Theo kết quả giải trình tự gen, Omicron có khoảng 50 đột biến, trong đó có ít nhất 32 đột biến trên protein gai, điều này giúp chúng tăng độ bám dính và xâm nhập vào tế bào cơ thể người. Delta chỉ chứa khoảng 13 đến 17 đột biến trên protein gai.
Các đột biến ở protein gai có thể làm thay đổi khả năng của virus truyền bệnh cho các tế bào cơ thể người và lây lan, hoặc cũng có thể làm cho các tế bào miễn dịch khó tấn công lại mầm bệnh. Điều này làm dấy lên lo ngại, Omicron có thể dễ lây lan hơn hoặc dễ né miễn dịch hơn.
Các chuyên gia cho biết, Omicron chứa đồng thời một số đột biến đáng lo ngại nhất của các biến chủng Alpha, Beta, Gamma và thậm chí có cả các đột biến hoàn toàn mới.
Giới y tế lo ngại rằng Omicron sẽ trở thành 1 siêu biến chủng, tuy nhiên chúng ta cần phải chờ những nghiên cứu rõ ràng hơn trong thời gian tới. Hiện WHO đang xếp Omicron vào nhóm "đáng lo ngại".
Cách đây vài tiếng WHO vừa đặt tên cho biến thể SARS-CoV-2 mới xuât hiện ở Botswana (tên khoa học B.1.1.529. Đây là biến thể được coi là nguy hiểm vì khả năng lây lan có thể hơn 5 lần biến thể Delta mà biến thể Delta là siêu lây lan rồi.
Đây là một biến thể có nhiều điều lạ và đáng chú ý vì:
1. Biến thể có nhiều đột biến tại vị trí nhạy cảm
Có hơn 32 đột biến được phát hiện tại protein gai (S), đặc biệt 15 đột biến tại vùng gắn kết thụ thể (RBD), và vị trí furin có thể làm tăng khả năng lây lan (hình).
Trong vô số các đột biến mới trong hình, có thể thấy Omicron có 3 đột biến cũ của biến thể Nam Phi (Beta). Biến thể Nam Phi là biến thể rất đề kháng với kháng thể trung hoà (1).
Những đột biến sẽ ảnh hưởng khả năng kháng vaccine hoặc kháng thể đơn dòng. Mức đề kháng cụ thể sẽ được nghiên cứu và tính toán thêm. Giống như cách lần trước mình và TS. Ngô Sơn Tùng và các anh em khác đã tính toán cho biến thể beta (2), tuy lần này sẽ mất thời gian hơn một chút.
2. Biến thể này hiện có ở đâu
Hiện giờ có thể nói, ít nhất 8 nước phía nam Châu Phi là: Botswana, South Africa, Lesotho, Zimbabwe, Namibia, Mozambique, Malawi và có thể là Hong Kong và Bỉ
Nước Mỹ ngay lập tức ban lệnh cấm nhập cảnh với người đến từ Nam Phi và Việt Nam có vẻ vẫn chưa có người nào bị biến thể này
3. Tại sao các biến thể hung dữ nhất đa phần đến từ Nam Phi
Dù cho WHO có cố đặt tên theo chữ cái Hy lạp hay toán học thì ta thấy các biến thể nguy hiểm như Beta hay Omicron xuất hiện tại Nam Phi, nơi mà những quốc gia cũng có tỉ lệ mắc HIV cao nhất. Không khó hiểu khi biết rằng suy giảm miễn dịch là một môi trường vô cùng thuận lợi cho virus sinh sôi, phát triển và tạo biến thể. Tuy nhiên số lượng đột biến rất lớn trong 1 biến thể thế này là điều dễ làm người ta choáng.
Cũng chính vì có sự xuất hiện biến thể ở các quốc gia khác nhau, các nước lớn sẽ (và càng nên) tiếp tục chia sẻ vaccine cho các nước khác, để khống chế đại dịch toàn cầu này.
4. Có vaccine và thuốc chống lại Omicron không?
Vaccine hiện giờ, kể cả Pfizer và Moderna vẫn có thể kiềm hãm biến thể Delta, đặc biệt giảm tử vong, tuy nhiên, khả năng rất cao là hiệu quả của vaccine với chủng Omicron sẽ bị giảm vì các đột biến tại vị trí protein gai, đặc biệt là vùng RBD quá nhiều. Và chúng là các vị trí mà vaccine được thiết kế ban đầu hướng tới.
Tất nhiên các công ty sẽ cố gắng thiết kế nhiều phiên bản khác để chống Omicron, nhưng ít nhất cũng 6 - 9 tháng nữa mới có kết quả.
5. Chúng ta có thể làm gì?
Tiêm vaccine đầy đủ, giữ sức khoẻ thật tốt, tuân thủ 5K. Đặc biệt, bài học từ việc xuất hiện biến thể mới sau khi virus ‘đi qua’ người bị suy giảm miễn dịch mà mình nói từ đầu đã thể hiện ra rất nhiều lần. Thế nên, chúng ta càng cần bảo vệ người cao tuổi, người bị bệnh nền và suy giảm miễn dịch tốt hơn, đấy cũng là bảo vệ cho xã hội nói chung. Cách đơn giản nhất là hãy ưu tiên vaccine ‘xịn’ cho các đối tượng trên.
