Đào Cốc lục tiên- Một sáng tạo độc đáo của Kim Dung

[Bút Nghiên]

ĐÀO CỐC LỤC TIÊN -MỘT SÁNG TẠO ĐỘC ĐÁO CỦA KIM DUNG​

Cục diện đương trường đang bình thường, bỗng nhiên thấy bốn bóng người thấp thoáng, tiếp theo là một tiếng rú kinh hoàng : một cao thủ võ lâm đã bị xé xác làm bốn mảnh ! Cách sát thủ thần tốc và quái đản của nhóm Đào cốc lục tiên quả đãgây trong lòng độc giả một tiếng dội tâm lí đầy ấn tượng. Sáu quái nhân đó xuất hiện trong Tiếu ngạo giang hồ như một sáng tạo vô tiền khoáng hậu của Kim Dung.

Chưa bao giờ và có lẽ không bao giờ trong tiểu thuyết võ hiệp lại xuất hiện sáu nhân vật vô cùng độc đáo như thế. Nhưng nếu chỉ có mỗi một việc sát thủ chớp nhoáng thì nhóm Đào cốc lục tiên cũng không có gì đáng để nói đến. Một Bạch mi ưng vương với cách giết người thần tốc khi đương trường chỉ còn lưu lại các xác chết và dư hưởng của một tiếng rú trầm hùng cách xa đó hàng mấy dặm, hay một Nhậm Ngã Hành bằng tay không, chỉ trong chớp mắt đã phá vỡ áo giáp hộ than của đối thủ để moi tim có lẽ còn ghê gớm hơn nhiều. Và ngòi bút Kim Dung ắt hẳn thừa sức để tạo nên những "pha" sát thủ lâm li hấp dẫn hơn, gây những tiếng dội tâm lí ở tầng sâu hơn nữa. Nhưng Đào cốc lục tiên vẫn có cái độc đáo riêng biệt mà ta khó có thể tìm ở bất kì nhân vật nào trong mọi tác phẩm của Kim Dung.

Nếu có ai đó muốn tiến hành một sự phân loại các nhân vật của Kim Dung thì ắt hẳn sẽ vô cùng bối rối trước đám Đào cốc lục tiên này. Họ là nhóm người ngớ ngẩn khù khờ và hồn nhiên vô tâm, võ công cực cao nhưng lại vô cùng nhút nhát. Họ không thuộc về Tà giáo cũng không thuộc về Chính giáo. Không môn phái, không tham vọng, cũng không chịu sự sai sử của bất kì bang hội hay tổ chức nào. Họ tồn tại giữa cõi Tiếu ngạo giang hồ như một sự ngẫu nhiên đầy lí thú ! Người đọc cũng không rõ họ từ đâu tới và rong ruỗi giữa giang hồ vì mục đích gì. Có lẽ Kim Dung muốn nhường phần suy luận thú vị này cho người đọc ? Thoạt tiên, bọn họ xuất hiện trên sơn đạo núi Hoa sơn như từ trên trời rơi xuống, và hành Bất Ưu là người vô duyên được sổ đoạn trường chọn mặt để họ cho nếm mùi " tứ quái phân thây " cực kì rùng rợn, khiến thầy trò phái Hoa sơn kinh tâm động phách phải bỏ núi đào vong. Tiếp đến là sự nhiệt tình ngớ ngẩn của họ trong việc chữa bệnh khiến nội thương Lệnh Hồ Xung thêm trầm trọng. Chính vì võ công họ quá cao nên hậu quả càng thêm tệ hại, đẩy gã lãng tử này vào tình trạng sống dỡ chết dỡ. Rồi tiếp theo đó là một loạt những việc làm ngây ngô của họ khiến cho bao sự việc càng rối mù thêm. Nhưng hoạ trung hữu phúc (trong tai họa vẫn tiềm ẩn sự may mắn), chính việc làm ngớ ngẫn của họ đã khiến cho Lệnh Hồ Xung có cơ duyên tiếp thu và hoá giải được vô số nội lực của các đại cao thủ đương thời. Cái ngây ngô của họ làm ta vừa thích thú vừa bực mình nhưng đôi lúc ngẫm cũng đáng yêu : đó là sự ngây ngô của những "thằng Bờm " trong ca dao Việt nam !

Dường như Kim Dung vẫn luôn đánh giá cao những nhân vật sống gần với bản năng. Các nhân vật ác độc như Âu Dương Phong, cương trực như Hồng Thất Công, vô tư như Châu Bá Thông là những người sống gần với bản năng và lại là các cao thủ tuyệt đỉnh. Nơi Đào cốc lục tiên, ta tìm thấy lại một Lão ngoan đồng Châu Bá Thông dưới một bình diện khác. Không hận thù, không tranh danh đoạt lợi, cứ ung dung hồn nhiên mà tồn tại. Trong khi Châu Bá Thông có thể sướng điên lên nếu học được thêm một môn võ công mới, thì đối với Đào cốc lục tiên, Tịch tà kiếm phổ hay bất kì cuốn bí cấp kì ảo nào cũng không quan trọng bằng ngồi tranh cãi về những vấn đề tầm phào trên trời dưới đất. Giữa cõi giang hồ đầy dẫy những tranh chấp đẫm máu, họ có lẽ là những người còn sống gần với cái "xích tử chi tâm " của Mạnh tử [1]. Thậm chí những lúc nhóm Đào cốc lục tiên thi triển tuyệt nghệ "tứ quái phân thây" thì họ cũng hồn nhiên vô tư như các đứa bé giết con sâu cái kiến mà không hề có một mảy may í thức gì về tội lỗi hay thiện ác. Và khi quần hùng Ma giáo họp nhau bàn tính việc kéo lên chùa Thiếu Lâm cứu Nhậm Doanh Doanh, bọn họ cũng nhảy ra cùng tranh cái chức Minh chủ với quần hùng thì ta hiểu đó là những đứa bé đang hồn nhiên tranh nhau một đồ chơi đẹp mặc dù chưa hoàn toàn hiểu công dụng hay chức năng của đồ chơi đấy !

Nhưng điều khiến người đọc nhớ đến bọn họ nhiều nhất có lẽ là các cuộc tranh luận đầu Ngô, mình Sở. Bọn họ lí luận ban đầu nghe cũng mạch lạc lắm, logic lắm nhưng rốt cuộc thì ngớ ngẩn chẳng ăn nhập đâu vào đâu cả. Nhưng lại rất ưa phát biểu, rất ưa trình bày quan điểm, rất ưa tranh luận. Ở đâu có họ thì lập tức có nổ ra những cuộc tranh cãi tầm phào. Nếu không có ai thèm tranh cãi thì bọn tự quay sang bắt bẽ lẫn nhau. Không thể hình dung một nhóm Đào cốc lục tiên mà không có tranh cãi, cũng như không thể hình dung phái Thiếu lâm thiếu La hán trận hay phái Võ đương mất đi Thái cực kiếm pháp ! Nội dung tranh cãi của họ thường làm người đọc buồn cười bởi tính chất ngớ ngẫn, tầm phào mặc dù cái mạch lí luận của nó trông bề ngoài có vẻ hợp lí lắm. Như tôi đã nói trong một bài viết khác [2], truyền thống Đông phương vốn không xem trọng lí trí cho lắm nên Kim Dung có cách châm biếm luận lí học Tây phương theo phong cách nhẹ nhàng rất Đông phương.

Không phải ngẫu nhiên mà Kim Dung lại bố trí sáu quái nhân độc đáo này bên cạnh Lệnh Hồ Xung. Một nhóm người như thế ắt hẳn phải hợp " gu" với một gã tửu đồ không sợ trời sợ đất, xem trần gian là một cuộc chơi đầy ngẫu hứng theo bước chân lãng tử phiêu bồng !. Trong Tiếu ngạo giang hồ, có lẽ chỉ có Đào cốc lục tiên và Lệnh Hồ Xung là những người hiếm hoi không quan tâm chi tới Tịch tà kiếm phổ, một cuốn bí cấp then chốt trong truyện đã kéo theo nó biết bao thảm kịch và đã làm biết bao nhân vật võ lâm đổ máu để hòng độc chiếm. Ngay cả bậc cao tăng thế ngoại như Phương Chứng đại sư cũng không khỏi động chút lòng trần tò mò muốn đọc khi nghe Xung Hư đạo trưởng nhắc đến !

Trong khi Quì hoa bảo điển hay Tịch tà kiếm phổ, giống như những "bè gỗ lim" những " ao sâu cá mè ", đã khiến cho bao đại cao thủ, những " phú ông giang hồ", lao vào cuộc tranh chấp đẫm máu một cách cuồng điên thì cùng với lãng tử Lệnh Hồ Xung, đám " thằng Bờm" Đào cốc lục tiên ung dung đứng ngoài cuộc mà mĩm cười với những "nắm xôi". Đó là những cuộc tranh cãi vô nghĩa không đầu không đũa. Ta cũng có thể xem đó là sự minh triết tự nhiên. Đào cốc lục tiên đạt được sự minh triết đó nhờ bản tính ngây ngô còn Lệnh Hồ Xung đạt được nhớ tâm hồn khoáng đạt.

Vai trò của sáu nhân vật này đôi lúc tương tự như những thằng hề ( fool ) trong các bi kịch của Shakespeare. Những nhân vật hề này thường xuất hiện như một bước đệm trước khi các giai đoạn bi kịch đi đến cao trào. Ai đã đọc Shakespeare đều khó lòng quên được những câu nói vừa ngớ ngẫn vừa đầy minh triết của các nhân vật hề trong King Lear, hay Hamlet. Thỉnh thoảng Đào cốc lục tiên nói được những lời ngớ ngẫn nhưng vô cùng xác đáng, thì người đọc hiểu rằng ấy là tiếng nói của lương tri. Đôi khi sự hồn nhiên của các nhân vật này lại cứu vãn được tình thế bế tắc. Chỉ vì ngớ ngẫn chạy đi tìm một con chuột mà bọn họ phát hiện ra đường hầm bí mật để cứu quần hùng Ma giáo thoát khỏi cảnh bị vây khốn trên chùa Thiếu lâm. Và trong đại hội của Ngũ nhạc kíếm phái trên núi Tung sơn, lối tranh biện "cù nhầy" của họ suýt làm tan vỡ mưu đồ của Tả Lãnh Thiền. Cũng có thể Kim Dung muốn dùng Đào cốc lục tiên như một biểu tượng để khoáng diễn tư tưởng của Shakespeare " Cuộc đời chỉ là một câu chuyện do một thằng khờ kể lại, tràn ngập âm thanh và cuồng nộ, mà không có một ý nghĩa gì " [3]

Nếu như trong tiểu thuyết võ hiệp cổ điển, sự thật thà đến mức ngây thơ thường bị xem như một khuyết điểm và chỉ có ở những nhân vật phe Tà giáo, thì trái lại trong tác phẩm Kim Dung, nó lại được đánh giá cao. Lão tử vẫn thường ca ngợi sự ngây ngô minh triết của các bậc chân nhân

Ngã ngu nhơn chi tâm dã tai !
Độn độn hề !
Tục nhơn chiêu chiêu ngã độc hôn hôn
Tục nhơn sát sát ngã độc muộn muộn
(Đạo đức kinh Chương XX)

Ta là người ngu dốt thay !
Ngây ngô vậy !
Người đời ai nấy đều sáng rỡ riêng ta mờ mịt
Người đời ai nấy cũng rạch ròi riêng ta lẫn lộn

Nào biết đâu trong cái ngây ngô ngớ ngẫn của Đào cốc lục tiên lại hàm ẩn nhiều minh triết của Đạo gia và biết đâu đó là một dạng biến tướng khi nhập thế của một triết học chỉ thiên về xuất thế ?

_________________
Chú giải:

[1] Đại nhân dã, bất thất kì xích tử chi tâm giả da (Bậc đại nhân không làm mất đi tấm lòng hồn nhiên của trẻ thơ "
(Mạnh Tử - chương Li Lâu hạ)
2 Tiểu thuyết võ hiệp Kim Dung nhìn qua lăng kính triết học truyền thống phương Đông, KTNN Số 332
3 ( It [ life ] is a tale told by an idiot, full of sound and fury, sinifying nothing (Macbeth, Act V, Scene V,
Shakespeare)

(Theo Huỳnh Ngọc Chiến)​