Chốn an cư không đơn thuần là làm cho to đẹp hoành tráng, mà là tình trạng thoải mái về tiện nghi sử dụng và đảm bảo về kỹ thuật cũng như khả năng bền vững trong giới hạn nhất định trước các tác động xấu từ môi trường thiên nhiên và xã hội bên ngoài trong quá trình cư ngụ.
Theo phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh” cho mỗi ngôi nhà, cần ngăn ngừa các nguy cơ ngay trong những chỗ vốn tưởng chừng vô hại.
Nhận dạng chỗ bất an
Các yếu tố nguy hiểm luôn hiện hữu do gia chủ chưa lường hết về thực tế sử dụng. Có thể tìm kiếm các chỗ nguy hiểm theo từng đối tượng cụ thể như sau:
Nhà có trẻ em cần để ý hệ thống điện (công tắc, ổ cắm) phải dùng loại kín và cao ngoài tầm với, tránh các góc cạnh sắc nhọn trong đồ nội thất. Lan can tay vịn cầu thang và bancông cần làm khít để ngăn trẻ leo trèo. Lỗ trống giữa cầu thang khi trẻ còn bé nếu cần phải giăng lưới hoặc làm cửa ngăn hạn chế các khu vực có trẻ nhỏ như đầu cầu thang, lối vào bếp. Cửa nên có chốt hãm để tránh bị sập kẹt tay trẻ em.
Nhà có người già thì chú ý về sàn, tường và vật liệu hoàn thiện, tránh làm nhiều bậc lên xuống phức tạp và nên an vị người già trong khu vực sinh hoạt ổn định ở một tầng nào đó. Sàn tránh dùng vật liệu bóng loáng, trơn trượt, chiều cao bậc thang vừa phải, dùng nhiều tay nắm trong phòng vệ sinh và phòng ngủ, giảm thiểu ngóc ngách và các vật dụng dễ vỡ. Đối với cả người già và trẻ em đều cần đặt vị trí phòng sao cho có thể dễ quan sát từ phía ngoài để chăm nom chu đáo.
Trường hợp nhà có kết hợp sản xuất hoặc buôn bán thì nên chú ý tách bạch khu ở với khu sản xuất – buôn bán, đi hệ thống điện nước riêng, đặt bình chữa cháy tai các điểm trọng yếu sao cho dễ thấy, dễ dùng. Nếu nhà nhiều lầu và có chứa hàng hoá thì nên bố trí thêm thang thoát hiểm theo nguyên tắc thông suốt các tầng, tách biệt, hướng ngoại và không ăn ở sinh hoạt chung với khu vực chứa hàng hoá.
Việc làm nhà quá kín cổng cao tường cũng đòi hỏi chi phí và nhân lực cho việc phòng và chữa cháy cao hơn vì hệ thống khoá an toàn đôi khi lại thành rào cản khi cần thoát hiểm.
Lan can thang bằng kính cường lực đạt hiệu quả bảo vệ cao và tầm nhìn thoáng
Cần bố trí các khoảng hút gió trên nóc giếng trời để thoát khói và nhiệt tốt
Từ trên xuống dưới, trong ra ngoài
Đây là giải pháp xem xét vai trò của từng thành viên để sắp xếp chỗ ở hợp lý. Vị trí phòng của người chủ gia đình (lao động chính, quyết định mọi việc trong nhà) phải được nằm tại vùng hợp hướng mệnh trạch, thuận hướng giao tiếp và tầm quan sát tốt nhất đối với toàn nhà.
Vì thế phòng này không nên nằm khuất hay cao quá (đối với nhà lầu, hợp lý hơn cả là tại lầu 1, hoặc tầng lửng), gần trục giao thông (cầu thang, hành lang). Phòng này có thể đi kèm theo những phần riêng tư khác như chỗ làm việc của chủ nhân, vệ sinh chính, bancông… và cố định trong thời gian dài, nên cần tính toán chuẩn xác từ đầu.
Nếu có phòng ngủ trên lầu thì ngay dưới giường ngủ không nên là bếp nấu, vì bếp đã toạ ở vị hung, đặt giường ngủ trùng trên bếp cũng là vị hung, trường hợp nhà nhỏ dùng gác gỗ thì rất hại vì bị đun nóng bên dưới. Giường ngủ cũng không nên nằm ngay trên hoặc dưới phòng vệ sinh, hoặc bên cạnh hệ thống ống cấp thoát nước (hộp kỹ thuật), khi thấm dột, sửa chữa rất bất tiện.
Các không gian ồn ào chấn động như phòng tập thể dục, karaoke cần tránh nằm trên đầu của các phòng – giường ngủ (hoặc phải làm giảm âm cho tốt). Đối với phòng có phía trên là sân thượng thì dễ bị nóng và ngấm nếu không tính toán từ đầu các không gian hỗ trợ, ví dụ như thêm mái hoặc khung che cũng như trồng cây để giảm nhiệt cho phòng ngủ bên dưới.
Khéo vận dụng ngũ hành
Nguyên tắc ngũ hành sinh khắc có rất nhiều ứng dụng trong bài trí nội thất, chủ yếu là dùng vật liệu hợp ngũ hành của không gian. Như bếp là môi trường hành hoả, nên hạn chế sử dụng sàn gỗ hoặc tường dán giấy (mộc sinh hoả) các chỗ để bếp và bình gas cần xây gạch dán đá dễ chùi rửa và tránh bén lửa.
Bồn rửa, sàn nước là nơi thuỷ nhiều cần làm thấp và dùng thổ khắc thuỷ (xây gạch, ốp lát sạch sẽ) để tránh nước tràn, ẩm và trơn. Còn phòng ngủ lại thuộc mộc, nên đặt về các hướng đông, đông nam (cũng thuộc mộc) có gió lành và nắng sáng, tránh đặt về tây hay tây bắc (thuộc kim khắc mộc) vốn nắng gắt. Trường hợp bất đắc dĩ thì cần tạo hành lang, che chắn bằng lam hay rèm để giảm bức xạ.
Khu vực sân trong, giếng trời có đặc tính thổ nên đặt tại trung cung (thuộc thổ) hoặc các góc nhà để trung hoà nguồn khí. Tại đây nếu có hồ cảnh, cây xanh thì bố trí chỗ làm việc hoặc thư giãn (mang tính kim, cần hành thổ và thuỷ để tương sinh) sẽ vừa yên tĩnh vừa thoáng đãng mà ít chịu tác động từ phía ngoài như các khu vực ở trước nhà.
Cần lưu ý mái lợp giếng trời nên là loại có cầu hút gió hay cửa sổ mái để thoát khói tốt, tránh làm bít bùng sẽ biến giếng trời thành một ống dẫn khói lan toả đi khắp các tầng rất nguy hiểm khi nhà có hoả hoạn.
Theo phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh” cho mỗi ngôi nhà, cần ngăn ngừa các nguy cơ ngay trong những chỗ vốn tưởng chừng vô hại.
Nhận dạng chỗ bất an
Các yếu tố nguy hiểm luôn hiện hữu do gia chủ chưa lường hết về thực tế sử dụng. Có thể tìm kiếm các chỗ nguy hiểm theo từng đối tượng cụ thể như sau:
Nhà có trẻ em cần để ý hệ thống điện (công tắc, ổ cắm) phải dùng loại kín và cao ngoài tầm với, tránh các góc cạnh sắc nhọn trong đồ nội thất. Lan can tay vịn cầu thang và bancông cần làm khít để ngăn trẻ leo trèo. Lỗ trống giữa cầu thang khi trẻ còn bé nếu cần phải giăng lưới hoặc làm cửa ngăn hạn chế các khu vực có trẻ nhỏ như đầu cầu thang, lối vào bếp. Cửa nên có chốt hãm để tránh bị sập kẹt tay trẻ em.
Nhà có người già thì chú ý về sàn, tường và vật liệu hoàn thiện, tránh làm nhiều bậc lên xuống phức tạp và nên an vị người già trong khu vực sinh hoạt ổn định ở một tầng nào đó. Sàn tránh dùng vật liệu bóng loáng, trơn trượt, chiều cao bậc thang vừa phải, dùng nhiều tay nắm trong phòng vệ sinh và phòng ngủ, giảm thiểu ngóc ngách và các vật dụng dễ vỡ. Đối với cả người già và trẻ em đều cần đặt vị trí phòng sao cho có thể dễ quan sát từ phía ngoài để chăm nom chu đáo.
Trường hợp nhà có kết hợp sản xuất hoặc buôn bán thì nên chú ý tách bạch khu ở với khu sản xuất – buôn bán, đi hệ thống điện nước riêng, đặt bình chữa cháy tai các điểm trọng yếu sao cho dễ thấy, dễ dùng. Nếu nhà nhiều lầu và có chứa hàng hoá thì nên bố trí thêm thang thoát hiểm theo nguyên tắc thông suốt các tầng, tách biệt, hướng ngoại và không ăn ở sinh hoạt chung với khu vực chứa hàng hoá.
Việc làm nhà quá kín cổng cao tường cũng đòi hỏi chi phí và nhân lực cho việc phòng và chữa cháy cao hơn vì hệ thống khoá an toàn đôi khi lại thành rào cản khi cần thoát hiểm.
Lan can thang bằng kính cường lực đạt hiệu quả bảo vệ cao và tầm nhìn thoáng
Cần bố trí các khoảng hút gió trên nóc giếng trời để thoát khói và nhiệt tốt
Đây là giải pháp xem xét vai trò của từng thành viên để sắp xếp chỗ ở hợp lý. Vị trí phòng của người chủ gia đình (lao động chính, quyết định mọi việc trong nhà) phải được nằm tại vùng hợp hướng mệnh trạch, thuận hướng giao tiếp và tầm quan sát tốt nhất đối với toàn nhà.
Vì thế phòng này không nên nằm khuất hay cao quá (đối với nhà lầu, hợp lý hơn cả là tại lầu 1, hoặc tầng lửng), gần trục giao thông (cầu thang, hành lang). Phòng này có thể đi kèm theo những phần riêng tư khác như chỗ làm việc của chủ nhân, vệ sinh chính, bancông… và cố định trong thời gian dài, nên cần tính toán chuẩn xác từ đầu.
Nếu có phòng ngủ trên lầu thì ngay dưới giường ngủ không nên là bếp nấu, vì bếp đã toạ ở vị hung, đặt giường ngủ trùng trên bếp cũng là vị hung, trường hợp nhà nhỏ dùng gác gỗ thì rất hại vì bị đun nóng bên dưới. Giường ngủ cũng không nên nằm ngay trên hoặc dưới phòng vệ sinh, hoặc bên cạnh hệ thống ống cấp thoát nước (hộp kỹ thuật), khi thấm dột, sửa chữa rất bất tiện.
Các không gian ồn ào chấn động như phòng tập thể dục, karaoke cần tránh nằm trên đầu của các phòng – giường ngủ (hoặc phải làm giảm âm cho tốt). Đối với phòng có phía trên là sân thượng thì dễ bị nóng và ngấm nếu không tính toán từ đầu các không gian hỗ trợ, ví dụ như thêm mái hoặc khung che cũng như trồng cây để giảm nhiệt cho phòng ngủ bên dưới.
Khéo vận dụng ngũ hành
Nguyên tắc ngũ hành sinh khắc có rất nhiều ứng dụng trong bài trí nội thất, chủ yếu là dùng vật liệu hợp ngũ hành của không gian. Như bếp là môi trường hành hoả, nên hạn chế sử dụng sàn gỗ hoặc tường dán giấy (mộc sinh hoả) các chỗ để bếp và bình gas cần xây gạch dán đá dễ chùi rửa và tránh bén lửa.
Bồn rửa, sàn nước là nơi thuỷ nhiều cần làm thấp và dùng thổ khắc thuỷ (xây gạch, ốp lát sạch sẽ) để tránh nước tràn, ẩm và trơn. Còn phòng ngủ lại thuộc mộc, nên đặt về các hướng đông, đông nam (cũng thuộc mộc) có gió lành và nắng sáng, tránh đặt về tây hay tây bắc (thuộc kim khắc mộc) vốn nắng gắt. Trường hợp bất đắc dĩ thì cần tạo hành lang, che chắn bằng lam hay rèm để giảm bức xạ.
Khu vực sân trong, giếng trời có đặc tính thổ nên đặt tại trung cung (thuộc thổ) hoặc các góc nhà để trung hoà nguồn khí. Tại đây nếu có hồ cảnh, cây xanh thì bố trí chỗ làm việc hoặc thư giãn (mang tính kim, cần hành thổ và thuỷ để tương sinh) sẽ vừa yên tĩnh vừa thoáng đãng mà ít chịu tác động từ phía ngoài như các khu vực ở trước nhà.
Cần lưu ý mái lợp giếng trời nên là loại có cầu hút gió hay cửa sổ mái để thoát khói tốt, tránh làm bít bùng sẽ biến giếng trời thành một ống dẫn khói lan toả đi khắp các tầng rất nguy hiểm khi nhà có hoả hoạn.
Vật liệu chống cháy và dễ vệ sinh giúp bếp an toàn hơn
Bản vẽ Mặt bằng một vị trí phòng gia chủ nằm gần trục giao thông và đảm bảo các hướng cát theo tuổi tác, khí hậu và giúp kiểm soát nhà tốt hơn
Bản vẽ Mặt bằng một vị trí phòng gia chủ nằm gần trục giao thông và đảm bảo các hướng cát theo tuổi tác, khí hậu và giúp kiểm soát nhà tốt hơn
Theo ThS.KTS Hà Anh Tuấn
