Chia Sẻ Cải cách dân chủ sau chiến tranh Thế giới thứ 2 của Nhật Bản

[Trang Dimple]

​

Cùng với những cải cách về kinh tế, ngày 3 tháng 11 năm 1946, Hiến pháp mới của Nhật Bản được công bố để thay thế cho Hiến pháp (1868).

Hiến pháp này do lực lượng chiếm đóng SCAP soạn thảo và sau đó được Quốc hội Nhật Bản thông qua. Theo Hiến pháp mới, Quốc hội là cơ quan

quyền lực tối cao, nội các chịu trách nhiệm trước Quốc hội, Thiên Hoàng chỉ là người đứng đầu đất nước có tính chất tượng trưng, danh nghĩa và

không có quan hệ trực tiếp đến công việc quốc gia. Hiến pháp mới công nhận và bảo đảm quyền tự do dân chủ của mọi công dân, quyền nam nữ bình

đẳng, quyền đình công .... Một đặc điểm nổi bật của Hiến pháp mới là “Tuyên ngôn hòa bình”. Điều 9 của Hiến pháp nêu rõ: “Nhật Bản không duy trì

hải, lục, không quân và các lực lượng chiến đấu khác, không công nhận quyền tham gia chiến tranh với bất cứ nước nào”. Chính bởi những

quy định này mà Hiến pháp mới năm 1946 còn có tên gọi là “Hiến pháp hòa bình”.

Trong thời gian diễn ra chiến tranh, các chính đảng bị giới quân phiệt bóp nghẹt, cấm hoạt động. Sau chiến tranh, các tổ chức đảng đã bắt

đầu phát triển. Chính Hữu hội đổi tên thành Đảng Tự do Nhật Bản; Dân chính đảng đổi tên thành Đảng Tiến bộ Nhật Bản năm 1945 sau đó đổi tên

thành Đảng Dân chủ Nhật Bản (năm 1947). Đến năm 1955, Đảng Tự do và Đảng Dân chủ đã sát nhập thành Đảng Tự do Dân chủ Nhật Bản (viết tắt

theo tiếng Anh là LDP) và đảng này đã liên tiếp cầm quyền kể từ năm 1948 cho đến nay.


Đảng cộng sản Nhật Bản đã giành được quyền hoạt động hợp pháp năm 1946 và trở thành một trong những chính đảng có ảnh hưởng lớn

trong nhiều đến Nhật.

Phong trào công đoàn Nhật Bản thời kỳ này đã bắt rễ khá sâu vào quần chúng lao động. Bất chấp những xung đột và tranh chấp ở bộ phận

lãnh đạo trung ương, phong trào đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện điều kiện làm việc của công nhõn. Công đoàn đòi giới chủ cải thiện điều

kiện lao động, tăng lương, đảm bảo chế độ thuê suốt đời nếu họ muốn công nhõn cam kết trung thành, tận tuỵ với công ty. Những chủ trương này

của công đoàn đã được ban quan trị công ty thoả thuận ngầm trong quá trình diễn ra các cuộc bói công chống xa thải và hợp lý hoá năm 1949 và

những năm 1953 - 1954. Do kết quả đấu tranh của phong trào công nhõn, các nhà tư bản đã buộc phải chấp nhận chế độ thuê công nhõn suốt đời và

chế độ trả lương theo thâm niên. Những điều kiện làm việc được cải thiện đã góp phần tăng nhu cầu tiêu dùng, góp phần mở rộng thị trường trong

nước, thúc đẩy kinh tế phát triển.

Tuy vậy, giới cầm quyền cũng có thái độ cứng rắn hơn trong chính sách lao động ở Nhật Bản. Sau cuộc bói công ngày 1 tháng 2 năm 1947,

Bộ Tư lệnh tối cao các lực lượng chiếm đóng đã tước bỏ quyền bói công của các viên chức chính phủ, thực hiện sa thải hàng loạt, ví dụ sa thải

100.000 công nhõn viên thuộc công ty xe lửa quốc gia Nhật Bản. Trong khu vực sản xuất tư nhõn đặc biệt trong các ngành công nghiệp nặng

và khai khoáng, điện lực, than, điện máy, ô tô đã tiến hành hợp lý hoá sản xuất đi đôi với điều chỉnh lại nhõn sự. Những người làm việc thuộc cánh tả,

đảng viên đảng cộng sản bị đuổi thẳng tay. Phong trào “dân chủ hoá” mới được được dấy lên từ sau chiến tranh, dường như đã chấm dứt.


Tháng 6 năm 1950, chiến tranh Triều Tiên bùng nổ đã làm thay đổi hoàn toàn cục diện kinh tế lúc bấy giờ của Nhật Bản. “Sách trắng kinh tế”,

xuất bản ở Nhật Bản năm 1952 đã miêu tả “chiến tranh Triều Tiên bùng nổ làm tình hình kinh tế Nhật Bản đã thay đổi hẳn”. Tình trạng ứ đọng hàng

hoá được khắc phục nhờ những đơn đặt hàng quân sự của Mĩ, sản xuất bắt đầu tăng lên.


Với mục tiêu biến Nhật Bản thành bức tường chống cộng ở châu Á, chính sách mới của Mĩ không chỉ dừng ở việc thay đổi chính sách kinh

tế có lợi hơn cho Nhật Bản mà cũng khởi xướng lập trường tiến tới chấm dứt chiếm đóng. Lúc đầu Mĩ vấp phải sự phản đối của các nước Đồng minh

nhưng cuối cùng đã thuyết phục được các nước này đi đến bàn thương lượng. Hiệp ước hòa bình San Francisco đã được ký kết vào tháng 9 năm

1951. Đến tháng 4 năm 1952 việc chiếm đóng Nhật Bản đã chính thức chấm dứt.

Theo Hiệp ước hòa bình San Francisco, do Nhật Bản không có quân đội, những phương tiện hiệu quả để tự bảo vệ nên Hiệp ước an ninh Nhật

Mĩ đã được ký kết ngay sau khi quân đội Mĩ rút, tháng 5 năm 1952. Với hai Hiệp ước này, Nhật Bản đã thực sự khôi phục lại nền độc lập của mình

bước vào thời kỳ mới xây dựng “đất nước giàu không có quân đội mạnh”.