I/ MB
Trong kho tàng ca dao Việt Nam, có rất nhiều bài nói về tình yêu nam nữ, mỗi bài mỗi câu đều long lanh tỏa sáng như những nốt nhạc diệu kì trong giai điệu bất tận của tình yêu, cuộc sống. Đặc biệt những cung bậc của nỗi nhớ được khắc họa rõ nét với những khắc khoải khi xa cách, những lo lắng buồn phiền, những mong ngóng được gặp gỡ người thương. Một trong những bài ca dao diễn tả sinh động, chân thật, thấm thía nỗi nhớ đó là bài ca:
Nhớ ai con mắt lim dim
Chân đi thất thểu như chim tha mồi
Nhớ ai hết đứng lại ngồi
Ngày đêm tơ tưởng một ngừoi tình nhân
II/ TB
Bài ca dao mở đầu bằng một câu hỏi dân dắt tới một trạng thái đặc biệt:
Nhớ ai con mắt lim dim
Cụm động từ "nhớ ai" được đưa lên đầu câu có tác dụng nhấn mạnh, khẳng định mạnh mẽ nỗi nhớ sâu sắc của một người đang yêu. "Ai" là đại từ phiếm chỉ, là một cách nói rất tế nhị, kín đáo của người xưa khi đề cập đến những chuyện riêng tư. Nhớ ai ở đây tuy là lời hỏi nhưng chính là lời khẳng định "nhớ chính người ấy", nhớ người mà nhân vật trữ tình đang yêu tha thiết. Nhớ đến nỗi "con mắt lim dim", như quên hết thực tại mà chỉ chìm đắm trong thế giới tâm tưởng, như muốn khép kín tâm hồn trong hình ảnh người yêu, không muốn tiếp nhận bất cứ hình ảnh nào của thực tại.
Câu ca tiếp theo miêu tả cụ thể hơn biểu hiện của nỗi nhớ:
Chân đi thất thểu như chim tha mồi
Vì nhớ nhung, lúc nào cũng mường tượng, suy nghĩ về người mình yêu mà nhân vật trữ tình dường như không còn sự tỉnh táo, lý trí, ý thức không chỉ đạo, kiểm soát được các hành động của chính mình. Từ láy "thất thểu" kết hợp với phép so sánh "như chim tha mồi" gợi tả dáng đi không vững, chân bước chậm chạp không đều, tỏ ra rất mệt mỏi, bải hoải. Dáng đi này chúng ta cũng đã từng gặp trong một bài ca dao nói về tâm trạng thất tình của một chàng trai khi người yêu đi lấy chồng, chàng trai hết "trèo lên cây bưởi hái hoa" đến "bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân". Nhân vật trữ tình đã bị nỗi nhớ choán ngợp hết tâm trí, lúc nào cũng mường tượng về người mình yêu.
Ở câu ca dao tiếp theo "Nhớ ai hết đứng lại ngồi", cụm động từ "nhớ ai" được điệp lại càng nhấn mạnh hơn sức ám ảnh của nỗi nhớ người yêu. Cụm từ "hết đứng lại ngồi" đặc tả những hành động lặp đi lặp lại nniều lần của một người đang trong tâm trạng vô cùng sốt ruột, cứ chờ mong một điều gì đó, một ai đó. Càng chờ đợi, càng nóng ruột. Trạng thái này, ta cũng đã bắt gặp trong một bài ca dao quen thuộc:
Nhớ ai bổi hổi bồi hồi,
Như đứng đống lửa như ngồi đống than"
Câu ca cuối bài:
"Ngày đêm tơ tưởng một người tình nhân"
Bộc lộ trực tiếp điều nhân vật trữ tình muốn nói. Đến đây, nỗi nhớ đã dâng trào mãnh liệt, người đang yêu không kìm nén được nữa, không còn bóng gió, không cần úp mở, gọi người yêu là "ai" một cách kín đáo nữa mà gọi thẳng "người tình nhân", nghĩa là người yêu. Người yêu ấy là duy nhất, chỉ "môt" người cụ thể, rõ ràng ấy mà thôi. Nỗi nhớ ấy không chỉ nhói lên từng hồi, từng lúc mà ám ảnh nhân vật trữ tình xuyên suốt, liên tục cả "ngày đêm". Cả khi thức lẫn khi ngủ, nỗi nhớ người yêu, hình ảnh người tình nhân không lúc nào rời xa tâm hồn nhân vật trữ tình. Hình ảnh người thương luôn thường trực trong cả ý thức và tiềm thức của người đang yêu.
III/ KB
- Bài ca dao qua việc diễn tả một cách chân thật, sinh động những trạng thái khác nhau trong nỗi nhớ của một người đang yêu đã khẳng định, ngợi ca tình yêu cao đẹp, sâu sắc của người bình dân xưa. Từ đó mà ta hiểu thêm về đời sống tinh thần phong phú của người dân Việt xưa.
- Bài ca dao diễn tả nỗi nhớ người yêu bằng những từ ngữ và cách ví von thật giản dị, trong sáng, góp phần khơi những mạch nguồn bất tận cho thi ca diễn tả tình yêu đôi lứa trong thời hiện đại....
