vào nhà, đóng của lại, lầm rầm cầu nguyện. Từ đó Bốn rất sợ cô Sáu. Chuyện giám thị Đỗ Văn Phục tàn ác, vợ hắn đang có thai, tự dưng sốt rất cao, vật vả, mắt trợn ngược, sùi bọt mép. Phục về nhà hoảng quá, chạy lên nhà thương gọi thầy thuốc. Khi về tới nhà thì vợ biến đi đâu mất. Như có linh cảm, Phục chạy lên Hàng Dương thì thấy vợ nằm bất tỉnh bên mộ Chị Sáu. Hắn bỗng nhớ tời lời một người tù mà hắn tra tấn hành hạ :” Lẽ đời có nhân quả. Ông gieo gì rồi sẽ gặt nấy. Tôi nói có cô Sáu chứng giám “. Phục sụp lạy trước mộ Chị Sáu, hứa ăn năn hối cải. Hồi lâu vợ Phục tỉnh lại. Hôm sau vợ chồng Phục mang lễ vật lên cúng mộ!
Có thằng tên là Nghị mới bị đày ra Đảo làm trật tự an ninh, chưa biết oai linh Cô Sáu , hung hăng đập phá bia mộ chị Sáu. Ít hôm sau người ta thấy hắn gầy tóp lại, vật vờ dọc đường phố, người ta chuyển hắn vào nhà thương Chợ Quán. Ba ngày sau hắn chết. Tăng Tư được điều ra làm tỉnh trưởng Côn Đảo. Hắn nghe kể nhiều về chị Sáu linh thiêng , nên âm thầm thờ Cô Sáu . Tăng tu đã một lần dùng oai linh Cô Sáu để xử kiện. Hai tên giám thị nghi ngờ nhau ăn trộm, làm đơn kêu kiện. Tăng Tư ra lệnh, hai đứa nhảy lên xe lên mộ Cô Sáu mà thề. Đứa nào gian cô Sáu biết ngay. Thế là có đứa sụp xuống nhận tội ! Chính tên Tăng Tư này đã về Chợ Lớn đặt một tấm bia mộ Võ Thị Sáu bằng cẩm thạch chở ra Đảo , làm lễ đặt bia rất long trọng . Tấm bia mộ bằng đá cẩm thạch đó tồn tại được 9 năm, lại bị thằng tù quân phạm tên là Sước nghênh ngang vác búa đập phá. Sáng hôm sau, thấy vắng Sước, người ta đi tìm thì thấy hắn đã nằm chết trên một tảng đá to phía bờ biển !
Chuyện Cô Sáu linh thiêng bà con Côn Đảo kể cả ngày không hết.
Sân bay Cỏ Ống, Côn Đảo
Ngô Minh
Ngô Minh ở Nghĩa trang Hàng Dương,Côn Đảo
ĐẢO TÙ QUỐC TẾ !
Bạn đã ra Côn Đảo bao giờ chưa ?. Nếu chưa ra, thì trong đời nên ít nhất một lần ra đảo để hiểu thêm truyền thống yêu nước đấu tranh anh hùng của dân tộc ta. Từ cảng Vũng Tàu, mua vé , xuống tàu 09 hoặc 010 lúc 5 giờ chiều, tàu chạy suốt đêm vượt 97 hải lý đến 5 giờ 30 sáng hôm sau là đến Bến Đầm cách Thị trấn Côn Đảo 12 km. Hoặc đi máy bay Thành phố Hồ Chí Minh-Côn Đảo thì chưa đầy tiếng đồng hồ, máy bay sẽ đỗ ở sân bay Cỏ Ống.
Côn Lôn không phải là một hòn đảo, mà là một quần đảo gồm 16 đảo lớn nhỏ, trong đó Côn Đảo là đảo lớn nhất có hình dạng như một con Gấu lớn quay lưng về phía đất liền. Các đảo khác có tên rất dân dã : Hòn Bà, Hòn Bảy Cạnh, Hòn Cau, Hòn Bông Lan, Hòn Vung, Hòn Trọc, Hòn Tre lớn, Hòn Tre nhỏ…. Xa nhất là Hòn Anh, Hòn Em cách đảo Côn Lôn gần 50 cây số . Mỗi hòn đảo đều có một truyền thuyết sinh thành .Ví dụ Hòn Bà là do truyền thuyết kể rằng năm 1784 , Nguyễn Ánh trong khi chạy trốn Tây Sơn đã giam người vợ trẻ của mình là thứ phi Hoàng Phi Yến ( tên thật là Lê Thị Răm ) trong một hang đá trên hòn đảo này vì bà này chống lại việc cầu viện ngoại bang của chồng. Bà Phi Yến sáng tác thơ khuyên chồng : Ngai vàng một thuở ngồi chưa vững/ Bia đá ngàn năm vết vẫn còn / Máu chảy ruột mền đau phận thiếp / Nồi da xáo thịt thỏa tình ông !
Nguyễn Ánh nghe tin quân Tây Sơn đuổi tiếp, vội vàng rời đảo . Khi thuyền rời bến, hoàng tử Hội An, tục gọi là Hoàng tử Cải, con bà Phi Yến, lúc đó mới 5 tuổi, không thấy mẹ bên cạnh , nghe mọi người nói cho biết mẹ đang bị giam thì cậu bé khóc rống lên, đòi ở bên mẹ. Nguyễn Ánh tức giận ra lệnh ném con mình xuống biển ! Nên người làng Cỏ Ống thời bấy giờ đặt câu ca : Gió đưa cây CẢI về trời. Rau RĂM ở lại chịu lời đắng cay (Răm là tên Mẹ, Cải tên con). Nên có tên đảo Hòn Bà. Bây giờ ở Cỏ Ống có miếu Cậu thờ Hoàng tử Cải và đền thờ Bà Phi Yến gọi là An Sơn Miếu. Cứ đến ngày 18 tháng 10 âm lịch là người dân Côn Đảo nấu giỗ Bà, là một trong 4 cái giỗ lớn nhất ở Côn Đảo, mà nhà nước cũng lo và dân cũng làm cỗ cúng. Đó là giỗ anh hùng liệt sĩ Võ Thị Sáu, giỗ đ/c Lê Hồng Phong, giỗ nhà yêu nước Nguyễn An Ninh và giỗ bà Hoàng Phi Yến.
Côn Đảo có vị trí thuận lợi trên đường hàng hải nối liền Âu-Á. Nên các nhà buôn phương Tây biết Côn Đảo từ thế kỷ XIII. 10 giờ sáng ngày 28-11-1861, Bonard ( thủy sư đô đốc Pháp) hạ lệnh cho tàu Nogazaray xâm chiếm Côn Đảo. Tháng 3- 1862 tàu Echo ( Pháp) chở 50 tù nhân đầu tiên ra đảo, mở đầu cho 113 năm Côn Đảo biển trời trong lành, giàu có biến thành “địa ngục trần gian” của thế kỷ !.
Chuồng cọp Pháp. Ảnh NM
Côn Đảo nổi tiếng với hệ thống nhà tù gồm 127 phòng giam, 42 xà lim, 504 phòng biệt lập như Chuồng Bò, Chuồng Cọp thời Pháp, Chuồng Cọp thời Mỹ…và 18 Sở tù quản lý để đày ải người tù làm lao dịch khổ sai , tạo nên những di tích rùng rợn oan hồn như Cầu Ma Thiên Lãnh, Cầu tàu 914 ( có 914 người chết khi xây dựng cầu tàu này), Nghĩa trang Hàng Dương, .v.v..Điều rất mỉa mai, buồn cười là các nhà lao, chuồng cọp, xà lim đày đọa tù nhân như con vật ấy , thời Mỹ- Ngụy lại được mang những cái tên rất hoa mỹ : Trại Phú Hải, Phú Sơn, Nhân Vị, Bác Aïi, Phú Thọ, Phú Tường, Phú Phong, Phú Hưng, Phú Bình… 113 năm ở Đảo Tù Côn Đảo có 20.000 tù nhân bị giết , trong đó chỉ có 1907 người có mộ, trong số mộ chỉ có 702 ngôi mộ có tên ! Nghĩa là ở Côn Đảo tử tù chết chồng lên nhau, bất cứ một tấc đất nào cũng có hài cốt người tù. Ở Côn Đảo, tù nhân không chỉ là người yêu nước và cách mạng Việt Nam nổi tiếng như Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Đức Kế, Trần Cao Vân, Ngô Gia Tự, Nguyễn Văn Cừ, Tôn Đức Thắng, Lê Hồng Phong , Phạm Văn Đồng, Hà Huy Giáp, Lê Duẩn, Phạm Hùng , Nguyễn Văn Linh, Nguyễn Duy Trinh.v.v.. Mà danh sách tù lưu ở Bảo tàng Di tích Côn Đảo còn có tới 3 nhà sư : Đó là Đại Đức Thích Thành Tuệ ; Thượng tọa Thích Trí Thiện , Hòa Thượng Nguyễn Văn Đồng, (nhà sư không chịu khai Pháp danh ), bị Mỹ -Ngụy bắt đày ra Côn Đảo những năm 1970-1971. Các nhà sư này cũng gửi lại nắm xương trên đất Côn Lôn! Tù khổ sai còn có một người Hoàng Tộc yêu nước, dòng dõi vua Minh Mạng tên là Nguyễn Phước Bửu Đình. Ông viết báo, viết văn .Năm 1926, Bửu Đình vận động bãi công, diễn thuyết kêu gọi sinh viên Huế chống Pháp. Ông gọi Bảo Đại là “ thằng vua” gọi các quan lớn triều Nguyễn là “thằng hề”. Ông bị bắt và đày ra Côn Đảo. Ở Côn Đảo ông đã viết tiểu thuyết “ Mảnh trăng thu” gửi về đất liền . Năm 1930 ông vượt ngục lần thứ nhất không thành. Tháng 10/1931 ông vượt ngục lần thư hai , xuất phát từ đảo Hòn Tre lớn. Trước khi ra khỏi Đảo, ông gửi lại bài thơ bỡn cợt chúa đảo Bowvier ( gọi là Bu-vê): Mấy lời nhắn nhủ chú Bu-vê / Đó ở đây đi thẳng một bề… Vài tháng sau chuyến vượt ngục ấy, vua Bảo Đại gửi “Thánh chỉ” ra Côn Đảo ân xá cho Bửu Đình. Rất tiếc là ông đã mất tích giữa biển khơi !
Tái hiện cảnh tử tù chuồng cọp. Ảnh NM
Ngoài những người tù ”đặc biệt” ấy, trong danh sách tù Côn Đảo năm 1881 còn có 72 người Trung Hoa, 22 người Khmer. Năm 1948 có 63 từ án tử hình và 69 tù binh người Nhật Bản bị lưu đày. Hai Người Nhật Bản đã chết ở đây. Ngoài ra từ năm 1947- 1950, nhiều người yêu nước Lào, Thái Lan, Cămpuchia, Quảng Châu Loan ( Tô giới Pháp) cũng bị đày ra và bỏ thây ở Côn Đảo. Thì ra Côn Đảo là Đảo tù quốc tế !
VƯỢT CÔN ĐẢO…
Có một người tù cách mạng bị giam trong chuồng cọp, đến lượt lãnh án tử hình . Mùa đông rét cắt da. Trước khi bị bọn cai ngục dẫn ra trường bắn ở nghĩa trang Hàng Dương , người tử tù đã đến bên người bạn tù của mình là Đồng chí Lê Duẩn ( nguyên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt nam sau này) cỏi tấm áo duy nhất mặc trên người trao cho bạn tù của mình để đồng đội mình chống lại cái rét cắt xương trong chuồng cọp ! Câu chuyện đó đã được nhà điêu khắc Lưu Thanh Danh dựng thành bức tượng “Trao áo” tại nghĩa trang Hàng Dương ( ảnh)
Chuyện “Vượt Côn Đảo” để về đất liền kháng chiến xảy ra liên tục trong 113 năm Côn Lôn là Đảo tù . Theo lời kể của tù nhân Côn Đảo được trao trả về tại Sầm Sơn những ngày thi hành Hiệp định Giơ ne vơ , nhà văn Phùng Quán đã viết tiểu thuyết “Vượt Côn Đảo” khi ông 22 tuổi . Cuốn tiểu thuyết được in năm 1954, lập tức nổi tiếng, được giải thưởng văn học Quốc gia , được tái bản hàng chục lần ( năm 2008 còn được NXB Lao đông tái bản) . Nhưng ở Bến Đầm, Côn Đảo năm 1952 còn có cuộc vượt ngục vĩ đại của 200 tù nhân chưa được kể trong tiểu thuyết . Những người tù xuất thân từ thợ mỏ Hòn Gai- Cẩm Phả đã thiết kế hai căn hầm bí mật theo kiểu hầm lò ngay dưới nền trại giam ở Bến Đầm . Họ khóet đất bằng môi múc cơm, đựng đất trong ống quần, vạt áo mà chuyển ra ngoài, rút gỗ từ sạp nằm để chèn, chống, suốt đêm này qua đêm khác, và cuối cùng họ có được hai căn hầm bí mật, đủ dài, đủ rộng để đóng ra 5 con thuyền vượt biển .Vào lúc 11 giờ trưa ngày 12 tháng 12 năm 1952, 5 chiếc thuyền khung gỗ, ốp những tấm mây đan quét sơn được hạ thủy tại Bến Đầm. Thật là một kỳ tích . Chuyến vượt biển ấy bị lộ, tàu Pháp đuổi theo ra khơi bắt lại 117 người , còn 81 nguười khác đã không trở về. Cho đến bây giờ không ai biết họ đã khai thác và vận chuyển gỗ, mây , sơn…về hầm bí mật để đóng thuyền như thế nào ! Năm 1996, cụ Nguyễn Văn Họa , người tổ trưởng tổ đào hầm để đóng thuyền dạo ấy cùng Đoàn tù chính trị Côn Đảo tỉnh Quảng Ninh đã trở lại xác định dấu vết căn hầm và dựng tấm bia tưởng niệm những người đã hy sinh trong cuộc “Vượt Côn Đảo “ không thành ấy .
OAI LINH CÔ SÁU
Tranh vẽ chị Võ Thị Sáu
Người con gái anh hùng Đất Đỏ Võ Thị Sáu ai ai cũng biết . Năm 1947, khi mới 14 tuổi, Võ Thị Sáu trở thành chiến sĩ trinh sát công an. Đầu năm 1950 chị bị địch bắt , xử “ án tử hình“ khi chưa đủ tuổi thành niên. Pháp sợ dư luận phản đối, nên chúng đua Võ Thị Sáu ra Côn Đảo để hành quyết bí mật. 7 giờ sáng ngày 23-1-1952, người tử tù nhỏ tuổi nhất ở Côn Đảo không cho kẻ thù bịt mắt, cất cao tiếng hát Quốc ca . Đó là ngày Võ Thị Sáu tròn mười bảy tuổi ! Đối với người dân Côn Đảo, chị Sáu đã hóa THẦN ! Linh thiêng lắm.
Ở nghĩa trang Hàng Dương 58 năm nay, mộ chị Sáu ngày nào cũng có người đến thắp nhang. Bà con ở chợ Côn Đảo trước khi đi “ăn hàng” ở đất liền phải ra vái xin chị Sáu phù hộ. Nam nữ thanh trước khi làm đám cưới thường đi viếng mộ chị Sáu. Họ thắp hương, cúng gương lược, rồi lầm rầm khấn vái mong chị phù hộ .Nhiều gia đình, trong nhà có bàn thờ Chị Sáu . Chị Sáu đối với họ như thần hộ mệnh ! Bà con gọi chị Sáu là Cô Sáu hoặc Bà Sáu . Khi thề bồi thì người ta nói :” Thề có Cô Sáu chứng giám”. Khi mắng nhau, thì bảo :” Cô Sáu vặn cổ mày đi” ! Ngày 23-1 hàng năm là ngày giỗ chị Sáu. Đây là ngày giỗ rất lớn ở Côn Đảo mà Nhà nước và nhân dân đều cùng tổ chức. Ngày giỗ, nhiều người nấu cúng ở nhà.. Nhiều người mang lễ vật, hoa quả, hương đèn ra Nhà tưởng niệm. Nhiều người ở Thành phố Hồ Chí Minh, Vũng Tàu, Cần Thơ, Đồng Tháp …, dù phải vượt biển, vẫn ra Côn Đảo giỗ chị Sáu.
Những huyền thoại về chị SÁu không phải bây giờ mới có, mà đã có ngay từ khi cô nằm xuống trên đất Hàng Dương . Ngày trước, trước mộ chị Sáu có một cây dương già bị khô phần ngọn. Chỉ còn gốc cây và một nhánh dương tươi tốt vươn thẳng về phía Bắc. Người ta bảo đó là Hồn chị Sáu hướng về miền Bắc, về Bác Hồ. Người dân Côn Đảo đã từng nhìn thấy chị Sáu bước ra từ cây Dương mỗi tối. Chị mặc áo dài trắng, lướt qua từng đường phố, hiện lên trước cửa từng nhà . Sáng tinh mơ chị Sáu lại biến hình vào cây Dương .
Những người tù còn sống kể rằng, cô Liễu, vợ tên giám thị Ruby, người đã ngất xỉu khi chứng kiến cuộc hành hình Chị Sáu, kể rằng, xẩm tối hôm 30 Tết , cô lén chồng đem hương hoa lên viếng mộ Cô Sáu, bỗng thấy một người con gái mặc áo dài trắng từ ngôi mộ đi ra. Liễu sụp lạy rối rít. Trên đường về nhà , đi tới đâu Liễu cũng thấy bóng cô gái trước mặt .Thế là Tết ấy, vợ chồng Ruby, Liễu lập bàn thờ Cô Sáu ở nơi trang trọng nhất, sớm tối hương khói, hoa quả. Từ đó nhiều gia đình gác ngục người Việt lập bàn thờ Cô Sáu. Họ tin rằng, một nguời con gái chết trẻ và chết thiêng như thế sẽ hóa Thần.
Tên tù gian Nguyễn Văn Tân tên hung hăng nhất trong đám đập bia phá mộ Cô Sáu, hắn bị chết xác bị treo trên cây bằng lăng trong vườn nhà Giám thị trưởng Passi. Dân đảo cho rằng tên Tân chết là do Cô Sáu “bắt” ! Cũng thời gian ấy Chúa đảo Jarty bị rơi sao, mất chức vì vụ 200 tù nhân đóng thuyền vượt ngục ở Bến Đầm. Người ta bảo “bà Sáu” đã “phù hộ” anh em tù đào hầm đóng thuyền vượt biển và “ bắt” tên Chúa đảo phải mất sao, mất chức vì hắn quá tàn ác. Bạch Văn Bốn, tên chúa Đảo khét tiếng chống cộng, cưỡng ép tù nhân ly khai cộng sản, cấm viếng mộ Võ Thị Sáu. Một khuya, Bốn mở cửa Dinh ra sân , hắn thấy một người con gái bước ra Cầu Tàu. Hắn rút súng cầm tay. Chợt cô gái quay phắt lại, bước tới và nhìn thẳng vào mắt hắn. Sợ qúa, Bốn bủn rủn chân tay, để rơi khẩu súng, hớt hải chạy vào nhà, đóng của lại, lầm rầm cầu nguyện. Từ đó Bốn rất sợ cô Sáu. Chuyện giám thị Đỗ Văn Phục tàn ác, vợ hắn đang có thai, tự dưng sốt rất cao, vật vả, mắt trợn ngược, sùi bọt mép. Phục về nhà hoảng quá, chạy lên nhà thương gọi thầy thuốc. Khi về tới nhà thì vợ biến đi đâu mất. Như có linh cảm, Phục chạy lên Hàng Dương thì thấy vợ nằm bất tỉnh bên mộ Chị Sáu. Hắn bỗng nhớ tời lời một người tù mà hắn tra tấn hành hạ :” Lẽ đời có nhân quả. Ông gieo gì rồi sẽ gặt nấy. Tôi nói có cô Sáu chứng giám “. Phục sụp lạy trước mộ Chị Sáu, hứa ăn năn hối cải. Hồi lâu vợ Phục tỉnh lại. Hôm sau vợ chồng Phục mang lễ vật lên cúng mộ!
Có thằng tên là Nghị mới bị đày ra Đảo làm trật tự an ninh, chưa biết oai linh Cô Sáu , hung hăng đập phá bia mộ chị Sáu. Ít hôm sau người ta thấy hắn gầy tóp lại, vật vờ dọc đường phố, người ta chuyển hắn vào nhà thương Chợ Quán. Ba ngày sau hắn chết. Tăng Tư được điều ra làm tỉnh trưởng Côn Đảo. Hắn nghe kể nhiều về chị Sáu linh thiêng , nên âm thầm thờ Cô Sáu . Tăng tu đã một lần dùng oai linh Cô Sáu để xử kiện. Hai tên giám thị nghi ngờ nhau ăn trộm, làm đơn kêu kiện. Tăng Tư ra lệnh, hai đứa nhảy lên xe lên mộ Cô Sáu mà thề. Đứa nào gian cô Sáu biết ngay. Thế là có đứa sụp xuống nhận tội ! Chính tên Tăng Tư này đã về Chợ Lớn đặt một tấm bia mộ Võ Thị Sáu bằng cẩm thạch chở ra Đảo , làm lễ đặt bia rất long trọng . Tấm bia mộ bằng đá cẩm thạch đó tồn tại được 9 năm, lại bị thằng tù quân phạm tên là Sước nghênh ngang vác búa đập phá. Sáng hôm sau, thấy vắng Sước, người ta đi tìm thì thấy hắn đã nằm chết trên một tảng đá to phía bờ biển !
Chuyện Cô Sáu linh thiêng bà con Côn Đảo kể cả ngày không hết.
Sân bay Cỏ Ống, Côn Đảo
Sửa lần cuối bởi điều hành viên:
