Xưa có một ông lái buôn tính tình hiền lành cẩn thận, trước khi nhắm mắt lìa đời, ông làm một chúc thư để lại phân chia gia tài cho ba đứa con ông.
Gia tài của ông gồm có17 con trâu và 19 con heo. Theo chúc thư thì người con cả được 1/2, người con thứ được 1/3 và người con út được 1/9 đàn trâu. Còn heo thì con cả được 1/2 con, con thứ 1/4 và con út 1/5.
Trong chúc thư có dặn hai điều: Thứ nhất không được bán trâu và heo để lấy tiền chia, thứ nhì không được giết hại súc vật, nghĩa là để nguyên vẹn vậy mà chia.
Thật là chuyện rắc rối. Người con cả lên tiếng giành phần:
- Nửa đàn trâu 17 con và đàn heo 19 con, toàn là số lẻ làm sao mà chia.
Đến lượt người con thứ cũng càu nhàu:
- Phần tôi thì 1/3 đàn trâu là 5 con với 2/3 và 1/4 đàn heo tức 4 con với 3/4. Như vậy phải giết trâu với heo mới chia được, mà cha thì cấm giết...
Người con út cũng tỏ vẻ bực mình:
- Phần tôi thì 1/9 đàn trâu và 1/5 đàn heo như thế cũng chẳng chia quái gì được, trừ phi xả thịt nó ra.
Tuy gặp sự rắc rối như vậy, cả ba anh em không ai chịu nhân nhượng ai, triệt để giữ đúng các phần ăn trong chúc thư, không ai ưng chịu sửa đổi một khoảng nào.
Ban đầu còn bàn bạc nhỏ nhẹ với nhau, thét rồi sanh ra cãi vã to tiếng với nhau. Cuối cùng người con Cả đề nghị:
- Trong nhà phân xử không xong vậy cứ nhờ người ngoài phân xử vậy.
Cả ba dắt tới nhà một ông đồ nho giỏi về xử lý.
Lúc bấy giờ ông đồ đang ngồi xem sách chợt thấy ba anh em kéo tới biết có rắc rối về chuyện chia phần ăn nên bảo:
- Ừ, nếu các anh đem việc này tới cửa công thì tốn kém rất nhiều, còn với tôi, chỉ lấy chút đỉnh công lao thôi. Vậy các anh định phần công lao của tôi bao nhiêu?
Sao một hồi bàn tính, họ dành phần ông đồ ba con heo.
Tảng sáng hôm sau, ông đồ dắt một con trâu và một con heo đến nhà ba anh em con người lái buôn, rồi thả hai con vật này nhập vào bầy trâu và heo. Xong rồi, ông gọi tất cả ba anh em đến hỏi:
- Bây giờ trong chuồng có bao nhiêu con trâu vậy các chú?.
Cả ba trả lời 18 con. Ông đồ hỏi:
- Này chú Hai, phần của chú bao nhiêu?
- Thưa một nửa đàn trâu tức là 9 con.
Ông đồ bảo:
- Vậy chú hãy vào dắt 9 con của chú đi.
Người thứ hai mừng rỡ vào thấp thỏm sợ ông đồ biết về phần lợi của mình, đúng lẽ thì chỉ 8 con và một phần hai con chớ không được tron 9 con.
- Quay sang chuồng heo, ông đồ hỏi tiếp:
- Bây giờ có cả thảy bao nhiêu heo vậy chú?
- Dạ 20 con.
- Phần của chú Hai bao nhiêu?
Người thứ Hai đáp:
- Nửa đàn là 10 con.
Ông đồ ra lệnh:
Chú hãy dắt đủ 10 con nhưng trừ con của tôi lại.
Người thứ hai lấy đủ phần của mình rồ lật đật đem trâu và heo về nhà, chỉ để lại cho ông một con heo phần công lao.
Giờ đến lượt người con thứ ba:
- Thưa cụ tôi được 1/3 vậy cụ chia cho.
Ông đồ hỏi.
- Một phần ba của đàn trâu 18 con là bao nhiêu vậy chú Ba?
- Dạ 6 con.
- Được rồi, chú mau vào chuồng dắt 6 con của chú ra, nhưng nhớ để con có dấu của tôi lại. À còn heo chú được mấy phần?
- Thưa 1/4 tức là 5 con.
- Vậy chú cứ bắt 5 con, nhớ để cho tôi một con heo phần công lao nhé.
Người con thứ cũng như con trưởng lật đật đem phần ăn đi không cần bàn cãi gì nữa cả.
Đến lượt người con út, ông đồ hỏi:
- Này chú, chú được bao nhiêu phần trâu và heo.
Người này đáp:
- Dạ 1/9 đàn trâu và 1/5 đàn heo.
Ông đồ tính toán xong liền bảo:
- Chú hãy vào chuồng dắt hai con trâu và hai con heo, nhưng nhớ để tôi một con heo phần công lao.
Người con út cả mừng vì đúng lẽ anh chỉ được 3 con và 4/5 thôi, thế mà được những 4 con thì có lợi vô cùng. Trong khi ấy ông đồ trở về nhà với 1 con trâu và 3 con heo, tất nhiên là ông cũng có lợi.
Bạn đọc sẽ ngạc nhiên tự hỏi: trong ba phần gia tài, kẻ được chia đều hưởng quá số lợi của mình tưởng tượng, nên cả thảy đều mừng, vậy đâu là phần thiệt hại?
Không có gì khó hiểu cả, người có lợi trong vụ này chính là ông đồ chớ không phải ba anh em nhà kia. Ông đem tới 1 trâu và 1 heo là cốt làm cho phần chia đúng vào các con số đã trù tính, nhưng ông đã khôn ngoan giữ lại 1 con trâu và 1 con heo của ông mang tới, thêm vào đó hai con heo phần công lao. Hai con heo này đã rút ngay trong ba phần gia tài, lẽ tất nhiên nếu ba anh em nhà không tranh chấp thì 2i con heo này không lọt ra ngoài vậy.
Gia tài của ông gồm có17 con trâu và 19 con heo. Theo chúc thư thì người con cả được 1/2, người con thứ được 1/3 và người con út được 1/9 đàn trâu. Còn heo thì con cả được 1/2 con, con thứ 1/4 và con út 1/5.
Trong chúc thư có dặn hai điều: Thứ nhất không được bán trâu và heo để lấy tiền chia, thứ nhì không được giết hại súc vật, nghĩa là để nguyên vẹn vậy mà chia.
Thật là chuyện rắc rối. Người con cả lên tiếng giành phần:
- Nửa đàn trâu 17 con và đàn heo 19 con, toàn là số lẻ làm sao mà chia.
Đến lượt người con thứ cũng càu nhàu:
- Phần tôi thì 1/3 đàn trâu là 5 con với 2/3 và 1/4 đàn heo tức 4 con với 3/4. Như vậy phải giết trâu với heo mới chia được, mà cha thì cấm giết...
Người con út cũng tỏ vẻ bực mình:
- Phần tôi thì 1/9 đàn trâu và 1/5 đàn heo như thế cũng chẳng chia quái gì được, trừ phi xả thịt nó ra.
Tuy gặp sự rắc rối như vậy, cả ba anh em không ai chịu nhân nhượng ai, triệt để giữ đúng các phần ăn trong chúc thư, không ai ưng chịu sửa đổi một khoảng nào.
Ban đầu còn bàn bạc nhỏ nhẹ với nhau, thét rồi sanh ra cãi vã to tiếng với nhau. Cuối cùng người con Cả đề nghị:
- Trong nhà phân xử không xong vậy cứ nhờ người ngoài phân xử vậy.
Cả ba dắt tới nhà một ông đồ nho giỏi về xử lý.
Lúc bấy giờ ông đồ đang ngồi xem sách chợt thấy ba anh em kéo tới biết có rắc rối về chuyện chia phần ăn nên bảo:
- Ừ, nếu các anh đem việc này tới cửa công thì tốn kém rất nhiều, còn với tôi, chỉ lấy chút đỉnh công lao thôi. Vậy các anh định phần công lao của tôi bao nhiêu?
Sao một hồi bàn tính, họ dành phần ông đồ ba con heo.
Tảng sáng hôm sau, ông đồ dắt một con trâu và một con heo đến nhà ba anh em con người lái buôn, rồi thả hai con vật này nhập vào bầy trâu và heo. Xong rồi, ông gọi tất cả ba anh em đến hỏi:
- Bây giờ trong chuồng có bao nhiêu con trâu vậy các chú?.
Cả ba trả lời 18 con. Ông đồ hỏi:
- Này chú Hai, phần của chú bao nhiêu?
- Thưa một nửa đàn trâu tức là 9 con.
Ông đồ bảo:
- Vậy chú hãy vào dắt 9 con của chú đi.
Người thứ hai mừng rỡ vào thấp thỏm sợ ông đồ biết về phần lợi của mình, đúng lẽ thì chỉ 8 con và một phần hai con chớ không được tron 9 con.
- Quay sang chuồng heo, ông đồ hỏi tiếp:
- Bây giờ có cả thảy bao nhiêu heo vậy chú?
- Dạ 20 con.
- Phần của chú Hai bao nhiêu?
Người thứ Hai đáp:
- Nửa đàn là 10 con.
Ông đồ ra lệnh:
Chú hãy dắt đủ 10 con nhưng trừ con của tôi lại.
Người thứ hai lấy đủ phần của mình rồ lật đật đem trâu và heo về nhà, chỉ để lại cho ông một con heo phần công lao.
Giờ đến lượt người con thứ ba:
- Thưa cụ tôi được 1/3 vậy cụ chia cho.
Ông đồ hỏi.
- Một phần ba của đàn trâu 18 con là bao nhiêu vậy chú Ba?
- Dạ 6 con.
- Được rồi, chú mau vào chuồng dắt 6 con của chú ra, nhưng nhớ để con có dấu của tôi lại. À còn heo chú được mấy phần?
- Thưa 1/4 tức là 5 con.
- Vậy chú cứ bắt 5 con, nhớ để cho tôi một con heo phần công lao nhé.
Người con thứ cũng như con trưởng lật đật đem phần ăn đi không cần bàn cãi gì nữa cả.
Đến lượt người con út, ông đồ hỏi:
- Này chú, chú được bao nhiêu phần trâu và heo.
Người này đáp:
- Dạ 1/9 đàn trâu và 1/5 đàn heo.
Ông đồ tính toán xong liền bảo:
- Chú hãy vào chuồng dắt hai con trâu và hai con heo, nhưng nhớ để tôi một con heo phần công lao.
Người con út cả mừng vì đúng lẽ anh chỉ được 3 con và 4/5 thôi, thế mà được những 4 con thì có lợi vô cùng. Trong khi ấy ông đồ trở về nhà với 1 con trâu và 3 con heo, tất nhiên là ông cũng có lợi.
Bạn đọc sẽ ngạc nhiên tự hỏi: trong ba phần gia tài, kẻ được chia đều hưởng quá số lợi của mình tưởng tượng, nên cả thảy đều mừng, vậy đâu là phần thiệt hại?
Không có gì khó hiểu cả, người có lợi trong vụ này chính là ông đồ chớ không phải ba anh em nhà kia. Ông đem tới 1 trâu và 1 heo là cốt làm cho phần chia đúng vào các con số đã trù tính, nhưng ông đã khôn ngoan giữ lại 1 con trâu và 1 con heo của ông mang tới, thêm vào đó hai con heo phần công lao. Hai con heo này đã rút ngay trong ba phần gia tài, lẽ tất nhiên nếu ba anh em nhà không tranh chấp thì 2i con heo này không lọt ra ngoài vậy.
