Đất nước ta đang bước vào thời kì mới - thời kì xây dựng hợp tác và phát triển. Nhiệm vụ của thế hệ trẻ hôm nay là phải rèn đức luyện tài để ngày mai tiếp nối bàn tay xây dựng. Để làm được việc này mỗi học sinh phải không ngừng học tập, tu dưỡng đạo đức, tiếp cận với cái hay, cái mới, tiếp cận với bạn tốt để hoàn thiện về mình.
Cái tốt có ở bạn, có ở môi trường xung quanh đã tác động đến tình cảm, đạo đức cũng như việc học tập và làm việc của chúng ta. Bởi vậy tục ngữ có câu:
Gần mực thì đen gần đèn thì rạng.
Câu tục ngữ thật đúng nhưng có bạn lại không tán thành. Bạn hãy cùng tôi suy ngẫm.
Về nghĩa đen, mực là một thứ màu đậm, màu tối, khó tẩy rửa. Khi dùng nó ai cũng thận trọng. Sử dụng không đúng cách sẽ bôi bẩn lên tay, lên áo, lên tường. Và tất nhiên, sử dụng nhiều mực thì không sao tránh khỏi những vết mực trên tay.
Còn đèn là một vật cho ta ánh sáng. Đèn điện hay đèn pin, đèn dầu thì đều có ích. Có ánh sáng để làm việc, học tập, đèn soi sáng tận những nơi mà ánh sáng mặt trời không thể lọt vào được. Có ánh sáng của đèn, đôi mắt của người như sáng hơn, nhìn thấu đáo hơn, tâm hồn ta như sáng suốt hơn. Đúng như lời nhận định: "Gần đèn thì sáng".
Xét về nghĩa bóng, mực là chỉ cái xấu, cái đen tối của con người. Còn đèn là rạng rỡ, sáng ngời, cái tốt của phẩm chất và tài năng. Bởi lẽ đó, gần người xấu nếu không thận trọng thì ta sẽ giẫm lên con đường của cái xấu. Thói hư tật xấu sẽ làm ta bắt chước, ít nhiều cũng sẽ thấm đẫm tâm hồn ta. Ngược lại, nếu ở gần người tốt thì ta sẽ học tập những điều hay lẽ phải của họ. Cái đẹp, cái hay của người tốt sẽ tác động đến ta. Bởi vậy dân gian có câu: "Ở chọn nơi, chơi chọn bạn" hoặc "Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài". Ngẫm thật đúng.
Nơi ở thật quan trọng đối với con người, nhất là trẻ thơ. Do vậy, bà mẹ của thầy Mạnh Tử thời xưa đã ba lần dời nhà để chọn chỗ ở thích hợp cho con. Chỗ ở mà bà chọn để an cư là nơi gần trường học, có bạn tốt, môi trường trong sáng, lành mạnh. Quả thật, thầy Mạnh Tử được tiếp xúc với môi trường học tập nên bắt chước theo thái độ lễ phép, bắt chước sự chăm chỉ học hành của học trò ở trường. Thầy không còn bắt chước cảnh bán buôn xô bồ như lúc nhà thầy ở gần quán chợ. Vậy chẳng phải "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng" hay sao? Nếu bà mẹ thầy Mạnh Tử không nghĩ được điều này thì bà đâu phải nhọc công di dời nơi ở? Cách dạy con cùng với cách nghĩ đúng đắn của bà đã giúp thầy Mạnh Tử trở thành một bậc đại hiền nổi tiếng trong thiên hạ. Vậy không lí do gì bạn lại cho rằng "Gần mực thì chưa chắc đã đen, gần đèn thì chưa chắc đã sáng". Suy nghĩ của bạn thật sai lệch. Nghĩ thế thì bạn sẽ không có tinh thần cầu tiến, bạn sẽ không phân biệt cái tốt, cái xấu trong cuộc đời, và có thể bạn dễ mắc sai lầm.
Bạn thử nghĩ xem! Trong đêm tối, nếu không có đèn thì bạn sẽ khó khăn biết nhường nào. Cũng như trong cuộc sống, cứ tiếp cận với cái xấu thì tâm hồn ta sẽ tẻ nhạt, sẽ đơn điệu biết bao. Có lúc ta lại dễ sa đọa theo cái xấu đang ở xung quanh ta. Không tiếp cận với người tốt trong cuộc sống lao động, học tập. Người xấu có thể giúp ta được hay không? Và tất nhiên rằng: chỉ người tốt mới giúp ta vượt qua mọi khó khăn đó. Bởi vậy, tục ngữ đã nói:
Học thầy không tày học bạn.
Học thầy là cần thiết nhưng học bạn cũng rất cần. Bạn cho ta thêm tri thức mà bản thân ta đã bị hụt hẫng. Bạn giúp ta ôn lại kiến thức mà thầy đã trang bị, giúp ta cùng tiến. Và rõ ràng đó là những người bạn tốt. Gần bạn tốt ta cảm thấy cuộc đời thật đẹp, thật có ý nghĩa. Nhưng cũng không vì thế mà thiếu quan tâm đến người bạn xấu. Bằng mọi cách, nên giúp họ thấy được cái sai lầm để họ khắc phục kịp thời.
Rõ ràng, tốt và xấu là tượng trưng của mực và đèn, nó là hai mặt trái ngược nhau, nó tồn tại trong phẩm chất hoặc năng lực con người. Đặc biệt là cái xấu của phẩm chất, ta cần tránh xa; không để cái xấu của người khác là cạm bẫy đối với ta. Ngược lại với cái xấu là cái tốt. Cái tốt của đạo đức hay của năng lực ta cũng đều học tập để không ngừng vươn lên, để đem lại hiệu quả lớn trong quá trình "Rèn đức luyện tài".
Như vậy bạn và tôi cũng như tất cả mọi người phải thừa nhận cái đúng của câu tục ngữ: "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng".
Câu tục ngữ trên như một chân lí mà ta không nên phủ định, nó là một lời khuyên bổ ích cho con người. Thực hiện tốt lời khuyên ấy thì con người sẽ có điều kiện vươn lên.
Theo Những bài văn hay 7*
